Helgarpósturinn - 15.10.1987, Blaðsíða 24

Hef gaman af
að segja sögu
segir Þórhallur Sigurðsson leikstjóri í viðtali við
HP
Þórhallur Sigurðsson er leikstjóri Bílaverkstæðis
Badda en hann hefur á undanförnum árum leikstýrt
fjölda íslenskra verka, m.a. tveimur eftir Ólaf Hauk, Milli
skinns og hörunds hjá Þjóðleikhúsinu og Ástin sigrar hjá
Iðnó og Leikfélagi Húsavíkur. Hann var því fyrst beðinn
að segja frá samstarfi þeirra og starfi sínu við uppsetn-
ingu nýrra íslenskra verka.
Smartmynd.
„Það er rétt að ég hef verið svo
heppinn að fá mörg ný íslensk verk
í hendurnar. Auðvitað er það svo að
höfundar vinna misjafnlega og
verkin eru mislangt komin þegar
maður fær þau frá þeim. Það fer eft-
ir því hversu snemma ég kem inn í
verkið hvað ég vinn mikið með höf-
undinum — i þessu tilfelli gátum við
reynt verkið í vor, því það var á
verkefnaskrá síðastliðins leikárs.
Ólafur gerði strax á því breytingar
og jók þær svo í sumar. Þetta er í
þriðja sinn sem ég leikstýri verki eft-
ir hann og segja má að samstarf
okkar hafi verið óslitið í fjögur ár."
— Lærðir menn hafa stundum
deilt um hver sé endanlegur höf-
undur leikverks. Er það sá sem skrif-
ar textann eða er það leikstjórinn
sem mótar sýninguna og gefur text-
anum líf á leiksviðinu. Hver er þín
skoðun á þessu?
„Höfundur leikrits er fyrst og síð-
ast rithöfundurinn. Mitt hlutverk er
einungis að vinna úr hugmyndum
í bílaverkstæði Badda
Þjódleikhúsiö frumsýnir nk.
sunnudag, 18. október, nýtl íslenskt
leikrit eftir Ólaf Hauk Símonarson,
Bílaverkstœöi Badda, sem er ellefta
leikrit höfundar. Þetta er fyrsta
frumsýning vetrarins á Litla svidinu.
Leikstjóri verksins er Þórhal/ur Sig-
urösson, Grétar Reynisson gerir
leikmynd og búninga og Björn Guö-
mundsson annast lýsingu. Þeir Þór-
hallur og Grétar unnu einnig saman
á sínum tíma aö uppsetningu verks
Ólafs Milli skinns og hörunds sem
sýnt var 1984.
í leikritinu eru sex hlutverk, titil-
hlutverkið leikur Bessi Bjarnason
24 HELGARPÓSTURINN
hans, gefa hugmyndum hans líf í
leikhúsinu. Og það er óneitanlega
skemmtilegt að vinna með eins frjó-
um og hugmyndaríkum höfundi
og Ólafur er og geta kallað hann til
á æfingar ef nýjar hugmyndir
spretta upp i leikhúsinu."
— Hvernig er með val á leikur-
um? Það virðist sem leikritið hafi
jafnvel verið skrifað með ákveðna
léikara í huga.
„Já, — það er nú ekki svo en ég er
ákaflega ánægður með leikarana.
Ég setti fram minn óskalista strax í
fyrrahaust og fékk þá leikara sem ég
vildi. Maður er ekki alltaf svo hepp-
inn. Leikstjórar við Þjóðleikhúsið
þurfa að skipta fólki á milli sín en ég
var heppinn að fá allt þetta þrumu-
lið. Það er mikill höfuðverkur að
skipa í hlutverk, mjög erfitt, og mér
finnst eiginlega að verkið sé langt
komið þegar því er lokið. Það vekur
sjálfsagt athygli að ég hef valið þrjá
af helstu gamanleikurum þjóðar-
en með önnur hlutverk fara Arnar
Jónsson, Sigurður Sigurjónsson,
Jóhann Sigurðarson, Guðlaug María
Bjarnadóttir og Árni Tryggvason.
í verkinu segir af bifvélavirkjan-
um Badda sem rekur verkstæði í fá-
menninu. Hann hefur lent utan
þjóðbrautar, í fleiri en einum skiln-
ingi. Verkefnin eru orðin stopul,
enda sveitin að leggjast eyði. Tilver-
an er á yfirborðinu snauð og til-
breytingarlaus en undir niðri
kraumar og ólgar. Sonur Badda,
Haffi (Jóhann Sigurðarson), er
óánægður með tilveruna og skeytir
skapi sínu á samstarfsmanninum
innar til að leika í alvarlegu verki en
það er í raun enginn munur á; Góð-
ur leikari leikur allt jafnvel. Ég hef
haft það fyrir reglu að setja menn
ekki í augljós hlutverk. Sumir leikar-
ar vilja lenda í ákveðnum farvegi en
ég hef reynt að brjóta þann farveg
upp og ég held að það sé bæði ögr-
andi og gefandi fyrir leikarana."
— Hvað viltu segja um íslenska
leikritun — hefur hún fundið sér ein-
hvern sértón og má finna hann í
Bílaverkstæði Badda?
„Sumir hafa haldið því fram að ís-
lensk leikrit séu ekki annað en real-
ískar kaffibollaumræður og parti.
Bílaverkstæði Badda er hins vegar
Ragga (Sigurði Sigurjónssyni). Raggi
er bifvélavirki af köllun og að auki
ber hann hlýjan hug til dóttur
Badda, Sissu (Guðlaugar Mariu).
Hún er hins vegar tæpast heil á geðs-
munum, gengur um eins og í
draumi. Eitthvað hræðilegt hefur
gerst og þegar fortíðin knýr dyra í
líki Péturs (Arnars Jónssonar) fyrr-
um nema Badda í bifvélavirkjun þá
er fjandinn laus.
Ekki er rétt að rekja sögu þessa
lengra, enda er hér um spennuleik-
rit að ræða þar sem kurlin koma
ekki til grafar fyrr en í endann.
KK.
nútímalegt leikrit. Textinn er
knappur, ekkert of- né vansagt, og
það gefur leikstjóra og leikurum
mikil tækifæri. Það skiptast á, að því
er virðist, hversdagslegar samræð-
ur og Ijóðrænn texti. Höfundur leik-
ur sér að orðum og málfari líkt og
gert var í Milli skinns og hörunds.
Þá var fjallað um sjómannsfjöl-
skyldu en núna gerist leikurinn á
bílaverkstæði. Ég held að verk Ólafs
séu sérstæð í íslenskri leikritun.
Hann fellur svo sannarlega ekki
undir þá skilgreiningu sem ég
nefndi hér áðan."
— Hvernig standast íslensk leikrit
samanburð við það sem er að gerast
erlendis að þínu mati?
„Ég held að íslensk leikritun
standist ágætlega samanburð við
útlönd nema hvað það vantar hvass-
ari umfjöllun um samtímann. Ef
undan eru skilin verk Guðmundar
Steinssonar hafa varla komið fram
leikrit sem taka á hitamálum á
skáldlegan hátt."
— Hvað viltu segja um kosti og
galla Litla sviðsins?
„Hvert leikhús af þeirri stærð sem
Þjóðleikhúsið er á sér lítið svið og
það er því nauðsyn. Leikarar verða
að geta farið á milli sviða hreinlega
til að halda sér við. Þeir þurfa að
beita annarri tækni á litlu sviði, þar
sem áhorfendur eru miklu nær
þeim en ella. Það er alltaf hætta á
því á stóru sviði að leikarinn tapi
einlægni og sambandi við áhorfend-
ur þó góður leikari geri það auðvit-
að aldrei.
Gallinn við Litla sviðið er fyrst og
fremst rekstrarlegur. Það er mjög
erfitt að skipuleggja rekstur þess.
Það hefur enn ekki fengist í gegn að
skilja ákveðinn hóp manna frá stóra
húsinu og fyrr en það gerist verður
ekki hægt að reka Litla sviðið af
neinum krafti. Það er mín skoðun
að þarna ætti að starfa hópur leik-
ara, kannski eitt leikár í senn, og
hann fengi meiri ábyrgð — sæi að
hluta til um rekstur sviðsins, sem
yrði þá eiginlega sérleikhús, en
auðvitað í samráði við yfirmenn
stofnunarinnar. Ég held að þannig
gætu gerst mjög spennandi hlutir og
góður árangur náðst. Þetta hefur
reyndar verið mikið rætt hér innan-
húss en það hefur strandað á þeirri
óvissu sem heildarrekstur leikhúss-
ins býr við.
Þetta er í raun bráðnauðsynlegur
þáttur því það er nefnilega þannig
að það skapast oftast mjög góður
andi innan þess hóps sem vinnur
saman að sýningum hverju sinni.
Svo tvístrast sá hópur í önnur verk-
efni en það væri gaman að halda
ákveðnum hópi saman í lengri tíma
og sjá hvað kæmi út úr því. Þetta
þekkist víða erlendis að leikhúsum
sé skipt niður í leikhópa og það hef-
ur gefist mjög vel.
Þetta er auðvitað spurning um
hvernig á að reka lítið svið. Það
gengur ekki að sýna bara öðru
hverju. Við erum reyndar mjög
heppin núna því fólkið er óvenju
laust við, svoleiðis að við náum sex
sýningum á fyrstu átta dögunum.
Þetta verður alvöruleikhús."
— Víkjum aftur að Bílaverkstæði
Badda. Á hvað leggurðu áherslu í
uppfærslunni? Það hefur til dæmis
vakið athygli að í verkinu eru mikil
líkamleg átök svo að segja uppi í
andlitinu á áhorfendum, sem er
óvenjulegt.
„Já, það eru mikil átök í verkinu
en ég held að það sé kostur að vera
nálægt áhorfendum, en það er rétt
það er óvenjulegt. Oftast hafa verið
á Litla sviðinu leikrit sem eru ann-
ars eðlis. Það væri hins vegar alveg
hægt að hugsa sér verkið á stærra
sviði.
Það sem ég legg áherslu á er fyrst
og fremst að skapa þennan heim,
leiða saman þessar persónur og
segja sögu. Enda er það kannski það
sem höfundur er fyrst og fremst að
gera — hann er að segja sögu. Ég
hef alltaf gaman af leikritum sem
segja sögu. Grétar Reynisson hefur
gert leikmyndina, við unnum reynd-
ar líka saman í Milli skinns og hör-
unds, og okkur dettur ekki í hug að
reyna að endurskapa raunveruleik-
ann í leikhúsinu. Við brjótum upp
þetta litla rými sem er í húsinu. Það
hefði verið hægt að hrúga inn á
sviðið drasli en í raun eru þar ótrú-
lega fáir hlutir. Enda fjallar leikritið
um allt annað en skiptilykla og
skrúfjárn."
— Þessi karakter, hann Baddi. Er
hann ekki bara drusla?
„Ja, hann hefur verið skrautlegur
á árum áður, óreglusamur og villtur.
Nú eru hins vegar aðrir timar og
hann farinn að reskjast, hættur öllu
rugli. Það verður svo afar óþægilegt
fyrir hann þegar Pétur bankar upp á
eftir sjö ára fjarveru og biður hann
að taka sig í vinnu á ný.“
— Hvernig er það Þórhallur, lít-
urðu fremur á þig sem leikstjóra en
leikara í seinni tíð?
„Á seinni árum hefur leikstjórnin
tekið miklu meira af minum tíma og
ég hugsa að það verði svo áfram. Ég
er gjarna hundskammaður úti í bæ
fyrir það að vera hættur að leika og
auðvitað þykir mér vænt um það ef
einhver saknar mín af sviðinu. En
þetta hefur eiginlega gerst af sjálfu
sér. Ég fór snemma út í leikstjórn því
þegar ég var í skólanum var ég
gjarna aðstoðarleikstjóri. Svo setti
ég upp mína fyrstu sýningu í Þjóð-
leikhúsinu tveimur árum eftir að
skólanum lauk — 1972. Þannig að
leikstjórnin hefur verið mér samof-
in í þau tæp tuttugu ár sem ég hef
verið hér.“
— Er æskilegra að leikstjórar séu
sjálfir leikarar?
„Það er kostur að þekkja starf
leikara út og inn og vera sjálfur leik-
ari. Mínar vinnuaðferðir eru
kannski öðruvísi en þeirra sem ekki
eru leikarar en ég hef þá trú að mér
takist langoftast að ná fram hjá leik-
urum því sem ég ætla mér. Hitt er
annað að það tekst líka hjá öðrum
leikstjórum sem ekki eru leikarar,
hafa þess í stað lært leikhúsfræði í
háskóla eða annars staðar."
— Þú segist ætla að halda áfram
að helga mestan þinn tíma leik-
stjórn. Verða það áfram íslensku
verkin sem heilla mest?
„Já, en reyndar er ég farinn að
renna mjög hýru auga til klassíkur-
innar. Fyrir mörgum árum stjórnaði
ég bæði Shakespeare og Miller hér
i Þjóðleikhúsinu og mér var það
ómæld ánægja að setja á svið
Shakespeare hjá Nemendaleikhús-
inu í fyrra. Það var Þrettándakvöld
og það eru mörg slík á óskalist-
anum."
— Er Shakespeare alltaf jafn-
spennandi?
„Hann á alltaf að vera hátíð."
KK
Bessi Bjarnason og Sigurður Sigurjónsson í hlutverkum sínum. Baddi hughreystir Ragga og segir honum að hann
sé gáfaður í fingrunum. Smartmynd.
Fjandinn laus