Skógræktarritið - 15.10.2000, Blaðsíða 74

Úr Guttormslundi 1989.
Hér virðist Guttormur telja
það skipta mestu máli, að nú
er aftur sáð fræi af barrtré, en
tegundin sé aukaatriði eins og
áður var vikið að.
Fyrst farið er að nefna tíma-
mót í skógrækt hér á landi sér-
staklega, verður ekki hjá þvf
komist að minna á árið 1940.
Hákon Bjarnason kemst
þannig að orði um það ár:
Af öðru, sem leyst var af
hendi á s.l. ári má minnast
tvenns. Annað var, að loks
tókst að ná sitkagreni frá
þeim slóðum íAlaska, sem
svipað veðurfar hafa og
Suðurland. Hitt er taka
skógræktarkvikmyndar.
Þetta tvennt á að marka
tfmamót í sögu skógrækt-
arinnar. Annars vegar flyzt
hingað harðger trjátegund,
sem mun vaxa betur en all-
ar aðrar aðfluttar tegundir,
og hins vegar á kvikmyndin
að verða til þess, að efla
trú manna á gróðri lands-
ins ....
(Hákon Bjarnason. Ársrit
Skógræktarfélags íslands 1941,
þls. 39).
Þótt svo ætti að heita, að á
ný sé farið að sá fræi af barr-
trjám árið 1933 var auk
lerkifræs aðallega um að ræða
lítil sýnishorn af ýmsum teg-
undum. Allmiklu var þó sáð af
skógarfurufræi, eða 4,5 kg.
Á þessum árum hafði
plöntuuppeldi nánast alveg
lagst af á Vöglum, en hélst enn
f litlum mæli á Hallormsstað
og í Múlakoti. Vorið 1933 var
farið að undirbúa græðireit
Skógræktarfélags íslands í
Fossvogi. Þar var um sumarið
sáð og plantað ýmsum trjáteg-
undum. Allmiklu var sáð þar af
birkifræi norðan frá Vöglum
ásamt fræi, sem safnað hafði
verið f Reykjavík. Auk þess var
sáð talsverðu fræi af amerísk-
um uppruna. (Hákon Bjarna-
son. Ársrit Skógræktarfélags ís-
lands 1933-34, bls. 45-46).
Þótt fræ frá Alaska tæki að
streyma inn í landið upp úr
1940, varð nokkur bið á því, að
plönturnar skiluðu sér út úr
gróðrarstöðvunum. Þekking á
meðferð þessa fræs var af
skornum skammti og vanhöld í
gróðrarstöðvunum voru mikil.
Til að vega upp á móti þessu
voru fluttar inn barrplöntur frá
Noregi árin 1947-1950. Nam
sá innflutningur alls 772.000
plöntum. Þetta skiptist þannig
á tegundir, að skógarfura var
tæp 76%, en miklar vonir voru
bundnar við ræktun hennar á
þessumárum, rauðgreni var
tæp 19%, fjallafura og bergfura
tæp 4% og lerki til dreifsetn-
ingar rúmt 1%. Fram að þessu
hafði íslenska birkið verið
uppistaða plöntuframleiðsl-
unnar með 70-80%, reyniviður
nam um 20%, en víðir og berja-
runnar 5-10%. Varð lítil breyt-
ing á þessu fyrr en í lok fimmta
áratugarins, þegar hlutur barr-
trjáa í plöntuframleiðslunni
tekur óðum að aukast.
3. Um heimildir.
Sumrin 1900-1906 hafði
danskur skógfræðingur, C. E.
Flensborg, umsjón með hinum
fyrstu eiginlegu skógræktartil-
raunum hér á landi. Skrifaði
hann ítarlegar skýrslur um
störfsínhér, sem prentaðar
voru í dönsku skógræktar-
tímariti. Er mikinn fróð-
leik að finna í skýrslum þess-
um um tilraunir Flens-
borgs, skógana og skóg-
ræktarstarfið.
Eftirað Hákon Bjarnason lét
af störfum sem skógræktar-
stjóri tókst hann á hendur að
athuga skjalasafn fræsölu |o-
hannes Rafns í Kaupmanna-
höfn til þess að leita þar uppi
reikninga og pantanir vegna
sölu á trjáfræi hingað til lands
í byrjun 20. aldar. Varð honum
vel ágengt og eru þau gögn,
sem hann aflaði, mikilvægar
heimildir um þetta efni. Þótt
aðallega sé hér um að ræða
fyrri hluta aldarinnar, geta
þessi gögn ásamt skýrslum
Flensborgs, að einhverju leyti
orðið tengiliður gamla og nýja
tímans, ef einhver vildi kanna
nánar uppruna þeirra trjáa,
semsáðvartil á fyrstu tveim-
ur til þremur áratugum þessar-
ar aldar.
Fljótlega eftir að Skógrækt
ríkisins tók til starfa árið 1907
var skógarvörðunum gert að
taka saman skýrslur um störf
sín og senda skógræktarstjóra.
Hér er m.a. að finna upplýs-
ingar um árferði, maðkár í
skógunum, fræsöfnun og skóg-
arhögg og ekki hvað síst upp-
eldi og gróðursetningu trjá-
plantna. Löngum voru þetta
helstu heimildirnar um skóg-
ræktarstarfið ásamt árlegum
greinargerðum skógræktar-
stjóra í Ársriti Skógræktarfé-
lags íslands. Þarvoru helstu
atriðin úr skýrslum skógarvarð-
70
SKÓGRÆKTARRITIÐ 2000