Helgarpósturinn - 15.10.1987, Side 20

Rauði karlinn. Alltof lítið metinn maður.
Á RAUÐU
UÖSI
Samkvœmt lögum er sekt viö því aö
ganga yfir á rauöu Ijósi. Aö sögn
lögreglu hefur þessu sektarákvœöi
aldrei veriö beitt.
en við högum okkur eins og við
eigum eftir að vera hér í þúsund ár.
— En, ég er sannfærð um að
draumur minn rætist fljótlega,"
bætir hún við. „Ég held við stöndum
á tímamótum."
STANDA KONUR NÆR
GUÐI EN KARLMENN?
Hún segist ekki telja það erfiðleik-
um bundið fyrir konur að gegna
prestsstarfi. „Kvenprestum hefur
verið vel tekið í kirkjum okkar — að
þeirra eigin sögn,“ segir hún. „Það
þykir eðlilegt nú að konur séu prest-
ar og við stöndum þar vel að vígi.
Mín persónulega skoðun er sú að
við stöndum jafnvel betur að vígi en
karlmaöurinn að taka þetta starf að
okkur. Þjónustan hefur að minnsta
kosti ekki verið síður álitin starf
konunnar en karlsins og ábyrgð
þurfa konur að axla ekki síður en
karlar. Ég sagði eitt sinn við einn
ágætan kennara minn í guðfræði-
deildinni: „Mér finnst sú hugsun
gerast æ áleitnari að konur standi
nær Guði en karlar. Mér finnst við
vera svo nálægt skaparanum. Við
erum öðruvísi. Við erum samstarfs-
menn hans í sköpun þegar við göng-
um með börnin og fæðum þau.
Okkur er gefin þessi nána snerting
og tengsl við skaparann. Það lætur
enga konu ósnortna að ganga með
barn og ala það. Við stöndum nær
raunveruleikanum, hinum innsta
kjarna lífsins." Þú getur séð af þessu
hve góða kennara við höfum í guð-
fræðideildinni að ég skyldi þora að
láta svona nokkuð út úr mér!“
ÆSKUDÝRKUNIN
BEINLÍNIS FÁRÁNLEG
Sjálf segir Ólöf að hugur sinn
stefni til starfa við sálgæslu, „gjarna
á stofnun, hvort sem hún er beint
eða óbeint í tengslum við kirkjuna.
Um þessar mundir sæki ég tíma í fé-
lagsráðgjöf því ég tel það nauðsyn-
legt fyrir alla þá sem vinna í mann-
legum samskiptum að kynnast að-
stæðum manna sem best til þess að
vera betur færir um að leiðbeina og
hjálpa. Með fólkinu vil ég starfa,
hvar sem það er. Hugsaðu þér alla
þá sorg, þjáningar, efasemdir og
mannleg vandamál sem búa innan
veggja sjúkrahúsa og stofnana. Þar
finnst mér prestar hafa þýðingar-
miklu hlutverki að gegna, að sinna
trúarþörfum manna. Aldrei eru þær
meiri en þegar erfiðleikar steðja að.
Það er mikils virði fyrir fólk að fá
tækifæri til að létta á hjarta sínu.
Sjáðu meðferðarheimilin og elli-
heimilin. Eldra fólki fjölgar stöðugt.
Það er mikið talað um „ungt fólk á
uppleið". Hinn þögli meirihluti vill
oft gleymast. Þessi viðmiðun við
unga fólkið og æskudýrkunin eru
nánast orðin fáránleg. Én það er oft
eins og athyglinni sé beint eingöngu
að ákveðnum aldurshópi, — en við
erum ekki öll ung og á upp!eið“.
Við ræðum um skoðanakönnun
sem Hagvangur stóð fyrir í sam-
vinnu við Gallup-stofnunina fyrir
þremur árum. í henni kom m.a.
fram að íslendingar teldu sig afskap-
lega trúað fólk og héldu boðorðin
vel. En gera þeir það?
„Ég býst við að boðorðin hafi mis-
munandi vægi hjá fólki," svarar
Ólöf. „Tökum til dæmis fyrsta boð-
orðið: „Ég er Drottinn Guð þinn, þú
skalt ekki aðra guði hafa.“ Við sjáum
hvernig við förum eftir því, hvað við
gerum að guði okkar. Sjáðu kapp-
hlaupið í neysluþjóðfélaginu. Hins
vegar hef ég þá staðföstu trú að ís-
lendingar séu trúaðir. Það má vel
vera að fræðslunni hafi verið ábóta-
vant, en ég álít þá hafa sterka trú.
Það er hún sem hefur haldið þeim
uppi í gegnum aldirnar í þessu kalda
og harðbýla landi. Ef við hugum að
kærleiksboðorðinu sem leggur
áherslu á að „elska skaltu náunga
þinn eins og sjálfan þig“ þá sjáum
við að það býður okkur að elska
okkur sjálf. Hins vegar er því oft svo
víðs fjarri að við gerum það en það
er grundvöllur þess að við getum
gefið öðrum kærleika. En að vera
sáttur við sjálfan sig og Guð er ef til
vill það erfiðasta sem maðurinn
tekst á við.“
Það er föstudagsmorgunri. Níst-
ingskaldi úti. Nidri í bœ eru allir á
hlaupum. Fólk flýtir sér undan
rokinu. Hleypur yfir götur, jafnvel
þótt rauða Ijósið banni þaö. Hver
skiptir sér af umferöarmerkjum í
slíku veöri? Fáir. Samt alltof
margir fyrir okkur, sem stöndum í
kuldanum og reynum að festa
lögbrjótana á filmu, jafnvel ná tali
af þeim. Því þetta fólk sem lœtur
sem það sjái ekki rauða Ijósið er
lögbrjótar, líkt og þeir sem aka
yfir á rauðu. Það er meira að
segja til lagabókstafur fyrir því að
slíkt fólk skuli sekta.
Áður en við fórum í bæinn
höfðum við reynt nokkuð oft að
ná sambandi við einhvern á lög-
reglustöðinni sem gæti sagt okkur
hvort algengt væri að fólk fengi
sekt fyrir að ganga yfir á rauðu
ljósi og hversu há sektin væri. Það
vissi enginn neitt um þetta mál
nema Sturla Þórðarson, lögfræð-
ingur við embætti lögreglustjóra.
Við vorum farin að renna grun í
að þetta væri kannski eina lög-
brotið sem fólk kæmist upp með
úr því umferðarlögreglan vissi
ekki nánar um þessi mál. Enda
kom það á daginn.
300 KRÓNA SEKT
SAMKVÆMT LÖGUNUM
„Mér vitanlega hefur aldrei
nokkur maður verið sektaður fyrir
að ganga yfir á rauðu ljósi," sagði
Sturla Þórðarson. „Að minnsta
kosti ekki í þau 16 ár sem ég hef
verið við þetta embætti “
777 hvers eru rauðu Ijósin ef
óþarfi er að fólk fari eftir þeim?
„Það hefur nú verið gert ráð
fyrir því að gangandi vegfarendur
væru sektaðir. í leiðbeiningum
saksóknara segir um brot á
ákvæðum um gangandi vegfar-
endur og þar er gert ráð fyrir að
þeir séu sektaðir fyrir 300 krónur
— í sambandi við eitthvað sem ég
skal ekki alveg segja til um hvað
er.“
Hvað gerir lögreglan sem sér
fólk ganga yfir á rauöu? Skiptir
hún sér kannski ekkert af því?
„Það er þá bara í formi áminn-
inga. Ekki öðruvísi. En í 61. grein
umferðarlaga segir að „gangandi
menn skulu nota gangstéttir og
gangstíga sem liggja með ak-
brautum. Skulu þeir að jafnaði
ganga á hægri hluta stéttar eða
stígs og víkja til hægri fyrir þeim
sem á móti koma..." Síðan segir:
„Þar sem merkt er gangbraut yfir
veg skulu menn nota hana ef jáeir
ætla yfir veginn. Gangandi menn
skulu gæta vel að umferð áður en
farið er yfir veg. Gangandi menn
mega ekki safnast saman á
akbrautum, gangstéttum eða
gangstígum þannig að þeir trufli á
nokkurn hátt umferð annarra..."
í 38. grein laganna segir að
„vegfarendum er skylt að hlýða
leiðbeiningum eða fyrirmœlum
sem lögregluyfirvöld eða vega-
málastjórn gefa meö umferðar-
merkjum sem sett eru samkyœmt
heimild í lögum þessum". „Á þessu
til dæmis byggist það að ökumenn
eru sektaðir um 3.000 krónur fyrir
að aka gegn rauðu umferðarljósi,”
segir Sturla. „Ef maður gengur
gegn rauðu Ijósi brýtur hann
auðvitað þessa grein eins og aðrir,
því hann er jú vegfarandi þótt
hann sé gangandi."
Ef maður gengur yfir á rauðu
Ijósi um miðja nótt þegar enginn
bíll er á ferli — er maður þá jafn•
brotlegur?
„Já, alveg jafnbrotlegur," segir
Sturla. „Ég hef stundum verið að
velta þessu fyrir mér að ökumenn
virðast líta á gangandi vegfar-
endur sem einhvern sérstakan
þjóðflokk og þegar þeir ræða um
gangandi vegfarendur þá er það
eitthvað sem þeim kemur alls
ekkert við. Þetta stafar af því að
ökumenn sæta afarkostum en svo
virðast hinir gangandi álpast eins
og blindir kettlingar um allar
jarðir og virðast vera í fullum rétti
hvernig sem allt fer. Þá kemur upp
sú staða að menn spyrja hvers
vegna gangandi vegfarendum er
þá ekki refsað fyrir að ganga yfir
á rauðu ljósi. En þá segir í lög-
unum: „Þar sem gangbraut er yfir
veg skulu menn nota hana.“ Þá
kemur upp matsatriði: Hvar er
gangbraut? Hversu langt má
ætlast til að fólk gangi til að
komast á gangbraut? Við skulum
segja að maður sé á Laugaveg-
inum og ætli í búð hinum megin á
götunni. Hvað á hann að ganga
langt í næstu gangbraut? Þá dettur
mér í hug hvort það sé réttmætt
að sekta manninn sem gengur yfir
gangbraut á rauðu ljósi en sleppa
þeim sem fer fyrir bílana? Eða á
að sekta báða? Ef það á að taka
upp sektir á gangandi vegfarendur
þurfa að koma til skýrari reglur
um það hvernig menn eiga að
haga sínum ferðum að þessu leyti.
Ég held að við lentum í miklum
erfiðleikum ef við ætluðum að
fara að sekta fyrir þetta. En
auðvitað er það hættulegt þegar
fólk fer yfir á rauðu ljósi. Þannig
hafa slys orðið á gangbrautum,
þegar fólk fer yfir án þess að bíða
eftir „græna karlinum". Gang-
brautarljósin eru auðvitað einkum
og sér í lagi sett upp til verndar
mönnum. Það er auðvitað ansi
hart ef menn nota ekki þessi
öryggisatriði sem fyrir hendi eru.“
„FÖRUM ALLTAF YFIR Á
RAUÐU!"
Og þennan föstudagsmorgun
sem HP stóð í rokinu við Lækjar-
torg létu margir sem engin
umferðarljós væru til staðar, þótt
það væru líka mjög margir lög-
hlýðnir borgarar á ferli. Það var
samt fólk á öllum aldri sem
„svindlaði". Við sáum til dæmis
nokkra aldraða góðborgara læða
sér yfir á rauðu og spurðum einn
þeirra hvort þetta væri daglegt
brauð. Hann benti strax á að hann
hefði bara farið yfir hálfa götuna á
rauðu, hinn helminginn á grænu,
og sagðist oft gera þetta þegar
enginn bíll væri sjáanlegur en
einkum sagðist hann freistast til
þess þegar svona kalt væri í veðri.
Og svo horfði hann svolítið grun-
samlega á spyrjandann og sagði:
„Gerir þú þetta aldrei?" Jú jú,
auðvitað geri ég þetta líka. Mikið
var manninum létt. Hélt greinilega
að við værum útsendarar lögregl-
unnar og nú yrði hann sektaður,
því hann vissi að í lögum varðaði
það sekt að ganga yfir á rauðu.
Hann var ekki sá eini sem gerði
sér grein fyrir því. Tvo unga og
skjálfandi menn eltum við yfir á
rauðu og náðum þeim í Banka-
stræti:
„Jú, við vitum alveg að það má
sekta okkur, en við pælum bara
aldrei í því. Við förum alltaf yfir á
rauðu þegar enginn bíll er að
koma og alltaf þegar ekki er
grænt." Og svo hlupu þeir hiæj-
andi upp Bankastrætið og fannst
þeir greinilega hafa snúið ræki-
lega út úr fyrir þessari kerlingu
sem var að ónáða þá í þessu
veðri. Að vísu verður að segjast
eins og er, að það var nokkuð
áberandi hvað unglingsstelpur
voru kræfar við að hlaupa yfir á
rauðu. Þær hlupu svo hratt að
fæstar þeirra var hægt að góma tii
að spyrja hvort þetta væri algengt
hjá þeim. Nokkrum náðum við á
eyjunni í Lækjargötu. Þær sögðust
ekki nenna að bíða eftir að græna
ljósið kæmi „enda er það óþarfi
þegar það eru svona fáir bílar í
bænum". Þær bentu líka á að það
væri næstum jafnhættulegt að fara
yfir á grænu því „bílarnir sem
koma úr Bankastrætinu eru líka á
grænu og þeir keyra næstum yfir
mann“.
Flestir þeirra gangandi vegfar-
enda sem við náðum tali af
þennan morgun sögðust eitthvað
hafa heyrt um að það væri hægt
að sekta fólk við þessu broti en
enginn kannaðist við að hafa
fengið svo mikið sem áminningu
frá lögregiunni. Enda gerði hún þá
ekkert annað en hlaupa á eftir
fólki.
VIRÐINGARLEYSI FYRIR
LÖGUM
En Sturla Þórðarson ítrekar að
það sé stórhættulegt að ganga yfir
á rauðu ljósi. „Það verður líka að
fara að breyta þessu gífurlega
virðingarleysi fyrir lögum hér í
þessu landi. Allir þessir árekstrar
sem eru hér daglegt brauð eru
meira og minna óþarfi. Það virðist
vera svo mikið aðgæsluleysi og
sofandaháttur sem veldur þessu
og það virðist ekki vera neitt
séríslenskt fyrirbæri. I Svíþjóð er
til dæmis táljð að bilanir í öku-
tækjum valdi 2% umferðaróhappa,
og það er mjög svipað hér. Vegur-
inn og bílarnir valda kannski
2—3% slysanna en afgangurinn er
yfirsjónir ökumannanna sjálfra.
Ökumenn gera eitthvað öðruvísi
en þeir eiga að gera.“
Og þess vegna fyllsta ástæða
fyrir gangandi vegfarendur að
gæta varkárni, ekki rétt? Að
minnsta kosti ættum við ekki að
leika okkur að því að hlaupa fyrir
bílana. Reynum að bera virðingu
fyrir „rauða karlinum".
Þrjár unglingsstúlkur og kona í pels
gera sig líklegar til að stelast yfir á
rauðu.
20 HELGARPÓSTURINN
EFTIR ÖNNU KRISTINE MAGNÚSDÓTTUR MYNDIR JIM SMART