Læknablaðið - 01.04.2023, Side 27

L ÆKNABL AÐIÐ 2023/109 195
S J Ú K R A T I L F E L L I
Umræða
Slag- og bláæðaveita af læknisvöldum er sjaldgæfur fylgikvilli
í kjölfar æðaþræðingar. Í flestum tilfellum eru fistilgangar á
milli slag- og bláæða (arteriovenous fistula, AVF) einkennalausir
og lokast af sjálfu sér, þá langoftast innan árs.4,7 Í einkennagef-
andi tilvikum getur slag- og bláæðaveita meðal annars lýst sér
með verk, bólgu og hjartabilun í alvarlegri eða langvarandi til-
fellum. Við klíníska skoðun getur verið þreifanlegt nötur, slá-
andi fyrirferð eða dynur við hlustun.1,8,9 Þrátt fyrir að AVF sé
afleiðing fyrri áverka eða inngrips eru tengslin ekki endilega
augljós í greiningarferlinu árum síðar eins og í þessu tilfelli.10,11
Þegar klínískur grunur vaknar um slag- og bláæðaveitu vegna
fistilgangs í nára er ómskoðun góð fyrsta rannsókn í flestum
tilfellum. Ómskoðun með litadopplerhrifum og flæðismæling-
um er almennt fullnægjandi til greiningar. Við ómskoðun er
iðuflæði (turbulent flow) í fistilganginum sem sést þó ekki nema
í hluta tilfella. Í slagæðinni er lækkað viðnám með auknu
hlébilsflæði (diastolic) og skertu slagæðaflæði fjarlægt (distally)
við fistilganginn. Eðlilegar flæðisbylgjur við djúpöndun í blá-
æðinni hverfa og þess í stað er óreiðukennt eða slagæðaflæði
innan bláæðarinnar sem, eftir atvikum, er sýnilega víkkuð. Á
TS-æðarannsókn (CT-angiography) í slagæðafasa er snemmkom-
in skuggaefnisfylling í bláæð dæmigerð og ætti að vekja grun
um AV-fistil þó fistilgangurinn sjáist ekki alltaf.7,9,12 Þó ekki
séu til ákveðin skilmerki um hvenær skal meðhöndla sjúkling
er almennt miðað við inngrip í tilvikum þar sem fistilgangur
veldur blóðaflfræðilegum óstöðugleika eða lokast ekki á tveim-
ur vikum, þó réttlætanlegt væri að bíða í rúmlega ár ef ástand
sjúklings leyfir. Meðferðarmöguleikar AVF eru opin aðgerð
eða innæðameðferð, en sú síðarnefnda er almennt fyrsta val
og fer fjölgandi.7,10,13 Meðferðarmöguleikar með innæðameðferð
eru annars vegar slagæðastíflun (embolization) og hins vegar
ísetning á stoðneti (stent). Slagæðastíflun er háð því að fistil-
gangur sé nógu lítill til að forðast slagæðastíflun yfir í bláæð.
Ísetning á klæddu stoðneti hefur góðan tæknilegan árangur
þó langtímaárangur sé fremur óljós. Þetta er meðal annars háð
líffærafræðilegri stöðu og efnisinnihaldi. Hvort tveggja hefur
þetta áhrif á hvort stoðnetið nái að innsigla flæðið með full-
nægjandi hætti og hvort það þoli töluvert ytra álag til lengri
tíma þegar það er til dæmis lagt á jafn hreyfanlegt svæði og í
nára.13,14
Þakkir
Þökkum sérstaklega Hjalta Má Þórissyni röntgenlækni á æða-
þræðingar-inngripsröntgendeild Landspítala.
Heimildir
1. Chun EJ. Ultrasonographic evaluation of complications related to transfemoral arterial
procedures. Ultrasonography 2018; 37: 164-73.
2. Naddaf A, Williams S, Hasanadka R, et al. Predictors of Groin Access Pseudoaneurysm
Complication: A 10-Year Institutional Experience. Vasc Endovasc Surg 2019; 54: 42-6.
3. Al-Momani MS, AbuRuz ME. Incidence and predictors of groin complications early
after coronary artery intervention: a prospective observational study. BMC Nurs 2019;
18: 24.
4. Porter J, Al-Jarrah Q, Richardson S. A case of femoral arteriovenous fistula causing
high-output cardiac failure, originally misdiagnosed as chronic fatigue syndrome. Case
Rep Vasc Med 2014; 2014: 510429.
5. Perings SM, Kelm M, Jax T, et al. A prospective study on incidence and risk factors
of arteriovenous fistulae following transfemoral cardiac catheterization. Int J Cardiol
2003; 88: 223-8.
6. Stern AB, Klemmer PJ. High-output heart failure secondary to arteriovenous fistula.
Hemodial Int 2011; 15: 104-7.
7. Kelm M, Perings SM, Jax T, et al. Incidence and clinical outcome of iatrogenic femoral
arteriovenous fistulas: implications for risk stratification and treatment. J Am Coll
Cardiol 2002; 40: 291-7.
8. Wenzl FA, Miljkovic SS, Dabestani PJ, et al. A systematic review and individual patient
data meta-analysis of heart failure as a rare complication of traumatic arteriovenous
fistulas. J Vasc Surg 2021; 73: 1087-94.
9. Davison BD, Polak JF. Arterial injuries: a sonographic approach. Radiol Clin North Am
2004; 42: 383-96.
10. Jayroe H, Foley K. Arteriovenous Fistula. StatPearls Publishing LLC, Treasure Island
(FL) 2022.
11. Şahin M, Yücel C, Kanber EM, et al. Management of traumatic arteriovenous fistulas: A
tertiary academic center experience. Ulus Travma Acil Cerrahi Derg 2018; 24: 234-8.
12. González SB, Busquets JC, Figueiras RG, et al. Imaging arteriovenous fistulas. AJR Am
J Roentgenol 2009; 193: 1425-33.
13. Işık M, Tanyeli Ö, Dereli Y, et al. Gradual Treatment of Arteriovenous Fistula in
Femoral Vessels as a Complication of Coronary Angiography. Braz J Cardiovasc Surg
2018; 33: 631-3.
14. Jhajj S, Kar R, Teruya TH, et al. Repair of a high-flow superficial femoral arteriovenous
fistula using a bell-bottom iliac limb endoprosthesis. J Vasc Surg Cases Innov Tech
2022; 8: 98-101.
E N G L I S H S U M M A R Y
Latrogenic femoral AV-fistula
The common femoral artery is a widely used for access in endovascular
interventions. Various complications, such as hematoma, pseudoaneurysm and
AV-fistula (AVF), can arise from arterial punctures with estimated prevalence
between 1-10%. AVF is a rare complication with prevalence <1%. AVF can cause a
hemodynamic change in the form of a arteriovenous shunt (AV-shunt). AV-shunts
in the groin are usually small and asymptomatic but tend to be symptomatic with
larger and persistent AVFs which can present with leg claudication or high outpute
heart failure.
doi 10.17992/lbl.2023.04.740
Jón Bjarnason1
Helgi Már Jónsson2
Björn Flygenring3
1Diagnostic and Interventional Radiology, Landspitali National University
Hospital, 2Dept. of Radiology, Landspitali National University Hospital,
3Dept. of Cardiology, Landspitali National University Hospital.
Correspondence: Fyrirspurnum svarar Jón Bjarnason,
jonbjarnason92@gmail.com
Key words: arteriovenous fistula, computed tomography, arteriovenous
shunt, congestive heart failure.