Iðjuþjálfinn - 2023, Qupperneq 50

Núvitund, hugleiðsla og jákvæð styrking
Á ýmsum námskeiðum var lögð áhersla á núvitundaræfingar,
hugleiðslu, þakklætisæfingar, bjartsýni og leiðir til að draga
úr neikvæðum tilfinningum. Námskeiðin höfðu jákvæð áhrif á
andlega heilsu foreldra og voru vísbendingar um að
samþætting núvitundar við aðrar leiðir eins og jákvæða
styrkingu dragi enn meira úr streitu.

Fræðsla og þjálfun
Í kjölfar námskeiða þar sem foreldrar
fengu þjálfun í samskiptum við
börnin sín og kennslu í jákvæðum
uppeldisaðferðum, eða fræðslu um
einhverfu og breytileika í einkennum,
dró bæði úr streitu og kvíða foreldra.
Þekking og sjálfstraust foreldra jókst
en að auki upplifðu þeir aukna
valdeflingu.
Notuð var aðferð Arksey og O´Malley (2005)
við gerð kortlagningaryfirlits. Leitað var í
gagnagrunnunum Scopus og CINAHL og
tengdust leitarorðin börnum á
einhverfurófi, foreldrum, andlegri heilsu og
úrræðum. Samtals 20 ritrýndar
rannsóknargreinar birtar á árunum 2013-
2022 voru notaðar í samantektina.
Leiðir til að styðja við andlega heilsu
foreldra einhverfra barna
Bakgrunnur
Niðurstöður
Samantekt
Aðferð
Foreldrar einhverfra barna upplifa verri andlega heilsu samanborið við foreldra
barna með aðrar fatlanir. Mikil einkenni einhverfu hjá börnum hafa tengst
aukinni streitu og minni vellíðan foreldra. Þættir eins og bið eftir greiningu og
þjónustu fyrir börnin hafa einnig áhrif á andlega heilsu þeirra. Þá geta foreldrar
upplifað minni ánægju í hjónabandi og meiri félagslega einangrun. Ýmsar
íhlutunarleiðir hafa verið þróaðar til að minnka álag á foreldra.
Markmiðið með þessu kortlagningaryfirliti var að skoða hvaða gögn eru til um
þær leiðir sem styðja við andlega heilsu foreldra barna á einhverfurófi.
Niðurstöðurnar benda til þess að mismunandi leiðir eins og
fræðslunámskeið og þjálfun foreldra, félagslegur stuðningur, núvitund
og hundahald dragi úr foreldrastreitu og gætu reynst vel til að styðja við
andlega heilsu foreldra einhverfra barna. Þá gæti aðgengi að
fjarþjónustu verið mikilvægt. Margvíslegar áskoranir sem foreldrar
glíma við í uppeldishlutverkinu hafa áhrif á andlega heilsu. Fyrir fagfólk
sem vinnur með einhverfum börnum er mikilvægt að horfa heilt yfir
fjölskylduna og styðja við foreldra með fjölbreyttum úrræðum sem
henta þörfum hvers og eins. Þær leiðir sem kynntar voru í niðurstöðum
gætu þannig nýst við skipulag á þjónustu sem veitt er fjölskyldum
einhverfra barna.
Heimild
Arskey, H. og O’Malley, L. (2005). Scoping studies: towards a methodological
framework. International Journal of Social Research Methodology, 8(1), 19-32.
Félagslegur stuðningur
Formlegur stuðningur eins og
hvíldarumönnun hafði jákvæð áhrif
á streitu foreldra og gæði
hjónabands. Óformlegur stuðningur,
t.d. frá maka og fjölskyldu, dró þó
almennt meira úr streitu en
formlegur stuðningur. Þátttakendur
í hópnámskeiðum greindu frá
jákvæðum áhrifum af
jafningjastuðningi þar sem hægt var
að tengjast foreldrum í sömu stöðu.

Rafræn þjónusta
Úrræði í formi fjarþjónustu þar sem
ýmist voru send hvetjandi
textaskilaboð eða boðið upp á
fræðslu um einhverfu, rafræna
eftirfylgd meðferðaraðila og kenndar
aðferðir til að vinna með börnunum,
reyndust gagnleg til að draga úr
streitu foreldra. Aðgengi að slíkum
úrræðum gæti nýst vel fyrir
fjölskyldur í dreifbýli þar sem
aðgengi að þjónustu er takmarkað.

Gæludýrahald
Hundahald hafði jákvæð áhrif á streitu foreldra einhverfra
barna og höfðu áhrifin viðhaldist tveimur árum síðar. Hægt er
að benda foreldrum sem hafa áhuga og getu til að vera með
gæludýr á heimilinu á þann ávinning sem gæludýrahald gæti
haft.
Cassandra Björk Vilhelmsdóttir, ha180248@unak.is
Dóra Björg Ingadóttir, dbi1@unak.is
Hallgerður Guðlaugsdóttir, hag2@unak.is
Kristrún Kúld Heimisdóttir, ha180680@unak.is
Iðjuþjálfunarfræðinemar við Háskólann á Akureyri