Morgunblaðið - 01.12.1985, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR1. DESEMBER1985
B 15
Texti/Elín l’álmadótlir Myndir/Ólafur K. Mannússon
ÞlNGVALLA'
VATN
NESJAVSLLIR
HENGILL
KEFLAVIK
GRINDAVIK
STOKKSEY
skiljur. Er gufan leidd í gufuhverfil,
sem snýr rafal er framleiðir raf-
magn. Gufan úr hverflinum og
skiljuvatnið hitar svo kalt vatn, sem
notað er beint í hitaveituleiðsluna
til borgarinnar. Eftir að gufan hefur
verið þétt og skiljuvatnið kælt niður
verður hvort tveggja leitt aftur
niður í jörðina um holur. Er verið
að bora niðurstreymisholur, sem á
að prófa til að kanna hvernig frá-
rennslisvatnið hegðar sér, hvort þar
verða útfeliingar og hætta á stíflun.
Þegar hefur verið boruð ein niður-
streymishola í tilraunaskyni. Með
þessu næst allur varminn frá guf-
unni og heita vatninu. Fara 4/s í að
hita upp vatnið sem sent er til
borgarinnar, en Vs má nýta til ra-
forkuframleiðslu. 10-15% af því
rafmagni nýtist á staðnum, hitt
mætti selja ef markaður væri fyrir
það.
Kalda vatninu sem sent er upþ-
hitað til borgarinnar er dælt upp úr
grunnum holum í hrauninu nálægt
Þingvallavatni. Þannig fæst á 10—20
m dýpi hreint vatn og ómengað
öllum óæskilegum efnum eftir að
hafa síast gegnum jarðlögin. Und-
anfarið hafa farið fram tilraunir
með vatnstökuna. Þar sem þetta er
eflaust vatn á leið í Þingvallavatn
vakna spurningar um hvort vatns-
taka hafi áhrif á það. Svarið er að
100 rúmmetar á sekúndu renna úr
Þingvallavatni en hitaveitan mundi
ekki taka nema '/íoo til 2/ioo af því.
Rétt er að geta þess í þessu sam-
bandi að Hitaveita Reykjavíkur
hefur stutt rannsóknir á lífríki
Þingvallavatns, sem Pétur Jónasson
prófessor hefur stjórr að undanfarin
ár. Er þetta m.a. gert til þess að
meta áhrif virkjunar á lífríki vatns-
ins í framtíðinni.
Leiðslan 26,5 km
Leiðslan frá hitaveitunni á Nesja-
völlum til borgarinnar verður 26,5
km á lengd. Þetta er ofanjarðar-
leiðsla sem mun liggja frá jarð-
hitasvæðinu yfir Háhrygg og fara
um Dýradal yfir á Mosfellsheiði.
Þaðan fylgir hún nokkurn veginn
háspennulínunni frá Búrfelli fram
hjá Geithálsi og að miðlunargeym-
um Hitaveitu Reykjavíkur á Graf-
arholti. Komi til raforkusölu mundi
einnig hentugast að leggja há-
spennulinu beint að Geithálsi.
Tveir nýir vegir
Vegasamband við Nesjavelli er
sem kunnugt er mjög lélegt og þarf
úr að bæta með virkjun á Nesjavöll-
um. Nú hafa hugmyndir um vega-
lagningu breyst á þann veg að veg-
urinn með hitaveitulögninni verður
sennilega gerður að sumarvegi. Mun
þar opnast skjótfarinn fjallvegur
austur yfir sem opnar útivistarfólki
nýja möguleika í framtiðinni. En
þessi leið er helmingi styttri en ef
farinn væri Þingvallavegur. En
aðalleiðin að vetrarlagi að virkjun-
arstaðnum á Nesjavöllum verður af
Suðurlandsvegi og upp Grafninginn,
sem er úr Reykjavík um 100 km
leið. Hefur Hitaveita Reykjavíkur
þegar látið leggja upphleyptan veg
frá Irafossi að Nesjavöllum.
Og þá er komið að áætluðum
kostnaði við þessa virkjun á heitu
vatni á Nesjavöllum. Er gert ráð
fyrir að fyrsti áfanginn eða 100 MW
virkjun kosti um 2 milljarða kr, að
því er Jóhannes segir, en þá er
kominn í það talsverður kostnaöur
sem til góða kemur í framtíðinni.
Framhaldsvirkjun verður því miklu
hagstæðari. Einhver lán þarf að
taka, en með þvi að dreifa kostnað-
inum á þrjú ár getur hitaveitan lagt
fram verulegt eigið fé, þ.e. ef ekki
koma til ný höft og vísitöluleikfimi,
eins og áður gerðist. Væri varla
skynsamlegt að stöðva eða seinka
hitaveituframkvæmdum á Nesja-
völlum á meðan varmaöflun fyrir
meira en helming þjóðarinnar er í
tvísýnu.
Allt þetta haust hafa fram-
kvæmdir verið í fullum gangi á
Nesjavöllum. I sumar voru þar við
vinnu 40-50 manns, m.a. við boranir
ag tilraunastörf. Er reiknað með að
vinnu verði hætt í bili fyrir áramót.
Þó haldið áfram tilrauna- og rann-
sóknastarfsemi í allao vetur, að því
ar Jóhannes Zoega sagði í lokin.
- E.Pá.
Frá jarðhitasvæðinu á
Nesjavöllum vestan við
Þingvallavatn og til
Rey kjavíkur verður 26,5 km
löng hitavatnsleiðsla sem liggur
frá jarðhi tasvæðinu y fir
Háhrygg um Dýradal yfir á
Mosfellsheiði, en þaðan fylgir
hún nokkurn veginn
háspennuiínunni frá Búrfelli að
Geithálsi.
Ekki var hægt að hefjast aftur
handa fyrr en á árinu 1983, þegar
lítillega var byrjað aftur á Nesja-
völlum en boranir komust ekki
verulega í gang fyrr en 1984. Verð-
stöðvuninni var þá aflétt í tveimur-
áföngum, um mitt sumar 1983 og í
ársbyrjun 1984. Var þá tekið til þar
sem frá var horfið og boraðar 3
holur á Nesjavöllum og síðan ákveð-
ið að reyna að bora allt að 6 holum
á árinu 1985. Er því nú að ljúka.
koma til greina til virkjunar, en það
eru Krísuvíkur-Trölladyngjusvæð-
ið, Hveragerði og Nesjavellir. En
hið síðastnefnda var talið álitlegast
vegna þess að það er næst höfuð-
borgarsvæðinu ásamt raunar Krísu-
vík, það er eina svæðið þar sem
ferskvatn er gott og nægilegt og
talið er líklegt að þar sé nægan
jarðhita að finna fyrir höfuðborgar-
svæðið um langa framtíð. Þetta var
ástæðan fyrir kaupunum á Nesja-
völlum á sínum tíma. Á Nesjavöllum
skiptist jarðhitasvæðið í tvennt,
heitari hluta sem er uppi í fjalls-
hliðunum og kaldari hluta niðri í
dalnum og eru borholur á báðum
stöðum.
100 megawatta áfangi
„Árangurinn af borunum á Nesja-
völlum hefur á undanförnum tveim-
ur árum orðið svo góður að þegar
hefur fengist þar gufu- og vatnsafl
fyrir 250-300 MW varmavirkjun, að
því er hitaveitustjóri upplýsir. Allar
rannsóknaholurnar eru miðaðar við
að verða vinnsluholur. Er verið að
vinna að nánari virkjunaráætlun.
Eins og útlitið er núna vonumst við
til að þegar á næsta ári verði hafnar
framkvæmdir, bæði aðgerðir til
virkjunar á staðnum og við leiðslu
til borgarinnar, sem búið er að
mæla fyrir. Fara endanlegar teikn-
ingar á legu hennar til náttúru-
verndarráðs, sem haft hefur verið
samband við. Við reiknum með að
fyrsti áfangi verði 100 MW virkjun,
en hitaveituleiöslan verður gerð
fyrir 300-400 MW, svo að ekki þurfi
aðra eftir fá ár.“
Þótt lagt sé til að aðeins verði
farið í 100 MW jarðhitavirkjun í
fyrsta áfanga hefur þegar fengist
jarðhiti fyrir nær þrisvar sinnum
meira. Því segir Jóhannes að hægt
verði að draga úr borunum á næsta
ári. Með því að taka litla áfanga
vinnist tvennt. Þessi fyrsti hluti
geti þá verið tilraunaverk, þannig
að auðveldara sé að gera breytingar
ef þörf krefur. Þá tekur framkvæmd
svo lftils áfanga styttri tíma, laus-
lega áætlað að þrjú ár líöi þar til
hann er tekinn i notkun. En þegar
þessi áfangi Nesjavallavirkjunar
hefur verið tengdur veitunni þá
verður hægt að létta á þeim svæðum
sem nú er dælt svo mikið úr og
nota þetta sem grunnafl. Þótt þessi
viðbót stækki ekki hitaveituna
nema um 1/6 þá getur hún séð fyrir
um 1/3 af orkuþörfinni. Núverandi
svæði fá þá tækifæri til að jafna
sig. Þannig gæti gamla svæðið nýst
sem nokkurs konar toppstöð á kald-
asta árstímanum. En með þvi móti
mundi líka 100 MW virkunaráfang-
inn endast lengur. Getur það munað
nokkrum árum“, segir Jóhannes
Zoega.
„Ef fyrsti virkjunaráfangi frá
Nesjavöllum kæmi inn í hitaveitu-
kerfið í árslok 1988 gæti hann enst
fram til 1995. En þá er enn ekki
fullvirkjað á Nesjavöllum. Hvenær
það verður fer eftir því hversu hratt
vatnsþörfin vex. Þar hefur bygging-
arhraðinn áhrif svo og t.d. aukin
snjóbræðsla. En sú notkun fer mjög
vaxandi á götum og bílastæðum. Við
íbúðarhús er mest notað frárennsl-
isvatn og fæst þá góð nýting á jarð-
hitanum. En í götum eins og Lauga-
vegi og Bankastræti þarf á vetrum
heitt vatn úr dreifikerfinu til að
halda þeim auðum. Undanfarin ár
hefur orkuþörfin aukist um 4% á
ári, en gert er ráð fyrir því að
aukningin minnki á næstu árum,
þannig að Nesjavallavirkjun ætti
að endast fram yfir aldamót.
Kalt vatn hitað upp
Á háhitasvæðum er ekki hægt að
nota jarðvökvann beint eins og á
lághitasvæðum borgarinnar, heldur
verður að nýta varma hans með
varmaskiptum til upphitunar á
grunnvatni. Á Nesjavöllum verður
borholuvökvinn leiddur í gegn um
Viðgerðir á kerfinu
Jafnframt var farið að gera við það
sem hafði orðið að bíða. Á þessum
tveimur árum 1984-1985, hafa farið
fram viðgerðir á götuæðum. Eink-
um teknar meginæðarnar og eru
þær nú svo langt komnar að eftir
næsta ár verður hægt að draga úr
viðgerðum, að því er hitaveitustjóri
segir. „Bilanir voru orðnar mjög
tíðar en nú er þetta að komast í
jafnvægi og öryggið hefur aukist í
samræmi við það. Við erum að
komast yfir það hættulegasta."
Á Nesjavöllum hafa farið fram
umfangsmiklar rannsóknir á sl. 2
árum á jarðfræði og jarðeðlisfræði
svæðisins, viðnámsmælingar verið
gerðar á yfirborðinu, sýnataka farið
fram í lindum og hverum, unnið að
efnagreiningu og kortlagning farið
fram á öllu Hengilssvæðinu. En að
auki hafa farið í gang rannsóknir á
Kolviðarhólssvæðinu hinum megin
í Henglinum, sem er í eigu Reykja-
víkurborgar. Tilgangurinn fyrst og
fremst er að afla þekkingar á svæð-
inu í heild. Hefur nýlega verið boruð
ein rannsóknarhola á Kolviðarhóli.
Má skjóta þvi hér inn i að nokkur
þekkt háhitasvæði eru i 25-35 km
fjarlægð frá þéttbýlissvæðinu og
hafa þrjú þeirra einkum verið talin
Við borholu á Nesjavöllum. Á árinu 1985 hafa verið boraðar sex holur og
borunum að Ijúka.
Ein af borholunum. Árangur af borunum hefur á undanförnum tveimur árum orðið svo góður á Nesjavöllum að
þegar hefur fengist þar gufu- og vatnsafi fyrir 250—300 MW varmavirkjun.
REYKJAVIK