Morgunblaðið - 01.12.1985, Blaðsíða 10

10 B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR1. DESEMBER1965
■morðvargar
Friðurinn er úti í Belgíu
Belgískt samfélag hefur lengi
dregið dám af ráðsettu milli-
stéttarfólki og ef undan eru skildar
tungumáladeilurnar eru íbúarnir
mesta friðsemdarfólk. Á þessu
varð nokkur breyting eitt laugar-
dagskvöld fyrir skömmu þegar átta
manns voru drepnir með köldu
blóði í stórverslun fyrir utan
Brussel.
Manndrápin í stórversluninni
þykja bera þess öll merki, að „Bra-
bant-morðingjarnir“ hafi verið á
ferðinni en frá árinu 1982 hafa
þeir 20 sinnum ráðist á stórversl-
anir í Belgiu. Þrír eða fjórir alvopn-
aðir menn ruddust inn í verslunina,
skutu þá, sem næstir stóðu, hirtu
peningana og hurfu síðan á braut
á bíl eftir að hafa drepið einn
vegfaranda.
Síðasta árásin varð aðeins sex
vikum eftir að ráðist hafði verið á
tvær verslanir í eigu sama fyrir-
tækisins og einnig þá skildu morð-
ingjarnir við átta saklausa menn í
blóði sínu.
Hryðjuverk og alvarlegir glæpir
eru orðnir daglegt brauð í Belgíu.
Baráttuseliur kommúnista, sam-
tök, sem enginn kann deili á, hafa
staðið fyrir hverri sprengingunni á
fætur annarri, upphaflega við
AÐKOMAN: alrarlegir glæpir gerast daglegt brauð.
Blóðpollarnir á myndinni eru fyrir framan annan
stórmarkaðinn þar sem óþokkarnir myrtu átta með
köldu hlóði.
mannvirki í eigu Atlantshafs-
bandalagsins en að undanförnu
einnig við banka og skrifstofur, og
landsfólkið er óttaslegið og undr-
andi á ástandinu.
Ýmsir hallast að því, að einhver
tengsl séu á milli kommúnistasell-
anna og „Brabant-morðingjanna"
og talsmaður belgíska saksóknar-
ans tók þannig til orða eftir árásina
á stórverslunina, „hryðjuverka-
menn og glæpamenn þurfa fé. í
yfirlýsingu kommúnistasellanna
frá því í maí var því hótað, að hér
eftir yrðu svoköliuðu öreigaskot-
mörk einkum fyrir valinu."
Ekki eru allir sammála því, að
kommúnistasellurnar afli sér fjár
með því að ráðast á stórverslanir
og er á það bent, að „Brabant-
morðingjarnir" hafa yfirleitt haft
lítið upp úr krafsinu. I síðustu viku
var fengurinn ekki nema um
120.000 ísl. kr.
Það vekur furðu, að menn, þótt
morðóðir glæpamenn séu, skuli
hætta jafn miklu fyrir jafn lítið.
Skipulagning glæpamanna bendir
til, að mennirnir hafi haft einhver
kynni af hermennsku eða lögreglu-
störfum og í Belgíu er það ekki
óheyrt með öllu, að brottreknir
lögreglumenn eða hermenn fari út
á glæpabrautina. Þeir eiga heldur
ekki svo mikið á hættu. Enn má
dæma menn til dauða fyrir glæpi
sina en síðasta aftakan fór fram
árið 1919. Þá sjaldan kveðinn er
upp dauðadómur er honum ávallt
breytt í lífstíðarfangelsi og það
þýðir í raun ekki nema 10—12 ár.
Vegna morðanna að undanförnu
er þó almenningur farinn að krefj-
ast þess, að dauðarefsingum verði
beitt í alvöru.
Belgíska lögregl-
an hefur verið harð-
lega gagnrýnd fyrir
að hafa ekki tekist
að hafa upp á
hryðjuverkamönn-
unum I kommún-
istasellunum og
„Brabant-morð-
ingjunum" en yfir-
völd í landinu bera
því við, að þau vilji
ekki koma á lög-
regluríki. Ekki fer
þó á milli mála, að
lögreglan hefur ver-
ið ótrúlega sofandi
og svifasein í þess-
um málum. Segja
þeir, sem gagnrýna
hana harðast, að
ekkert hafi verið
aðhafst fyrr en eftir
að kommúnistas-
amtökin höfðu
drepið tvo slökkvi-
liðsmenn 1. maí sl.,
átta menn verið
myrtir í tveimur
verslunum fyrir sex
vikum og eftir
sprengingarnar,
sem stórskemmdu
fjóra belgíska
banka.
Jean Gol, dóms-
málaráðherra, hef-
ur lengi barist fyrir
því, að komið verði
á fót „úrvalsdeild"
innan lögreglunnar
til að berjast gegn
glæpum af þessu
tagi en jafnt ráða-
menn sem almenn-
ingur hafa ekki vilj-
að hlusta á hann.
Belgíumenn hafa
orð á sér fyrir mikið
jafnaðargeð og að þeir láti sér
yfirleitt fátt um flest finnast. Segja
sumir, að sú sé ein skýringin á of-
beldisöldunni í landinu. „Lögreglu-
mennirnir eru seinlátir og eiga
erfitt með að laga sig að nýjum
aðstæðum, alveg eins og annað fólk
í landinu," er haft eftir manni,
kunnugum belgísku samfélagi.
— LIZBARDER
IJAPAN:
Um Japan hefur það verið
sagt, að þar væri að finna
„Paradís njósnaranna", en Japanir
sjálfir una illa þessari nafngift.
Af þeim sökum er ríkisstjórn
Yasuhiro Nakasone, forsætisráð-
herra, nú að setja lög um njósnir
og eru viðurlögin mjög ströng.
Getur það varðað líflátsrefsingu
að ljóstra upp um ríkisleyndarmál
og „vinna öryggishagsmunum
þjóðarinnar alvarlegt tjón“.
„Þegar ég heyri á þessa nafngift
minnst, „Paradís njósnaranna“,
fer um mig kaldur hrollur," sagði
Nakasone á þingi fyrir skemmstu
en þetta heiti er komið frá Stan-
islaw Levchenko, majór í KGB,
sovésku leyniþjónustunni, sem
leitaði hælis í Bandaríkjunum árið
1979. Levchenko, sem var í Tókýó
á vegum KGB og hafði það að
skálkaskjóli, að hann væri blaða-
maður við sovéska tímaritið „New
Times", skýrði frá því, að á einu
ári aðeins hefði hann borgað 200
Japönum fyrir að njósna og að
„meira en helmingur" Sovétmanna
í Japan ynni fyrir KGB eða GRU,
leyniþjónustu hersins.
Upplýsingar Levchenkos ollu
því, að frammámenn í stjórnar-
flokknum, Frjálslynda flokknum,
ákváðu að snúast gegn njósna-
starfseminni og ekki varð það til
að letja þá þegar Yuri Kozlov,
„hernaðarfulltrúi" við sovéska
sendiráðið í Tókýó, forðaði sér allt
í einu til Moskvu dag einn árið
1980.
Með aðstoð Levchenkos komst
lögreglan að því, að Kozlov hafði
stjórnað njósnastarfsemi GRU og
fengið til liðs við sig háttsettan,
japanskan hershöfðingja á eftir-
launum og tvo starfandi foringja
í hernum. Yukihisa Miyanaga,
hershöfðingi, fyrrum skólastjóri í
leyniþjónustuskóla hersins, hafði
látið Sovétmenn fá skjöl um varnir
Verður
varla
þverfótað
fyrir
njósnurum
Hokkaido, nyrstu eyjarinnar, sem
næst er Sovétríkjunum, um vopna-
búnað japanska hersins og upplýs-
ingar um kínverska herinn. Japan-
irnir þrír höfðu í sínum fórum
stuttbylgjutæki, upplýsingar um
senditíðni og dulmálsbækur, sem
þeir höfðu fengið hjá húsbændum
sínum í Moskvu.
Eftir að Kozlov hvarf á braut
hefur ýmsum öðrum Sovétmönn-
um legið á að fara frá Tókýó enda
er það tiltöiulega auðvelt að vinsa
njósnarana úr sovéska blaða-
mannahópnum í borginni. Tókýó
er mjög dýr borg en margir þess-
ara manna hafa borist grunsam-
lega mikið á þótt þeir komi sjaldan
eða aldrei nálægt neinni blaða-
mennsku. Dæmigerður, sovéskur
blaðamaður í Tókýó er óaðfinnan-
lega klæddur, býr í fínni íbúð,
hefur sinn eigin bíl, á sumarhús í
Sovétríkjunum og hreykir sér af
því að hafa 8—900 þús. ísl. kr. í
risnu árlega „sem ég verð að eyða“.
Þessi sovéski „blaðamaður" tal-
ar japönsku reiprennandi en kem-
ur aldrei á blaðamannafundi og
skrifar ekki neitt. Japanska lög-
reglan þykist hins vegar vita, að
hann sé „háttsettur foringi" I KGB
og með honum er fylgst eins og
öðrum starfsbræðrum hans. Það
undarlega er hins vegar, að jap-
önsk stjórnvöld leyfa sovéskum og
austur-evrópskum blaðamönnum
að koma til landsins með dipló-
matapassa þannig að ekki er hægt
að koma yfir þá japönskum lögum.
I Japan eru flestir sammála um,
að loka verði „njósnaraparadís-
inni“ en stjórnarandstaðan og
mannréttindasamtök hafa þó ráð-
ist hart gegn nýju njósnalögunum,
sem þau segja, að geti dregið dilk
á eftir sér auk þess að vera allt
of ströng.
í lögunum eru „ríkisleyndarmál"
aðeins skilgreind sem skjöl, mynd-
ir „og annað efni“ varðandi varnir
eða utanríkismál, upplýsingar,
sem verði að fara leynt vegna
„öryggishagsmuna þjóðarinnar".
Samtök japanskra lögfræðinga
benda á, að þessa óljósu skilgrein-
ingu megi „teygja endalaust" og
að ákvæðið um dauðarefsingu
stríði gegn núverandi stefnu
flestra þjóða í því efni.
Andstöðu almennings við lögin
má rekja til ástandsins fyrir stríð
þegar Kempei-tai, leynilögregla
hersins, sá um að ekkert læki út
um málefni hersins, og Tokko,
lögreglusveitir innanríkisráðu-
neytisins, bældu niður alla um-
ræðu um stjórnmál og efnahags-
mál. Árið 1941 ríkti algjör ritskoð-
un á japönskum fjölmiðlum.
Það bætir ekki úr skák fyrir
stjórnarflokknum, að helsti tals-
maður laganna er Nobusuke Kishi,
forsætisráðherra á árunum
1957—60, ákafur hægrimaður, sem
skipulagði efnahagslegt strfðsátak
þjóðarinnar í herstjórn Hideki
Tojo. Eftir stríð sat Kishi um
stund í fangelsi hjá Bandaríkja-
mönnum og var þá skilgreindur
sem stríðsglæpamaður í
„A-flokki“.
— PETER MCGILL
| TÓB AKSRE YKING AR
Dýrasta bana-
mein sögunnar
Samkvæmt niðurstöðum rannsóknar, sem
nýlega var gerð á vegum Bandaríkja-
þings, eru afleiðingar tóbaksreykinga svo
kostnaðarsamar fyrir þjóðarbúið að þær nema
nú allt að 65 milljörðum dollara í beinhörðum
peningum. Eru þá saman lögð útgjöldin af
læknishjálp vegna reykinga, dauðsföllum og
vinnutaps. Þessi kostnaður nemur hvorki
meira né minna en um það bil 90 krónum á
hvern pakka af sígarettum sem reyk tur er
vestra. C. Everett Koop landlæknir gerði
á árinu 1984 áætlun um heildarkostnað
af völdum tóbaksreykinga og hljóðaði
hún upp á 40 milljarða dala.
Samkvæmt niðurstöðum þing-
nefndarinnar núna eru af-
leiðingar reykinga samt „
snöggtum dýrkeyptari.

Fulltrúar tóbaksiðnaða XLrins
í Bandaríkjunum hafa vefengt
þessar niðurstöður og segja að
þær sýni einungis „hversu lítið
sé vitað um sambandið á milli
mannlegs atferlis og sjúkdóma".
Samkvæmt rannsókninni
munu Bandaríkin verja allt að
35 milljörðum dollara á þessu ári
til þess að lækna sjúkdóma sem
stafa af reykingum, til dæmis
lungnakrabba. Eru það 3—9%
af heildarupphæð þeirri sem þeir
verja til heilbrigðismála.