Úrval - 01.12.1969, Qupperneq 107

SVEITALÆKNIR
105
erndaðu okkur, ó, góði
Guð, fyrir barnaveik-
inni!“ Faðir minn
mælti þessi orð ætíð
við morgunbænir sín-
ar. Og það voru þau, sem komu
mér fyrst í kynni við harmleik
sjúkdómanna í mannheimum.
Andrúmsloftið á heimili okkar
þennan morgun var rafmagnað.
Pabbi fór út, klæddur í sunnudaga-
fötin sín. Mamma gekk fram og aft-
ur um gólfið. Hún var föl og þögul.
Síðar kom löng runa af hestvögnum
eftir veginum. Og í fyrsta vagnin-
um voru nokkrir ílangir kassar.
Pabbi kom svo seint heim og
sagði bara: „Fimm í viðbót.“ Átta
af níu börnum í einni fjölskyldu
höfðu dáið úr barnaveiki á tíu dög-
um. Það var aðeins eftir níu mán-
aða barn, sem móðirin bar nú með
sér allan liðlangan daginn, er hún
sinnti húsverkunum.
Saga flestra fjölskyldna á þeim
tímum sýndi að einhverjir innan
fjölskyldunnar höfðu dáið úr ein-
hverjum smitandi barnasjúkdómi.
Barnaveikin var verst þeirra allra,
en skarlatssóttin geisaði um heilu
byggðarlögin og olli stundum dauða,
en stundum olli hún heyrnarleysi
og málleysi. Mislingar voru að vísu
ekki eins bráðhættulegir, en samt
ollu þeir stundum dauða. Þessar
farsóttir voru álitnar geisa sam-
kvæmt vilja æðri máttarvalda, og
báðu menn hin æðri máttarvöld sí
og æ um vernd gegn slíkum háska.
Menn beindu ekki slíkum bænum
að læknavísindunum, því að það
var þá ekki um nein læknavísindi
að ræða. Menn höfðu þá ekki enn
uppgötvað, að sýklar orsökuðu sjúk-
dóma. Bólusótt var eini smitandi
sjúkdómurinn, sem læknarnir kunnu
að fást við. Og samt gerðist það
stundum, að ófullkomin bólusetning
orsakaði sýkingu. Og ekki gekk bet-
ur, hvað snerti aðra sjúkdóma en
landfarsóttir. Læknar urðu ekki var-
ir við bráða sýkingu og eitrun í
kviðarholi, fyrr en lífhimnubólga
hafði breiðzt út um allt kviðarholið.
Þá var slíkt bara kallað „bólga í
innyflum“, vegna hinnar miklu fá-
kunnáttu. Krufning var ekki leyfð,
þar eð hún var álitin vera hið sama
og helgispjöll. Og því var jafnvel
ekki gerð sjúkdómsgreining eftir
dauða sjúklingsins. Af þeim sökum
voru sömu vitleysurnar endurtekn-
ar sí og æ.
I sveitahéruðum voru skurðað-
gerðir við jafnvel hinum einföldustu
meiðslum næstum alveg óþekkt fyr-