Skógræktarritið - 15.05.2002, Page 71

Uglur eru gjarnan í skógum, þá
sérstaklega branduglan, sem not-
ar gjarnan stór og þétt grenitré til
að sofa í á daginn og eins eru
eyruglur gjarnan f trjám, en eyr-
uglan er árviss flækingur hérlend-
is. Jafnframt því að sofa í trjám,
veiða uglurnar hagamýs í skógin-
um.
Fuglavænn skógur eða nytja-
skógur?
Umræða um vistvæna skógrækt
og áhrif skógræktar á fuglalíf hef-
ur farið vaxandi á undanförnum
árum. Ljóst er, að skógrækt hef-
ur jákvæð áhrif fyrir margar teg-
undir fugla, en ýmsir fuglar forð-
ast einnig skóga og samfelld
skógrækt á stórum, víðáttumikl-
um svæðum, hrekur mófugla eins
og lóur, spóa og rjúpur af bú-
svæðum sínum. Mjög er hægt að
draga úr þessum áhrifum með
því að vanda staðarval til skóg-
ræktar og eins að skilja eftir
nægjanlega stór opin svæði inn á
milli skógarteiganna. Gott dæmi
um fuglavænan skóg, er skóg-
ræktin í Lambhaga og Skarfanesi
í Landsveit. Þetta land er fallegt
sambland af skógi, votlendi og
móa með fjölbreyttu og ríkulegu
fuglalffi.
Almennt má segja að tré þrífist
einna best í halla og er það mjög
heppilegt, þar sem í brekkum og
neðanverðum fjallshlfðum er
vanalega lítið um mófugla, sem
kjósa sér fremur láglendi og slétt-
lendi sem búsvæði. Skógar í
fjallshlíðum eða brekkum falla
einnig betur að landslagi. Skóg-
ar, sem gróðursettir eru í beinum
línum, eða barrtrjáaraðir í birki-
skógi, eru ekkert sérstaklega fal-
legar, en fuglunum er sama um
það. Lækir og dý, sem eru á fyrir-
huguðum skógræktarsvæðum,
ættu helst að fá að haldast
óbreytt, þvf það kemur tilvonandi
íbúum skógarins úr fuglaríkinu
að góðum notum, t.d. mús-
arrindlum. Urðir í neðanverðum
Auðnutittlingar eru einkennisfuglar birkiskóga, en gera sér gjarnan hreiður í greni-
trjám. Ljósm. JÓH 2000.
fjallshlíðum eru aðalkjörlendi
steindepla og þvf getur verið
æskilegt að láta þær vera skóg-
lausar, til að halda í stein-
deplana, en þeir eru ekki gefnir
fyrir skóglendi. Skógur í hallandi
landi er að öllu jöfnu betri fyrir
skógarfuglana, þar sem trén þríf-
ast þar betur og meira sólarljós
nær að skína á skógarbotninn,
fuglunum til hagsbóta. Með því
að velja frekar land með nokkrum
halla til skógræktar, er dregið úr
samkeppni við mófugla og þá
sérstaklega vaðfugla eins og
stelk, jaðrakan, lóuþræl um bú-
svæði.
Votlendissvæði og mýrar ætti
að forðast að taka til skógræktar,
en þar kemur einnig til að al-
mennt eru mýrar ekkert sérstak-
lega heppilegar til þessara nota,
þar sem tré þrífast vanalega bet-
ur í þurrlendi. Það er einnig
stefna Skógræktar ríkisins, að
ekki verði ræstar fram mýrar til
skógræktar. Framræstar mýrar
þarf að athuga vel, áður en þær
eru teknar undir skógrækt, enda
er oft ríkulegt fuglalíf í þeim og
skoða þarf þann möguleika, hvort
ekki beri frekar að endurheimta
mýrlendið með því að loka skurð-
um. Mýrar hafa einnig mikla þýð-
ingu fyrir bindingu kolefnis, ekki
síður en skóglendi. Forðast ætti
að planta trjám of nærri tjörnum,
heldur skilja eftir góðan kraga
umhverfis þær fyrir endur og vað-
fugla3.
Skógurinn sem búsvæði fugla
Skógar eru mjög misjafnlega
góðir fyrir fugla. Almennt má
segja að fjölbreyttur skógur með
mörgum tegundum trjáa og
runna, með rjóðrum og opnum
svæðum á milli, er bestur fyrir
skógarfuglana og jaðarfuglana
sem nýta skóginn. í fjölbreyttum
skógi verður þéttleiki fuglanna
mikill og margar ólíkar tegundir
setjast þar að. Einræktun
(mónókúlturj eða ræktun fárra
trjátegunda á stóru samfelldu
svæði er svo andstæðan, sem
leiðir til þess, að tiltölulega fáar
tegundir fugla setjast að og hætt
er við að þéttleiki þeirra verði lít-
ill. Ræktun margra tegunda trjáa
og runna skapar fjölbreytta fæðu
í formi fræja, berja og skordýra,
sem nýtist mismunandi fuglum
árið um kring, eftir því hvaða trjá-
tegund er með þroskuð fræ eða
ber á mismunandi árstímum. Þá
getur verið gott að hafa skóginn
misþéttan, til að skapa sem fjöl-
breyttast umhverfi. Einnig er
hagstætt að skilja eftir rjóður
SKÓGRÆKTARRITIÐ 2002
69