Morgunblaðið - 01.12.1985, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR1. DESEMBER1985
B 11
Nokkud á þriöju milljón sela heldur sig viö mynni
St. Lawrence-flóa og Kanadamenn hafa af því
sífe/it meiri áhyggjur
SJÁ: NYFUNDNALAND
\ MANNVIG
Myrkraverk
dregin fram
í dagsljósið
Morð tveggja kaþólskra presta hefur varp-
að skugga á þær vonir sem bundnar
hafa verið við hina nýju borgaralegu ríkisstjórn
Brazilíu.
Ný sönnunargögn um hlutdeild hershöfðingja
nokkurs í morði prests árið 1969 hafa vakið
menn til umhugsunar um hið leynilega sam-
komulag sem herinn gerði vð stjórnmálamenn
sem forsendu fyrir því, að borgaraleg ríkisstjórn
tæki við völdum í landinu með friðsamlegum
hætti. Yfirstjórn hersins krafðist loforðs um
það, að nýja ríkisstjórnin myndi ekki rannsaka
mannréttindabrot á valdatíma hershöfðingj-
anna, sem alls stóð í 21 ár.
Illa útleikið lík séra Antonio Pereira Neto
fannst grafið á bak við runna á háskólalóðinni
í Receife, sem er stærsta borgin á norðaustur-
strönd Brazilíu. Þetta var þann 27. maí 1969.
Presturinn var einn af samstarfsmönnum Dom
Helder Cámara, erkibiskupsins þar um slóðir.
Það var þessi atburður, sem sannfærði bisk-
upinn frjálslynda um það, að pyndingar og
morð væri ein leið valdhafanna til að viðhalda
kúguninni í Brazilíu.
Dom Helder Cámara fordæmdi nokkrum
mánuðum síðar hryðjuverkastarfsemi vald-
hafanna á fjölmennum útifundi í París. Ræða
hans vakti athygli á því, hvað að baki bjó efna-
hagsundri þess tíma í Brazilíu og það leiddi
síðar til þess að herinn slakaði á klónni.
Erkibiskupinn sagði fyrir nokkru um sam-
band hans við stjórn hersins: „Ég vissi að þeir
þorðu ekki að drepa mig. Hefðu þeir gert það
Hin fræga kristsmrnd blessar yfir Rio de
Janeiro, merkustu og litauðugustu borg Brazil-
íu. En kærleiksboóskapur kristninnar sýnist
samt enn eiga langt íland.
þá hefði Páll VI páfi komið til að vera við útför
mína. En síra Antoníó var drepinn, sá ágæti
og dugmikli drengur."
Þingmaður frá Recife hefur nú lýst því yfir,
að í dagsljósið hafi komið eiðfest yfirlýsing
fyrrverandi lögregluforingja, þar sem það er
borið á Lyra Tavares, hershöfðingja, að hafa
fyrirskipað morðið á prestinum. Tavares, sem
nú er í varaliði hersins, gegndi starfi hers-
höfðingja í maímánuði 1969 og tveimur mánuð-
um síðar það ár tók hann sæti í herforingja-
stjórninni, sem stjórnaði landinu, en hún var
skipuð þremur mönnum. Um þessar mundir
lætur Tavares hershöfðingi á hinn bóginn lítið
á sér bera.
Margir þingmenn hafa krafizt þess, að málið
verði tekið upp að nýju, en enginn hefur nokkru
sinni verið handtekinn fyrir morð prestsins.
Yfirlýsing lögregluforingjans fyrrverandi var
gefin árið 1972, en séð var fyrir því að hún
rykfélli í einu skjalasafninu.
Frjálslyndir Brazilíumenn, einkum háttsettir
menn innan kaþólsku kirkjunnar, vinna nú
hörðum höndum að því, að ríkisstjórn José
Sarney forseta, aflétti þeirri kúgun sem þeir
fullyrða að enn sé við lýði. 1 þeirra augum
gæti prófsteinninn orðið rannsókn á morði 47
ára gamallar nunnu. Hún hét Adelaide Molinari
og var í Reglu guðlegrar blessunar. Hún var
skotin til bana sunnudaginn eftir páska í ár,
þar sem hún var að ræða við starfsmann verka-
lýðsfélags á biðstöð strætisvagna í bænum
Eldorado í Pará-ríki, sem er skammt frá
Amazon-fljótinu.
Hún var þekkt í héraðinu fyrir störf sín í
jarðnæðisnefnd kaþólsku kirkjunnar. Hlutverk
nefndarinnar er að aðstoða smábændur, sem
voldugir landeigendur hafa hrakið af jörðum
sínum, en þeir ráða iðulega til sin vopnaða bófa.
Jarðnæðisnefndin í héraðinu hefur sakað einn
landeigandann um að hafa ráðið til leigumorð-
ingja til að koma systur Adelaide fyrir kattar-
nef. Hinsvegar hafa yfirvöld ekkert aðhafst í
málinu þegar þessa er ritað.
- ORBERT DEL QUIARO
INYFUNDNALAND
Selastofninn við Nýfundna-
landsströnd vex um 10—15%
á ári hverju og er svo fyrir að
þakka baráttu dýraverndunarsam-
tai'.a í Vestur-Evrópu gegn kópa-
drápinu. Þessi fjölgun kann að
vera góð fyrir selina og vafalaust
fagnaðarefni fyrir dýraverndunar-
menn en fyrir fólkið, fiskimennina
á austurströnd Kanada, er hún
alvarlegt áfall.
Sjávardýralíffræðingar telja, að
nokkuð á þriðju milljón sela haldi
sig við mynni St. Lawrence-flóans
og við strönd Nýfundnalands og
þessi fjöldi þarf auðvitað eitthvað
að éta enda kvarta fiskimennirnir
sáran undan minni þorsk-, rækju-
og krabbaafla. Talsmenn sjó-
manna og fiskiðnaðarins halda því
líka fram, að fiskurinn, sem selur-
inn éti ekki, sýkist æ meir af ormi,
sem „phocanema" kallast og lifir
í selnum eitt skeið ævi sinnar.
Ormurinn býr um sig í fiskholdinu
og þaðan verður að fjarlægja hann
með höndunum í fiskiðjuverunum.
MA THÁKUR: Srona spókar syndaselurinn sig í íslensku látrunum.
Selurinn er að
éta fiskimennina
út á gaddinn
Kostnaðurinn, sem af þessu hlýst,
vex með ári hverju og nemur millj-
ónum dollara.
Ástandið er nú orðið svo alvar-
legt, að sjómenn, fulltrúar þeirra
á þingi og stjórnvöld á Nýfundna-
landi hafa farið fram á það við
alríkisstjórnina í Ottawa, að fé
verði veitt til að fækka selnum og
bjarga þannig fiskiðnaðinum.
Vilja þeir, að yfirvöldin greiði
ákveðna upphæð fyrir hvern dauð-
an sel þótt enginn markaður sé
fyrir skinnin vegna áróðurs sam-
taka eins og Grænfriðunga og
Alþjóðlega dýraverndunarsjóðs-
ins.
„Við verðum að greiða mönnum
fyrir seladrápið til að bjarga fisk-
iðnaðinum og koma í veg fyrir, að
ormurinn nái yfirhöndinni. Um
það þarf ekki að deila," sagði
Thomas Rideout, sjávarútvegsráð-
herra Nýfundnalands, og Morris-
sey Johnson, einn þingmanna
íhaldsflokksins, bætti því við, að
<: 3
1 ■' fn ’

ef ekki yrði gripið í taumana strax
stefndi í stórslys í sjávarútvegin-
um.
Þrátt fyrir vaxandi kostnað við
orminn hafa þó kanadískir fisk-
verkendur áhyggjur af nýjum
átökum við grænfriðunga og
bandamenn þeirra, sem hafa áður
reynt að spilla fyrir kanadískum
útflutningsvörum. „Auðvitað vilj-
um við fækka selnum," sagði
Sandy Roche, varaforseti sjávarút-
vegsfyrirtækisins National Sea
Products i St. Johns á Nýfundna-
landi, „en meinið er, að ef það
kostar nýtt stríð við grænfriðunga
er kannski verr farið af stað en
heima setið."
ótti Sandy Roche virðist á rök-
um reistur. Vivian Boe, sú, sem
stjórnar seladeildinni hjá græn-
friðungum, segir, að ekki verði
beðið með aðgerðir ef farið verði
að greiða fyrir seladráp. „Sjó-
mennirnir eru orðnir móðursjúk-
ir,“ segir hún.
- JOHN BIERMAN
■ SVO BREGÐAST
■KROSSTR^ ... M
Bretinn að gerast
fráhverfur
bjórnum
Bjórkrár í Bretlandi mega
muna sinn fífil fegri, en öl-
gerðir verja stórfé til þess að koma
i veg fyrir að þeim hnigni meira
en orðið er og stöðva frekari
samdrátt í sölu á bjór að því er
segir nýlega í fagritinu Good Pub
Guide.
í grein sem ritstjórinn, Alisdair
Aird, skrifar kemur fram að sala
á bjór hefur dregizt saman um
12% það sem af er þessum áratug.
Ölgerðirnar i Bretlandi eiga um
60% af bjórkránum og hafa þær
eytt milljörðum sterlingspunda sl.
þrjú ár í ráðstafanir til að auka á
ný veg brezku bjórkránna.
Sumum bjórkrám veitti raunar
ekki af dálítilli andlitslyftingu.
Menn voru hættir að átta sig á því
hvort þær væru bjórkrár eða
matsölu- eða skemmtistaðir.
Sitthvað virðist valda því að fólk
sniðgengur bjórkrárnar æ meira.
Má þar meðal annars nefna áfeng-
islögin og viðurlög við því að aka
bifreið undir áhrifum áfengis. í
ritinu eru taldar upp ýmsar aðrar
ástæður, svo sem þrengsli á bjór-
kránum og reykmettað loftið og
margir kvarta einnig yfir því að
drykkjarföngin séu of dýr. Einnig
er tekið fram að margar konur séu
mótfallnar þrásetum á bjórkrám,
sem og að margir fjölskyldumenn
álíti tíðar heimsóknir á bjórkrár
samræmast illa eðlilegu fjöl-
skyldulífi og barnauppeldi. Þá er
útbreiðsla myndbanda talin eiga
sök á dvínandi vinsældum bjór-
kránna svo og breyttir lifnaðar-
hættir, en það gerist stöðugt al-
gengara að fólk fari út að borða
fremur en að sitja á kránum. Loks
hefur neyzla á léttum vínum orðið
mun almennari á síðustu árum og
aukizt um ein 70%.
Að mati fyrrgreinds ritstjóra
hafa allir þessir þættir í samein-
ingu valdið því að bjórkrárnar
hafa glatað sínum fyrra sessi í
brezku þjóðlífi.
Þó hafa ölgerðirnar varið stórfé
til að koma í veg fyrir þessa þróun
og er meðaltalskostnaður um þrjár
milljónir á hverja krá að sögn
fagritsins.
— DENNIS BARKER