Helgarpósturinn - 12.11.1987, Blaðsíða 35

Konum er þaö alltaf áfall aö missa fóstur. Þaö er
þó huggun harmi gegn aö vita, aö fósturlát er
langoftast merki þess aö um einhvern galla hefur
veriö aö rœöa.
Fullkomið fósturlát (til vinstri) og ófullkomið.
Reynsla kvenna af fósturláti getur verið afar misjöfn,
eftir aðstæðum þeirra og hve langt þær eru gengnar
með. Þær upplýsingar, sem konan fær frá lækninum, og
sá skilningur, sem hún fær frá sínum nánustu, skipta
einnig miklu máli. Við fengum nokkrar konur til að
segja frá reynslu sinni og Auöólfur Gunnarsson læknir
lagði okkur til faglegan fróðleik um fósturlát.
EFTIR JÓNI'NU LEÓSDÓTTUR
Fósturlát. Flestir telja sig eflaust
vita nokkurn veginn hvað við er átt
með þessu orði, en í læknisfræðinni
— eins og öðrum vísindagreinum —
verður auðvitað að skilgreina hug-
tök mjög nákvæmlega. Og sam-
kvæmt fræðunum telst það fóstur-
lát, þegar fóstur fæðist andvana og
er innan við kíló að þyngd. Fóstrið
„LAGÐI EKKI í AÐ REYNA AFTUR"
Fertug kona, sem missti tæplega
þriggja mánaða gamalt fóstur eftir
að hafa eignast þrjú heilbrigð
börn:
„Petta var náttúrulega óskap-
lega óraunverulegt fyrir mig, því
ég var ekki farin að finna neinar
hreyfingar eða slíkt. Samt tók það
mig alveg tvo mánuði að jafna
mig, því þetta var þrátt fyrir allt
nokkurt sjokk. Manni bregður.. .
Mér datt fósturlátið a.m.k. í hug
daglega í um átta vikur á eftir og
jafnlengi fann ég líka til í brjóstun-
um, t.d. þegar mér varð kalt. Ég
átti þar að auki erfitt með að sofna
fyrstu vikuna á eftir. En svo gleym-
ist þetta smám saman.
Þessi atburður varð til þess, að
ég lagði síðan ekki í að reyna aftur
við fjórða barnið. Það skiptir auð-
vitað öllu máli hvar í röðinni barn-
ið er, sem maður missir. Fyrir utan
það, hverjar aðstæður konunnar
eru og hve langt hún er gengin
með. Þetta getur verið allt frá
minniháttar óþægindum upp í
hræðilegan harmleik.
Mín eigin tilfinning var sú, að
um leið og blæðingarnar byrjuðu
vildi ég að þetta færi. Ég vissi, að
það var eitthvað að og þá er betra
að svona fari. í raun var versti tím-
inn frá því að blæðingar byrjuðu
og þar til ég var lögð inn í spítal-
ann. Maður hrekkur svo við.“
er hins vegar talið lifandi fætt ef eitt
af eftirfarandi einkennum er til stað-
ar: öndun, hjartsláttur, æðasláttur í
naflastreng eða sjálfkrafa hreyf-
ingar.
FÓSTURLÁT FLEST í
BYRJUN MEÐGÖNGU
OG HJÁ ELDRI KONUM
Hvað sem öllum vísindum líður er
það staðreynd, að margar konur
missa fóstur án þess að hafa um það
nokkurn minnsta grun. Fósturlátið
gerist þá áður en konurnar hafa gert
sér grein fyrir þunguninni og af-
skrifa þær það sem óvenjulega mikl-
ar blæðingar. Læknar telja, að allt
að 25% af þungunum endi með fóst-
urláti. Hins vegar missa einungis
um 10% kvenna, sem fengið hafa
þungunina staðfesta, fóstur.
Konur á öllum aldri geta misst
fóstur, en líkurnar aukast þó mikið
eftir því sem þær eldast. Tíðni fóst-
urláta hjá ungum konum á aldrinum
15—25 ára er t.d. einungis 4%, en
það er annað upp á teningnum hjá
þeim sem náð hafa fertugsaldri. Lík-
urnar á því að 40—44 ára gamlar
konur missi fóstur eru nefnilega
33%. Þar að auki er konum hættara
við fósturláti á fyrstu vikum með-
göngunnar en á seinni stigum þung-
unar, en 80% fósturláta eiga sér stað
á fyrstu 14 vikunum.
Það er hins vegar sem betur fer
ekki sjálfgefið að um leið og ófrísk
kona fær blæðingar sé Ijóst að hún
missi fóstrið. Margar konur fá blæð-
ingar á fyrstu þremur mánuðum
meðgöngunnar og eignast síðar
fullkomlega heilbrigt barn. Sú er
reyndar raunin með 70—80% allra
kvenna, sem verða fyrir þessum
skrekk fyrstu tólf vikurnar sem þær
ganga með.
Fæstum þætti víst óviðeigandi að
nota orðið „fullkomið" um fósturlát.
Það er þó gert, þegar skilgreint er
hvernig atburðurinn átti sér stað.
Talað er um fullkomið fósturlát,
þegar fóstrið og fylgjuvefurinn fæð-
ast í heilu lagi og legið hreinsast þar
með fullkomlega. Þegar um er að
ræða yngra fóstur en átta vikna eða
eldra en átján vikna er fósturlátið
oftast á þennan veg. Ef kona missir
fóstur á 8,—10. viku er hins vegar
oftast um svokallað ófullkomið fóst-
urlát að ræða. Þá springur fóstur-
belgurinn og fæðing á sér stað, en
þykktarleifar verða eftir í leginu.
ORSAKIRNAR GETA
BÆÐI LEGIÐ HJÁ
MÓÐURINNI OG
FÓSTRINU
Kona, sem missir fóstur í byrjun
meðgöngu, getur verið nokkuð viss
um að það hefur stafað af galla í
fóstrinu eða fylgjuvef. Verði fóstur-
lát hins vegar seint á meðgöngunni
er oft um að kenna einhverjum sjúk-
dómi hjá móðurinni. Þessi þumal-
fingursregla er þó engan veginn vís-
indalega nákvæm, enda er alls ekki
alitaf hægt að finna óyggjandi skýr-
ingar á fósturlátinu.
Sjúkdómar í fóstrinu eða fylgj-
unni, sem valdið geta fósturláti, eru
ýmiss konar. T.d. sköpunargallar á
fóstrinu sjálfu, eða á naflastrengn-
um eða fylgjunni. Fóstrið getur lika
verið með litningagalla, sem ekki er
vitað af hverju stafa, en líkurnar á
„VAR ÖSKAPLEGA HRÆDD ÞEGAR ÉG
GEKK SÍÐAR MEÐ BARN"
Tveggja barna móðir á besta
aldri, sem missti um þriggja mán-
aða fóstur eftir að hafa eignast sitt
fyrsta barn með fullkomlega eðli-
legum hætti:
„Þetta var í tvennum skilningi
mikið áfall fyrir mig. í fyrsta lagi
var ég búin að reyna lengi að
verða ófrísk og síðan gerðist þetta
í útilegu lengst uppi í sveit. Sem
betur fer var hjúkrunarkona
þarna líka, sem kunni að bregðast
við þessu, en sjokkið var gífurlegt.
Það hjálpaði manni mest, að lækn-
arnir sögðu að þetta þýddi að eitt-
hvað hefði verið að fóstrinu.
Það tók mig því miður langan
tíma að verða aftur ófrísk, en þeg-
ar það hafði tekist varð ég alveg
óskaplega hrædd um að missa
barnið. Raunar var ég ekki í rónni
fyrr en fæðingin var lukkulega
yfirstaðin. Það kom svo mikill
skrekkur í mig við þetta.“
HELGARPÓSTURINN 35