Úrval - 01.01.1971, Side 77

HVAÐ GERIST ÞEGAR ÞÚ REIÐIST
75
á tilfinningum okkar, og því um-
myndum við reiði okkar í undir-
vitundinni og breytum henni í lík-
amleg einkenni, þar eð sjúkdómar
valda ekki eins miklum álits-
hnekki".
Dr. Daniel Funkenstein við
læknadeild Harvardháskólans rann-
sakaði viðbrögð 125 heilbrigðra ný-
stúdenta við skólann við alls kyns
álagi á tilfinningalíf þeirra, og hafa
rannsóknir þessar aukið mjög mik-
ið skilning manna á eðli tilfinn-
ingarinnar.
Fyrst var nýstúdentunum sagt,
að fyrir þá yrðu lögð einföld dæmi
8. bekkjar barnaskólanna (þ. e. um
12 ára aldursflokks). Var tekið
fram, að þeir gætu leyst dæmi þessi
án blaðs eða blýants. En dæmin
voru ekki auðveld, og þeir, sem
rannsökuðu þá, hæddu þá og hrjáðu
á alla lund.
Síðan voru nýstúdentarnir reynd-
ir með hljóðtruflunartæki. Sérhver
þeirra var beðinn um að lesa sögu
og endurtaka hana síðan mjög
hratt eftir minni. Nýstúdentinum
var leyft að hlusta á sjálfan sig
með hlustunartækjum, festum við
eyrun, en stillt var á miklu minni
talhraða en hans eigin. Ef hann
hægði á sér, fékk hann lítils háttar
rafmagnshögg.
Því hraðar sem hann reyndi að
tala, þeim mun meira kom hljóð-
truflunartækið honum til að stama,
en það hindraði hann svo aftur í
að tala hratt. Óhjákvæmileg afleið-
ing var síðan vonleysisleg uppgjöf
og reiði. Einn nýstúdentinn sagði
að tilraununum loknum: „Sg var
með hræðilegan höfuðverk, þegar
ég kom þaðan út“. Annar sagði:
„Eg var reiður í þrjá daga sam-
fleytt“.
Dr. Funkenstein skilgreindi þrjár
tegundir tilfinningaviðbragða, sem
algengastar reyndust í tilraunum
hans. Hann nefndi viðbrögð þessi
innhverfa reiði (sem beinist gegn
manninum sjálfum), úthverfa reiði
(sem beinist út á við að einhverj-
um öðrum) og ofsakvíða. Hann
uppgötvaði það einnig, að eitt til-
finningabragð greindist frá öðru
við tilveru mismunandi kemiskra
efna í líkamanum, er taugakerfið
brást öðruvísi við reiði, en ótta eða
kvíða.
Líffræðilega séð hafði maður,
haldinn úthverfri reiði, of mikið af
nor-epinephrine í sér (en það er
álitið myndast í taugaendum). í
líkama manna, sem haldnir voru
innhverfri reiði eða ofsakvíða, var
of mikið af epinephrine, efnaskipta-
kirtlavökva, sem myndast í innri
vefjum nýrnahettanna og hefur
víðtæk áhrif á alla líkamsstarfsem-
ina. Á hinn bóginn framkallar til-
vera norepinephrine næstum eng-
in almenn viðbrögð.
Menn þeir, sem haldnir voru inn-
hverfri reiði, höfðu miklu örari
æðaslátt en hinir. Sumir þessara
manna, sem voru undrandi yfir
því, að vera látnir þola svona „illa
meðferð“, voru hryggir, grétu ákaft
og ásökuðu sjálfa sig. Mennirnir,
sem haldnir voru úthverfri reiði,
sýndu ekki sterk merki ák'afra lík-
amlegra viðbragða, en virtust vera
í geðshræringu á yfirborðinu.
Sálfræðilegar tilraunir leiddu
það í ljós, að samband þitt við föð-