Skógræktarritið - 15.05.2002, Side 89

reistar voru skjólgrindur úr kassa-
fjölum að plönturnar fóru að
dafna og um hríð sá einn sjúk-
linganna, |ónas Andrésson
garðyrkjumaður, um hirðu
trjánna30. Aprílhretið 1963 tók
sfðan sinn toll og var þá til dæm-
is mestöllum barrtrjám endur-
plantað, en aspirnar látnar vera31.
Þær hafa síðan vaxið upp frá
rótum og eru nú hin myndar-
legustu tré. Víðiplöntur mynda
nú greinilega skjólbelti til varnar
barrtrjám að austan, en birki er
áberandi að vestan, nokkuð á
annan veg en upphaflega var gert
ráð fyrir í skipulagsuppdrætti
landslagsarkitektsins. Sveiglaga
trjábeltin tvö, þar sem reisulegt
grenið lætur mest á sér bera,
setja óneitanlega svip sinn á um-
hverfið, en ekkert ber hinsvegar á
runnum, rósum né þeim
fjölærum blómplöntum sem upp-
haflega var gert ráð fyrir í þessum
skrúðgarði. Svæðinu svipar nú
frekar til ofskipulagðs skógar-
lundar sem þarfnast grisjunar.
Lokaorð
Ljóst er að strax á fyrstu
starfsárum heilsuhælisins var fé
varið til skógræktar og þúsundir
plantna voru gróðursettar á
,,skógræktardegi”, m.a. af ung-
mennafélögum undir forystu
okkar fyrstu gróðurbótamanna.
f anda þess fagnaðarboðskapar í
byrjun aldarinnar að hér gæti
þrifist skógur á hverju holti og í
hverjum móa plantaði unga
fólkið trjám bæði á hrjóstrugum,
skjóllitlum melnum og í skjóli
hraunsins þar sem leifar birki-
kjarrsins blunduðu. Að vinnunni
lokinni voru eflaust sungin ætt-
jarðarljóð. Æskan í byrjun síð-
ustu aldar hugsaði sjálfsagt lítið
um ,,skít og skjól", sem síðar
urðu helstu boðorð skógræktar-
mannsins og gerði sér litla grein
fyrir tegundavali, né mikilvægi
umhirðunnar sem á eftir fylgir.
Reisulegur trjágróðurinn
sunnan við hælið, sem var gróður-
settur fimmtíu árum síðar, ber
hinsvegar óneitanlega vitni um
betra atlæti, meira skjól og síðast
en ekki síst skipulag. Ekki þó sem
skipulagt skógræktarsvæði, heldur
frekar sem landslagsgarður sem
enn bíður eftir fjölbreytilegum
lággróðri og marglitum formum til
að fullkomna verkið. Siíkur trjá-
reitur getur hæglega tengst betur
þeim skógræktarsvæðum sem
fyrir eru í nágrenni Vífilsstaða,
bæði þeim eldri norðan við hælið
og þeim sem nýrri eru í námunda
við Vffilsstaðavatnið og hæðirnar
þar í kring.
Sannarlega verðugt verkefni
fyrir þriðju lotu trjáræktartilrauna
á Vífilsstöðum.
Myndir, merktar B.|.,
tók Brynjólfur Jónsson.
Heimildir
1. Ragnar Karlsson og Jón Jónsson (1992J. Garðabær,
Byggð milli hrauns og hlíða. Bls. 49-50.
2. Heilsuhælið á Vífilsstöðum (I936J. Reykjavík. Bls. 12.
3. Guðlaugur Rúnar Guðmundsson (2001). Örnefni og
leiðir í landi Garðabæjar. Bls. 45-47.
4. Sigríður Gísladóttir (2002). Munnleg heimild.
5. Ársrit Heilsuhælisfélagsins (1912J, bls. 16.
6. Heilsuhælið á Vífilsstöðum (1936), bls. 14.
7. Ársrit Heilsuhælisfélagsins, (1913), bls. 23
og (1914), bls. 14.
8. Heilsuhælið á Vífilsstöðum (1936J, bls. 15.
9. Lárus Helgason (2002J. Munnleg heimild: Viðtal við
Erlu Bil Bjarnardóttur.
10. Guðm. Davíðsson (1910). Skógræktardagur U.M.F.,
Skinfaxi, 1. árg., bls. 86-88.
11. Guðm. Davíðsson (1911). Skógræktardagur,
Skinfaxi, 2. árg., bls. 13-15.
12. S.V. (1911). Gestir í Reykjavík, Skinfaxi, 2. árg., bls. 94.
13. Skýrslur UMFÍ um skógrækt (1913),
Skinfaxi, 4. árg., bls. 50-52.
14. Guðjón Friðriksson (1995). Borgarmenning
og skógrækt. Skógræktarritið, bls. 12.
15. Guðrún P. Helgadóttir (1989). Helgi læknir
lngvarsson. Baráttumaður fyrir betra lífi.
Reykjavík. Bls. 84.
16. Sama heimild.
17. Sbr. auglýsingu í safni Benedikts Þórarinssonar í
Landsbókasafni Íslands-Háskólabókasafni.
18. Gróðrarstöðin, kennd við Einar Helgason, var við
Laufásveg í sunnanverðu Skólavörðuholtinu í
Reykjavík, nálægt 'skíðabrautinni.'
19. Heilsuhælið á Vífilsstöðum (1936). Bls. 14.
20. Guðjón Friðriksson (1995) vísar í heimild í blaði þar
sem fram kemur að þetta hafi allt verið íslenskar
plöntur frá Hallormsstað.
21. Lárus Helgason (2001). Munnleg heimild.
22. Sigurður Blöndal ogSkúli Björn Gunnarsson (1999).
íslandsskógar. Hundrað ára saga. Reykjavík:. Bls. 28.
23. Guðjón Friðriksson (1995). Borgarmenning og
skógrækt. Skógræktarritið, bls. 12.
24. Lárus Helgason (2001). Munnleg heimild.
25. Borgþór Björnsson (2002). Munnleg heimild.
26. Anna Fjóla Gísladóttir, Auður Sveinsdóttir, Fríða
Björg Eðvarðsdóttir (1995). Garðurinn. Reykjavík:
Garðyrkjufélag íslands. BIs. 18-19.
27. |ón H. Björnsson (2002). Munnleg heimild.
28. Sama heimild.
29. Borgþór Björnsson (2002). Munnleg heimild.
30. Júlía Helgadóttir (2001).
Munnleg heimild: Viðtal við Erlu Bil Bjarnardóttur.
31. Borgþór Björnsson (2002). Munnleg heimild.