Helgarpósturinn - 12.11.1987, Blaðsíða 36

Það eru kerlingabœkur, að ófrískar konur eigi
ekki að hjóla, synda eða hafa samfarir.
Hreinsun eftir fosturlat.
þeim aukast með aldri kvennanna.
Trufluð hormónamyndun getur líka
að öllum líkindum orsakað fósturlát
og þegar um fjölbura er að ræða
eykst hættan einnig.
Pegar orsök fósturláts má rekja til
móðurinnar getur verið um ýmis-
legt að ræða. Það geta t.d. verið
vöðvahnútar undir slímhúðinni í
leginu. Legið getur líka verið van-
skapað á einhvern hátt, eða þá að
leghálsinum er um að kenna. Sé or-
sök ítrekaðra fósturláta sú, að leg-
hálsinn er opinn, er stundum hægt
að sauma fyrir opið eftir að konan
er orðin ófrísk. Undir lok meðgöng-
unnar er saumurinn síðan fjarlægð-
ur, svo fæðingin geti gengið eðlilega
„VORKENNDI FOLKINU, ÞVÍ ÞAÐ
VARÐ SVO VANDRÆÐALEGT"
Tveggja barna fráskilin og fertug
móðir í stjórnunarstöðu:
„Það var nú ekkert smátt áfall
fyrir samstarfsmenn mína, vini og
ættingja, þegar ég missti fóstur. Ég
held að það hafi næstum hjálpað
mér, hvað þetta var erfitt fyrir
fólkið í kringum mig. Svei mér þá.
Menn voru nefnilega rétt að ná sér
eftir það sjokk, að ég skyldi vera
ófrísk — eldgömul, einstæð móð-
ir! Þegar fór að sjá á mér átti fólk
afskaplega erfitt með að horfa
nema beint í augun á mér og það
var látið næstum eins og ekkert
væri athugavert við að ég þykkn-
aði undir belti. Ef ég minntist á
þetta sjálf urðu aðrir greinilega
vandræðalegir. Það hefur eflaust
verið pabbaleysið og aldurinn á
mér, sem setti fólk út af laginu. Þó
töluðu mínir nánustu auðvitað yfir
hausamótunum á mér, svona í ein-
rúmi.
Síðan varð ég mjög veik og
missti fóstrið, sem var það erfið-
asta sem ég hef gengið í gegnum,
bæði andlega og líkamlega. Ég
var farin að finna hreyfingar
barnsins og hlakka svo óskaplega
til að sjá það og halda á því. Það
var þess vegna hræðileg sorg sem
gagntók mig, og ég var í marga
mánuði að ná mér. Þó nær maður
sér kannski aldrei. . .
En ég held að það hafi gert mig
sterkari að sjá hvað öðru fólki leið
illa í sambandi við þetta. Það urðu
aliir svo vandræðalegir og vissu
hreinlega ekkert hvernig þeir áttu
að koma fram við mig. Atti að láta
á engu bera? Átti að tala um þetta?
Átti að samhryggjast? Eða hvað?
Ætli fólk hafi ekki verið hrætt um
að ég brotnaði saman, ef það vekti
máls á barninu ...
Ég hugsa alltaf um þetta sem
„barn"."
fyrir sig. Konur, sem eru með lykkj-
una þegar þær verða ófrískar, eiga
fósturlát einnig frekar á hættu en
aðrar.
Sjúkdómar eins og rauðir hundar,
sárasótt, sykursýki, skjaldkirtils-
sjúkdómar, of hár blóðþrýstingur og
nýrnasjúkdómar eru einnig taldir
geta orsakað fósturlát í sumum til-
vikum. Þótt ótrúlegt megi kannski
virðast missa konur hins vegar
sjaldan fóstur eftir að hafa orðið fyr-
ir höggum eða öðrum áverkum.
Þess vegna er óhætt að skoða konu,
sem fengið hefur blæðingar á með-
göngunni, með innvortis þreifingu,
án þess að auka líkurnar á því að
hún missi fóstrið. Það er nefnilega
ekki jafnviðkvæmt þarna inni í
móðurkviði og maður kynni að
halda.
Þær gömlu kerlingabækur, sem
segja að ófrískar konur eigi að
ganga um eins og brothættar postu-
línsdúkkur, eru líka alrangar. Kona,
sem gengur með barn, getur aiveg
haldið sínu striki og hegðað sér á
sama hátt og hún er vön — hvort
sem það er að synda, hjóla, stunda
göngur eða eitthvað annað. Kyn-
mök hafa heldur ekki skaðleg áhrif
á fóstrið.
ANDLEGA HLIÐIN
Þegar kona hefur verið lögð inn í
sjúkrahús og ljóst er að fósturlát er
óumflýjanlegt eða hefur þegar
gerst er henni gefið lyf til að örva
samdrætti í leginu og draga úr blæð-
ingunni. Konan er síðan deyfð eða
svæfð á meðan legið er tæmt, en
það er annaðhvort gert með skröp-
un eða með því að nota til þess sog-
kraft.
Fósturlát hefur hins vegar ekki
einvörðungu áhrif á líkama þeirra
kvenna, sem ganga í gegnum þessa
reynslu. Það vita fjöldamargar kon-
ur, sem reynt hafa, og flestir læknar
hafa eflaust á því nokkurn skilning.
I grein um fósturlát eftir prófessor
Sigurd heitinn Magnússon og Aud-
ólf Gunnarsson, kvensjúkdóma- og
fæðingalækni (Læknaneminn, 4.
tbl. 1978), er m.a. fjallað um hinn
geðræna þátt fósturíáts:
„Mikilvægt er að hafa í huga þau
sálrænu áhrif, sem fósturlát getur
haft á konur. Mjög mismunandi er,
hvernig konur bregðast við því.
Sumum konum getur fósturlát jafn-
vel verið kærkomið, t.d. ef þungun
er ótímabær eða óvelkomin, en
miklu oftar hefur fósturlát neikvæð
áhrif á sálarástand þeirra og veldur
miklu andlegu álagi. Sumum kon-
um finnst að um sé að ræða hörmu-
legt áfall. Á þetta sérstaklega við um
konur, sem átt hafa við ófrjósemis-
vandamál að stríða eða orðið fyrir
síendurteknum fósturlátum. Kon-
um getur fundist fósturlátið vera
merki um kvenlega vanhæfni þeirra
eða litið á það sem refsingu gagn-
vart sér. Því seinna á meðgöngu
sem fósturlát verður, þeim mun
meiri hætta er á andlegum eftirköst-
um. Þetta á sérstaklega við eftir að
konan er farin að finna fósturhreyf-
ingar, en frá þeim tíma skynjar hún
fóstrið sem lifandi einstakling. Kon-
ur eru yfirleitt tilfinninganæmar og
viðkvæmar á meðgönguskeiði og
verður því meira en ella um þau
vonbrigði, sem fósturlát veldur. Sér-
stök nærgætni í framkomu og and-
leg aðhlynning eru því nauðsynleg
við hjúkrun þessara sjúklinga.
Greinargóðar upplýsingar og út-
skýringar geta komið í veg fyrir
margra vikna eða mánaða vanga-
veltur og áhyggjur. Bretar orða
þennan þátt meðferðar með hug-
takinu „tender loving care" (TLC).“
„FATTAÐI EKKERT HVAÐ VAR
AÐ GERAST"
Rúmlega tvítugur og barnlaus
háskólanemi í sambúð:
„Það er nú hálfasnalegt, en ég
vissi bara ekkert hvað var að ger-
ast þegar ég missti fóstur. Ég var
tiltölulega nýbyrjuð að vera með
kærastanum mínum, sem ég bý
með, og við notuðum alltaf getn-
aðarvarnir. Ólétta var þess vegna
ekki inni í myndinni hjá mér.
Blæðingarnar hafa alltaf verið
ofboðslega óreglulegar hjá mér,
svo ég hafði litlar áhyggjur af því
þó það liði langur tími á milli. Mér
stóð hins vegar ekki á sama um
magnið, þegar þetta kom loksins.
Það var vonlaust að stöðva blæð-
ingarnar og ég varð satt að segja
skíthrædd, þó ég fattaði ekkert
hvað var að gerast. Kærastinn
minn var úti á landi og ég hringdi
í hann, en auðvitað gagnaði það
lítið. Hann sagði mér þó að fá vin-
konu mína til mín og hún kallaði á
neyðarlækni um leið og hún kom.
Mér brá alveg óskaplega, þegar
hann sagði að ég væri að missa
fóstur. Aðallega, held ég, af því að
ég vissi ekkert að ég væri ófrísk.
Það fannst mér eiginlega meira
sjokk en að missa fóstrið — svona
fyrst. Þetta var líka í fyrsta skipti,
sem ég kom í spítala og fór í
sjúkrabíl. Ætli það hafi ekki verið
þess vegna sem ég grenjaði mig
hása? Ég býst við því. Annars segja
þeir að maður verði voðalega við-
kvæmur fyrst á eftir . .
36 K-LGARPÓSTURINN