Helgarpósturinn - 12.11.1987, Blaðsíða 12

STJORNARSKRAIN
LÖGÐ Á HILLUNA
Stjórnarskrá íslands, sem í mjög veigamiklum atriðum
er hin sama og tók gildi fyrir 113 árum, hefur verið í end-
urskoðun síðastliðin 15 ár. Eini sýnilegi árangurinn af
þessu starfi hingað til varð 1983—1984, þegar þingmönn-
um var fjölgað um 3 með bættri dreifingu þeirra kjör-
dæma á milli og lækkun kosningaaldurs í 18 ár. Stjórnar-
skrárnefnd hin nýrri er enn við störf, sem hún hóf 1978,
en fundir eru stopulir, verkefni bundin við kosningalög,
t.d. hvernig flokkarnir geta losnað við prófkjörs- og for-
valsumstangið.
EFTIR FRIÐRIK ÞÓR GUÐMUNDSSON MYND JIM SMART
I stjórnarskrárnefnd sitja nú 11
fulltrúar stjórnmálaflokkanna. Fyrir
Sjálfstæðisflokkinn eru Matthías
Bjarnason, formaður nefndarinnar,
Gunnar G. Schram og Tómas Tóm-
asson. Fyrir Framsóknarflokkinn
eru Pórarinn Þórarinsson og Sig-
urdur Gizurarson sýslumaður. Fyrir
Alþýðuflokkinn eru Gylfi Þ. Gísla-
son og Magnús Torfi Olafsson. Fýrir
Alþýðubandalagið eru Ragnar Arn-
alds og Olafur Ragnar Grímsson.
Með tilkomu Kvennaiistans settist í
nefndina Sigrídur Dúna Krist-
mundsdóttir, fyrrverandi þing-
maður, og í síðustu viku var sam-
þykkt tilkoma sr. Gunnars Björns-
sonar fyrir Borgaraflokkinn.
STOPULIR FUNDIR
Fyrst var kjörin endurskoðunar-
nefnd um stjórnarskrána 1972, en
hún lauk ekki einu sinni störfum.
Núverandi nefnd er frá því 1978 og
átti að skila af sér fyrir árslok.1980,
en fundir voru stopulir og oft leið
langur tími á milli. 1982 kom þó
fram sérstök álitsgerð um kosninga-
ákvæði stjórnarskrárinnar og í janú-
ar kom skýrsla um annað efni henn-
ar. 1983 voru kosningaákvæðin tek-
in sérstaklega fyrir, þingmönnum
fjölgað um 3 með bættri dreifingu
þingmanna og kosningaaldurinn
lækkaður. Síðan hefur fátt eitt gerst
og að sögn Matthíasar Bjarnasonar,
formanns nefndarinnar, fundir enn
stopulir og fremur dauft yfir nefnd-
inni.
KOSNINGALÖGIN ENN
,,En í samræmi við ákvæði í
stjórnarsáttmála rikisstjórnarinnar
hefur nefndin fengið nýtt hlutverk,
en það er að endurskoða kosninga-
lögin öll. Þetta starf er að hefjast,
fagleg vinna er í gangi og við ætlum
að ráða nefndinni starfsmann.
Fundur var reyndar haldinn síðast
fyrir nokkrum dögum, meðal ann-
ars var sérstaklega rætt um per-
sónukjör, hvernig auka mætti val
kjósenda á þingmönnum. Þar kem-
ur ýmislegt til greina, en viðhorf
manna eru mismunandi og ekki vit-
að um afstöðu þingflokkanna í
heild. Um annað efni stjórnarskrár-
innar er auðvitað áfram fundað."
ÁTÖK TEFJA
Ragnar Arnalds sagði að skýrsl-
unni frá 1983 hefðu fylgt sérstakar
athugasemdir og viðbætur frá Al-
þýðubandalaginu og Alþýðuflokki.
,,En það hefur staðið á hinum flokk-
unum að gera nánar grein fyrir sín-
um sjónarmiðum, Sjálfstæðisflokki
og Framsóknarflokki. Um sjálfstæð-
ismenn má segja að á þeim tíma hafi
flokkurinn lítið viljað taka á þessu
máli vegna innbyrðis átaka og síðan
hafa þeir sjálfsagt verið uppteknir
við eitthvað annað." Ragnar sagði
menn yfirleitt sammála um nauð-
syn þess að taka upp persónukjör, að
leita að einhverju kerfi í staðinn fyr-
ir hið ótæka prófkjör og forval.
A-FLOKKAR RÓTTÆKARI
Ekki virðist fyrir hendi pólitísk
samstaða um að flýta störfum
nefndarinnar og samþykkja nýja
stjórnarskrá sem fyrst. Virðist fátt
standa í veginum fyrir mikilsverð-
um breytingum á stjórnarskránni,
þótt allir nefndarmennirnir hafi
áskilið sér rétt til að gera fyrirvara
um einstakár greinar. Ljóst er að Al-
þýðubandalag og Alþýðuflokkur
vilja í ýmsum efnum ganga lengra í
breytingunum en hinir ,,gömlu“
flokkarnir, Sjálfstæðisflokkur og
Framsóknarflokkur, og Kvennalisti
og Borgaraflokkur hafa sín sér-
áhugamál. En um fjölmargar breyt-
ingar eru nefndarmenn sammála og
í öllu falli hægt að leggja fram frum-
varp og flytjá þá breytingatillögur.
LIGGUR Á BORÐINU
Þannig er breið samstaða um
nauðsyn þess að þrengja ákvæði
um þingrofsréttinn og um réttinn til
útgáfu brádabirgdalaga, að þingið
starfi í einni deild, að til þjóðarat-
kvæðagreiðslu kömi ef fimmtungur
til fjórðungur kjósenda óskar eftir
þvi, um aukið rannsóknarvaldþing-
nefnda, um bann uid afturvirkni
skatta og um ármann Alþingis til að-
stoðar borgurunum. Þá má og geta
um þá tillögu að forseti landsins hafi
heimild til skipunar utanþings-
stjórnar eftir 8 vikna stjórnarkreppu
stjórnmálamanna og ýmis ákvæði
koma fram um réttaröryggi borgar-
anna, náttúruvernd og fleira. Á
nokkrum sviðum ríkir óeining og
má þá sérstaklega geta eignarréttar-
ákvœdisins, þar sem A-flokkarnir
vilja draga úr friðhelginni.
LANGT f LAND
Sr. Gunnar Björnsson kom af fjöll-
um þegar HP tilkynnti honum að
hann væri orðinn stjórnarskrár-
nefndarmaður! „Ég hef ekki haft
tækifæri til að ígrunda þetta náið,
en ýmsar óskir hafa komið fram í
umræðum innan Borgaraflokksins,"
sagði Gunnar og tiltók nokkur atriði
sem hann kvað sína persónulegu
skoðun fyrst og fremst. Þessi atriði
voru keimlík fyrirliggjandi tillögum,
utan að tvennt nýtt kom fram hjá
honum: Annars vegar minntist
hann á embætti varaforseta og hins
vegar að búast mætti við tillögu um
verndun lífs, í anda stefnu Borgara-
flokksins gegn fóstureyðingum.
12 HELGARPÓSTURINN