Helgarpósturinn - 15.10.1987, Blaðsíða 7

AFURDALÁN ÚT Á TÝNDA SKROKKA
Afurðadeildir Landsbanka, Búnaöarbanka og Sam-
vinnubanka eru nú að athuga hvort rangar upplýsing-
ar hafa verið veittar varðandi magn þess kjöts sem
bankarnir taka veð í við veitingu afurðalána. Sam-
kvæmt heimildum Helgarpóstsins vantar 700 tonn af
dilkakjöti, miðað við þær tölur sem upp höfðu verið
gefnar og bankarnir tekið veð í og veitt lán út á.
EFTIR PÁL H. HANNESSON MYND MAGNÚS JÓNSSON
Kindakjöt
í bankakerfinu er nú leitaö að ígildi 700 tonna af dilkakjöti sem afurðalán
að upphæð 117 milljónir króna hafa verið veitt út á. Magnús Friðgeirsson
hjá SIS telur að allar tölur stemmi, en bankarnir hafa enn ekki lokið sinni
rannsókn.
Samkvæmt áreiðanlegum heim-
ildum Helgarpóstsins er vinnslu
málsins af hálfu bankanna ekki
lokið og því engin niðurstöðutala
komin um hugsanlega skekkju.
Kom það fram í viðtölum við
bankamenn að hér væri um flókið
mál að ræða; kjöt væri geymt um
allar jarðir, það skiptist í mismun-
andi flokka og sumt gæfi rétt til
afurðalána og annað ekki. Það
væri því orðið mjög erfitt að halda
utan um þessi mál.
LÁN UPPÁ 117
MILLJÓNIR
Ef þessi tala, 700 tonn, reynist
rétt er hér um alvarlegt mál að
ræða. Afurðalán veitt fyrir hvert
kíló í úrvals- og fyrsta flokki nem-
ur 178,80 kr. Fyrir 2. og 3. flokk
eru veittar 162,65 kr. pr. kíló og
fyrir 4.-6. flokk 109,40 kr. pr. kíló.
Rúmlega 70% af dilkakjöti lenda í
efstu flokkunum, 15% í öðrum og
þriðja og um 13% í neðstu flokk-
unum. Samkvæmt þessari skipt-
ingu námu afurðalán á 700 tonn á
dilkakjöti um 117 milljónum króna
á síðasta hausti.
Eðlileg rýrnun á lambakjöti er
um 0,5%—1%. Bankarnir lána ein-
göngu út á kjöt sem framieitt er
innan fullvirðisréttar, en alls voru
þær birgðir um 11.200 tonn á síð-
astliðnu hausti. Eðlileg rýrnun
ætti því að vera á bilinu 56—112
tonn. Mismunurinn er því um 600
tonn af dilkakjöti og er mjög erfitt
að sjá hvernig hægt er að „týná'
því magni, sem samsvarar um 40
þúsund dilkaskrokkum.
SAMBANDIÐ SEGIST
HAFA SKÝRINGU
Bankarnir athuga árlega með
birgðastöðu dilkakjöts á þessum
árstíma, en nú mun fjármálaráðu-
neytið hafa farið fram á að fylgjast
með gangi mála.
Magnús G. Friðgeirsson, fram-
kvæmdastjóri búvörudeildar SÍS,
staðfesti að á tímabili hefði litið
svo út sem umrædd 700 tonn vant-
aði, en nú hefðu fengist eðlilegar
skýringar á því. Tölur hefði ein-
faldlega skort frá 8 sláturleyfishöf-
um, einni birgðageymslu SÍS auk
þess kjöts sem geymt hefði verið á
vegum SÍS í geymslum víða um
landsbyggðina. Ekkert benti því til
að misræmi væri milli birgða og
birgðaskýrslna sem afurðalán eru
byggð á.
Heimildarmenn Helgarpóstsins
innan bankakerfisins treystu sér
hins vegar ekki til að staðfesta
þessi orð Magnúsar að svo komnu
máli.
9 MILUARÐA SKATTAHÆKKUN
Kjarninn í fjárlagafrumvarpi ríkisstjórnar Þorsteins
Pálssonar, undir verkstjórn Jóns Baldvins Hannibalsson-
ar, er stórfelld hækkun skatta, þar sem hækkun sölu-
skattsins ber af. Mikil aukning ríkisútgjalda, þrátt fyrir
niðurskurð til búnaðar-, útvegs- og orkumála — og loforð
um kerfisbreytingu, sem enn er sem óútfyllt ávísun. Þeg-
ar fjárlög yfirstandandi árs eru reiknuð upp um 17—18%,
sem samsvarar verðlagsforsendum hins nýja frumvarps
fyrir næsta ár, kemur í ljós um 9 milljarða króna hækkun
skatta og 5,7 milljarða króna hækkun ríkisútgjalda.
EFTIR FRIÐRIK ÞÓR GUÐMUNDSSON
Fjármálaráðherra leggur af stað
með fjárlagafrumvarp þar sem fyrir-
sjáanlegur 4 milljarða króna halli
var fyrst skorinn niður í 1,3 millj-
arða en síðar niður í „núllið" æski-
lega. Mikil bjartsýni ríkir í ráðuneyt-
inu um að það takist að halda ríkis-
sjóði í jafnvægi og hræðir ekki þótt
launaforsendur kunni að riðiast.
Fjármálaráðherra boðar kerfis-
breytingu með útstrikun nýrra er-
lendra lána, afnámi ríkisábyrgðar á
nýjum lánum sjóða og fyrirtækja og
ríkisframlaga til atvinnuvegasjóða
og uppstokkun á tekjuöflunarkerfi
ríkisins. Hann boðar undanþágulít-
inn söluskatt og hefur hafið þá að-
gerð — gegn því að lækka sölu-
skattsprósentuna síðar. Tekjuskatt-
urinn hækkar með loforði um stað-
greiðslukerfi og lækkun skattsins
síðar.
9 MILLJARÐA
SKATTAAUKNING
Alls eiga heildartekjur ríkissjóðs á
næsta ári að hljóða upp á 59.563
milljónir króna. Uppreiknuð fjárlög
yfirstandandi árs hljóða hins vegar
upp á 50.560 milljónir króna og
nemur raunhækkunin því um 9.000
milljónum eða 17,8%. Þyngst á met-
unum er 4.375 millj. kr. hækkun
söluskattstekna, en auk þess nemur
raunhækkun tekjuskattsins 400
millj. kr„ innflutningsgjalda 850
millj. kr. og launaskattsins 760 millj.
kr. Raunhækkun á tekjum ríkisins
vegna brennivíns- og tóbaksneyslu
landsmanna hljóðar upp á 960 millj-
ónir og viðbótin á bifreiðaskattinn
nemur 690 milljónum króna og
hækkar um 67% að raungildi.
Ríkisútgjöldin eiga á næsta ári að
verða hin sömu og tekjurnar, 59.536
millj. kr. Þetta er 5.636 millj. kr.
hækkun frá fjárlögum 1987 eða
10,5%. Þetta er niðurstaðan þrátt
fyrir um 200 milljóna króna niður-
skurð á framlögum til ýmiss konar
búnaðarmála, um 470 milljóna
króna raunlækkun vegna afturköll-
unar á endurgreiðslu söluskatts til
sjávarútvegsins og um 220 milljóna
króna niðurskurð á framlögum til
orkumála. Munar mest um 2.930
milljóna króna raunhækkun fram-
laga til heilbrigðis- og trygginga-
mála, 1.780 milljóna króna hækkun
til fræðslumála og 550 milljóna
króna hækkun á afborgunum og
vöxtum ríkissjóðs vegna uppsafn-
aðra erlendra lána.
FÆRT Á MILLI
RÁÐUNEYTA
Ýmsar lægri niðurskurðartölur
má finna í fjárlagafrumvarpinu, sem
þó vega þungt hjá viðkomandi
„neytendum". Má nefna að framlög
til menningarmála eru skorin niður
að raungildi um 75 milljónir króna,
þar af framlag til kvikmyndasjóðs
um 25 milljónir. Lækkun framlags-
ins til íþróttasambands íslands
nemur 16,5 milljónum og til Ung-
mennasambands íslands 6 milljón-
um.
Þau ráðuneyti sem eiga að eyða
færri „raunkrónum" á næsta ári eru
landbúnaðar- og sjávarútvegsráðu-
neyti framsóknarmannanna Jóns
Helgasonar og Halldórs Ásgríms-
sonar og iðnaðarráðuneyti sjálf-
stæðismannsins Friðriks Sophus-
sonar. Auk þess kemur fram á
pappírnum raunlækkun útgjalda
fjármálaráðuneytis alþýðuflokks-
mannsins Jóns Baldvins Hanni-
balssonar; sem hins vegar skýrist á
einfaldan hátt: Liðurinn „launa- og
verðlagsmál", sem í ár hljóðar upp á
rúman milljarð króna, fellur nú nið-
11 MILLJARÐA KLÚÐUR
Þegar fjármálaráðherrar landsins leitast við að skera
niður milljón hér og þar í bákninu til að vega upp á móti
hækkun skatta þá eru þeir reglulega truflaðir af mönn-
um með svimandi háa bakreikninga til skattgreiðenda
eftir klúður og sukk í verklegum framkvæmdum og
rekstri opinberra stofnana og fyrirtækja.
Þetta vafðist líka fyrir Jóni Bald-
vini Hannibalssyni fjármálaráð-
herra, sem nú hefur lagt fram fjár-
lagafrumvarp sem einkennist af
skattahækkunum og niðurskurðar-
klípum hér og þar.
„Ég er helsár yfir því að þurfa að
taka á móti slíkum ófyrirséðum og
óvæntum byrðum af fjármála-
glæframönnum. í þessum efnum
þarf að koma til stefnubreyting og
hún felst einmitt í þeirri ákvörðun
nú að afnema ríkisábyrgð á lántök-
um," sagði Jón Baldvin í samtali við
HP. Lítum á nokkur dæmi af yfir-
teknum lánum og sukkframkvæmd-
um síðustu 5 árin. Upphæðir eru í
milljónum króna á núgildandi verð-
lagi samkvæmt lánskjaravísitölu.
m.kr.
Byggöalínur 1982 ............ 1.700
Kröfluvirkjun 1985 ......... 3.500.
Rafmv. ríkisins 1986 ........ 2.200
Orkubú Vestfjaröa 1986 ........ 630
Hitaveita Akureyrar 1987 ...... 115
Hitav. Akraness og Borgarfj. .. 250
Flugstöbin Keflavík ......... 1.000
Útvegsbankinn ................. 750
Sjóefnavinnslan ............... 550
Hér eru upptaldar 10.700 milljón-
ir króna eða um það bil 11 milljarðar
króna og er þó langt frá því að allt
sé talið upp sem kalla má sukk og
klúður. En þessi upphæð svarar til
þess sem Jón Baldvin ætlar að hala
inn með tekju- og eignasköttum og
vörugjaldi á næsta ári. Og þetta er
vel hærri upphæð en á að verja til
fræðslumála í landinu.
Frumvarp
til fjárlaga
1988
Fjárlagafrumvarpió 1988
Miðað við uppreiknuö fjáriög yfir-
standandi árs hækka skatttekjur og
aðrar tekjur ríkissjóðs um 9 milljarða
króna.
ur, „þar sem samningsbundnar
launahækkanir við ríkisstarfsmenn
koma til gjalda hjá einstökum stofn-
unum“. Ekki lækkun, heldur til-
færsla!
BÚNAÐARFRAMLÖG
HÆKKUÐ?
Fjármálaráðherra er þess fullviss
að stjórninni takist að halda fjárlög-
unum hallalausum. Þó er ágreining-
ur þegar risinn innan stjórnarinnar
um aukin útgjöld til einstakra mála
og má einkum búast við átökum
vegna niðurskurðar framlaga til
ýmiss konar búnaðarmála, saman-
ber ummæli landbúnaðarráðherra
hér á síðunni. Hann vill hækka á ný
þessi framlög og er reiðubúinn til að
afla tekna á móti — t.d. með stór-
eignaskattinum sem sjálfstæðis-
menn komu í veg fyrir. Það er ann-
ars athyglisvert að af öllum tekjulið-
um frumvarpsins hækkar eigna-
skatturinn langminnst, eða aðeins
um 3,6% að raungildi, og stendur
reyndar í stað miðað við endurskoð-
aða tekjuáætlun 1987.
Þegar tillit er tekið til þess að
hallalaus fjárlög, samdráttur í er-
lendum lántökum, afnám ríkis-
ábyrgða með aukinni ábyrgð lán-
takenda og kerfisbreyting í ríkisbú-
skapnum eru sjálfsögð mál sem all-
ar skynsamlegar stjórnir hljóta að
stefna að, þá stendur eftir þessi
meginniðurstaða: Stórhœkkun
skatta langt umfram niöurskuröinn.
HEF EKKISAMÞYKKT
„Þetta er ekki samþykkt af mér.
Þegarþetta var afgreitt í ríkisstjórn-
inni kom okkur ekki saman um
þetta, mér og fjármálaráöherra, og
þaö var samþykkt að skipa nefnd
fulltrúa stjórnarflokkanna til aö
fjalla um þessi málefni landbúnaö-
arins og reyna að leysa þennan
ágreining. Þaö er ágreiningur um
Rannsóknastofnun landbúnaöar-
ins, um Búnaöarfélagiö, um
Áburöarverksmiöjuna, um jarö-
rœktarniöurskuröinn, um tilrauna-
stöövarnar og fleira."
Þetta hafði Jón Helgason land-
búnaðarráðherra að segja HP um
þann niðurskurð til búnaðarmála
sem fram kemur í fjárlagafrumvarpi
Jóns Baldvins fyrir 1988. Hann
ítrekaði að nefnd stjórnarflokk-
anna, sem í eru Páll Pétursson, Egill
Jónsson og Eiður Guðnason, ætti
eftir að gera tillögur um þessi mál
og að það væri alþingis að sam-
þykkja frumvarpið.
„í þingflokki Framsóknarflokks-
ins hefur fyllilega verið tekið undir
mína fyrirvara. Ég veit þó ekki
hvaða vonir ég á að gera mér um
hækkun á framlögum til þessara
liða, en þá verður að koma tekju-
Jón Helgason landbúnaðarráðherra
„Ég hef mína fyrirvara. Það er ágrein-
ingur um þessi mál."
aukning á móti. Þá kemur ýmislegt
til greina, ég nefni tillögur um
hækkun eignaskatts á stóreignum,
sem enn hefur ekki fengið stuðning.
Við höfum að sjálfsögðu ekki skipt
um skoðun."
HELGARPÓSTURiNN 7