Læknaneminn - 01.04.2021, Blaðsíða 116

Læknaneminn114
monitoring of infants and management of
data at the New nursery compared to the Old
one, was reported.
Conclusion: Survival of neonates
improved significantly, demonstrating
improvements in the neonatal care by
inauguration of a New nursery. Despite a
decrease of missing data in the New nursery
compared to the Old one, lack of registration
and storage of data is still a major problem.
Increase in admissions following the
inauguration of the New nursery indicates
that more women seek hospital service
in MDH at delivery. Yet, for quality
improvement, the health workforce gap
must be addressed, coupled with improved
monitoring of sick neonates and appropriate
equipment and drugs, for further success
towards the fulfillment of the Sustainable
Developmental Goals.
Ketónblóðsýring og flæðispennudá á
Landspítala 2000-2019
Jóhannes Gauti Óttarsson1, Rafn
Benediktsson1,2,
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2Landspítali
háskólasjúkrahús
Inngangur: Sykursýki er langvinnur
efnaskiptasjúkdómur sem einkennist af
insúlínskorti, insúlínvið-námi eða hvoru
tveggja sem leiðir til blóðsykurhækkunar.
Ketónblóðsýring (DKA) og flæðispennudá
(HHS) eru bráðir og lífshættulegir fylgi-
kvillar sykursýki og orsakast af algjörum
(DKA) eða hlutfallslegum (HHS) insúlín-
skorti ásamt mismikilli hækkun mótvægis-
hormóna. Ýmsir þættir geta ýtt undir
DKA og HHS, einkum sýkingar og slæm
meðferðarheldni. Erlendar faralds-
fræðirannsóknir staðfesta breytileika í
nýgengi og algengi DKA og HHS en faralds-
fræði DKA og HHS á Íslandi er óljós.
Markmið: Að kanna tíðni innlagna
vegna DKA og HHS á Landspítala (LSH) á
árunum 2000-2019 í tengslum við aldur, kyn,
búsetu, ly%ameðferð, tegund sykursýki,
nýgreiningu sykursýki, lengd innlagnar og
hvort sömu sjúklingar voru ítrekað að lenda
í DKA eða HHS. Þá var gert að kanna fyrstu
mælingar innlagðra vegna DKA og HHS.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin var
afturskyggn. Listi sjúklinga með ICD-10
greiningar E10-E14 (.0, .1) á árunum 2000-
2019 fékkst með aðstoð heil brigðis- og
upplýsingatæknideildar. Að gefnu leyfi
Vísindarannsóknanefndar heilbrigðis-
rannsókna á Landspítala og Siðanefndar
heil brigðisrannsókna á Landspítala voru
upp lýsingar um sjúklinga og meðferð þeirra
fengnar úr sjúkragögnum.
Niðurstöður: Alls voru 408 innlagnir 245
sjúklinga (143 karlar, 103 konur) vegna DKA
og 21 innlögn 16 sjúklinga (12 karlar, 4 konur)
vegna HHS. Að meðaltali voru 20,5 tilfelli
DKA meðal 12,3 sjúklinga á ári og 1,1 tilfelli
HHS meðal 0,8 sjúklinga á ári. Hlutfall
innlagna karla (52,0%) og kvenna (48,0%) var
svipað vegna DKA. Karlar voru í meirihluta
innlagna vegna HHS (71,4%). Meðal tilfella
DKA voru 83,1% sjúklinga með SS1 og 71,4%
með SS2 meðal tilfella HHS. Nýgreind
sykursýki við innlögn vegna DKA var í 23,5%
tilfella og var algengasta aldursbil innlagðra
vegna DKA 11-15 ára (17,9%) og 61-65 ára
vegna HHS (28,6%). Sjúklingar lögðust inn
á gjörgæslu í 48,7% tilfella. Meðalaukning
tilfella DKA 2008-2019 var 10,6%. 0-4 tilfelli
HHS voru á ári 2008-2019. Meðallegulengd
yfir tímabilið var 4,33 dagar; 4,00 dagar árið
2000 og 6,13 dagar árið 2019. Meðaltal HbA1c
meðal tilfella DKA (10,4%) og HHS (10,0%)
var hærra en meðaltal HbA1c á göngudeild
sykursjúkra 2015-2020 (8,4%).
Ályktun: Aukning var á %ölda tilfella
DKA 2008-2019. Engin marktæk breyting
sást í %ölda innlagna vegna HHS 2008-19.
Eins og erlendar rannsóknir hafa sýnt
virtust konur líklegri til að lenda endurtekið
í DKA og voru að meðaltali yngri en karlar.
Meðallegulengd hækkaði yfir tímabilið,
gagnstætt erlendum rannsóknum. Verri
sykurstjórn (hátt HbA1c) var sjáanleg meðal
innlagðra í samanburði við meðaltal af
göngudeild sykursjúkra. Helsti veikleiki
rannsóknarinnar var skortur á gögnum
2000-2007. Mikilvægt er að koma af stað
íslenskri þjóðskráningu um sykursýki líkt
og á öllum Norðurlöndum til að fá betri
yfirsýn yfir sykursjúka á Íslandi, geta metið
hvaða undirhópar virðast útsettari fyrir
fylgikvillum og skapa aðgengilegri grunn
fyrir faraldsfræðirannsóknir sykursýki á
Íslandi í framtíðinni.

Algengi áhættuþátta og tengsl þeirra við
fylgikvilla eftir valkvæðar liðskiptaaðgerðir
á Íslandi
Jón Gunnar Kristjónsson1, Martin Ingi
Sigurðsson1,2, María Sigurðardóttir2
1Háskóli Íslands, 2Landspítali háskólasjúkrahús
Inngangur: Helsta orsök liðskipta er
slitgigt, sem er liðsjúkdómur sem talinn
er orsakast af álagi og áverkum á liðinn en
er viðhaldið með bólgu- og viðgerðarsvari.
Lokastig meðferðar við slitgigt eru liðskipti
sem hafa í för með sér sjaldgæfa en alvarlega
fylgikvilla. Mögulega er unnt að hafa áhrif
á áhættuþætti fylgikvillanna til að bæta
útkomu aðgerðanna. Líklegt er að með
hækkandi meðalaldri þjóðarinnar verði
biðlisti eftir liðskiptaaðgerðum á Land-
spítalanum langvarandi, en tímann á
bið listanum má nota til að bæta árangur
aðgerðarinnar.
Markmið: Að kanna tíðni áhættuþátta
fylgikvilla og tengsl þeirra við sýkingar eftir
valkvæðar liðskiptaaðgerðir.
Efni og aðferðir: Alls var 706 ein stak-
lingum sem undirgengust valkvæð lið skipti
á hné eða mjöðm á Landspítalanum fylgt
eftir. Heilsufar sjúklinga var metið fyrir
aðgerð með spurningalista, blóð prufum
og lífmælingum ásamt því að glúkósi var
mældur í blóði sjúklinga eftir aðgerð. Loks
var upplýsingum um tíðni fylgi kvilla safnað
við sex vikna endurkomu. Fylgni fylgikvilla
við svör spurningalista og niðurstöðu
blóðprufumælinga var könnuð.
Niðurstöður: Alls fengu 151 (21,3%) sjúk-
lingur einhverja af 14 fylgikvillum sem
skráðir voru við sex vikna endurkomu.
Al gengastir voru fylgikvillarnir vessun úr
sári (8,1%) og sárasýking (7,5%). Alvarlegasti
skráði fylgikvilli var liðsýking (0,8%). Ein-
staklingar sem höfðu fengið blóðgjöf fyrir
aðgerð voru líklegri til þess að fá fylgikvilla
og fengu 44,4% þeirra fylgikvilla eftir
aðgerðina á meðan 20,7% þeirra sem ekki
fengu blóðgjöf við aðgerðina fengu fylgi-
kvilla í kjölfar aðgerðar (p-gildi = 0.0335).
Ályktanir: Tengsl fundust milli blóðgjafa
og sýkingafylgikvilla eftir liðskiptaaðgerðir.
Vonir standa til að unnt sé að nota þessar
niðurstöður til að hanna inngrip til að
fækka blóðgjöfum eftir aðgerðir.
Tíðni og áhættuþættir mikillar blæðingar
eftir fæðingu einbura á Íslandi árin 2013-2018
Karen Sól Sævarsdóttir1, Jóhanna
Gunnarsdóttir1,2,3, Kristjana Einarsdóttir1,3,
Ragnheiður Ingibjörg Bjarnadóttir1,2
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2Kvennadeild
Landspítalans, 3Miðstöð í lýðheilsuvísindum
Inngangur: Blæðing eftir fæðingu er ein
algengasta orsök mæðradauða. Aukinni
tíðni blæðingar eftir fæðingu hefur verið
lýst víðsvegar í heiminum og samkvæmt
skýrslum Fæðingaskráningar gæti einnig
hafa orðið aukning á Landspítala. Tölur
skýrslnanna byggðu á greiningarkóða (O72)
og óljóst var hvort sams konar skilgreining
lá að baki greiningar með kóðanum yfir allt
tímabilið. Markmið rannsóknarinnar var að
kanna tíðni blæðinga eftir fæðingu einbura
á Íslandi á árunum 2013-2018 og varpa ljósi á
mögulega áhættuþætti mikillar blæðingar
eftir fæðingu sem skilgreind var sem 1000
ml blæðing eða meira.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin
var ferilrannsókn sem náði til 23.375
einburafæðinga á árunum 2013-2018.
Gögn fengust úr Fæðingaskrá og útkoma
rannsóknarinnar, blæðing eftir fæðingu,
var skilgreind annars vegar út frá skráðu
magni blæðingar í millilítrum (ml) og hins
vegar út frá ICD-10 greiningarkóðum. Gerð
var tvíkosta aðhvarfsgreining til þess að
reikna leiðrétt gagnlíkindahlutfall (OR)
og 95% öryggisbil fyrir líkur á > 500 ml
blæðingu og mikilli blæðingu (≥ 1000 ml) á
árunum 2014-2018 borið saman við árið 2013.