Morgunblaðið - 02.10.1986, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 2. OKTÓBER 1986
Byggðastefnu í stað
„óbyggðastefnu“
eftirEinarK.
Guðfinnsson
Einar Benediktsson skáld taldi
fátt vera jafn hættulegt þjóðemi
íslendinga og „samflutning fólksins
að einstökum stöðum á landinu",
eins og hann orðaði það í frægri
ritgerð í blaðinu Ingólfi fyrir rúmum
70 ámm. Og enn tölum við um
sama hlut: „Samflutning fólksins
að einstökum stöðum á landinu".
Um svipað og skáldið var að
skrifa vamaðarorð sín þá bjuggu
um 80 prósent landsmanna í dreif-
býli, en 20 prósent í þéttbýli. Núna
er þessu hins vegar öfugt farið og
rúmlega það. 91 prósent búa núna
í þéttbýli, á móti 9 prósentum í
sveitum.
Gjörbreyting atvinnuhátta hefur
augljóslega haft mest að segja um
þessa þróun. Um sumt er hún svip-
uð því sem að við sjáum annars
staðar í vestrænum löndum. En þó
er þar á skilsmunur.
Fyrir það fyrsta þá hefur þessi
þróun hér orðið miklu örari og enn-
fremur þá hefur þéttbýlismyndunin
„Það fé sem sogað hef-
ur verið út úr útflutn-
ingsgreinum — sem vel
að merkja eru að lang-
mestu leyti á lands-
byggðinni, er miklu
meira en það sem þang-
að hefur verið flutt í
formi styrkja, fjárveit-
inga og tilfærslna úr
ríkissjóði.“
orðið ríkust á einu svæði. Því hafa
sumir hyllst til að kenna þjóðfélag
okkar við borgríki.
Það hefur verið nefnt byggða-
stefna að reyna að snúa þessari
þróun við. Stjómvaldsaðgerir hafa
sumar haft þann yfírlýsta tilgang
að gera byggðimar byggilegri svo
að fólk sjái ekki þann kost vænstan
að halda bortt úr heimkynnum
sínum. Að ýmsu leyti hefur vel te-
kist til. Svonefnd félagsleg þjónusta
er miklu skárri nú en hún var fyrir
árartugum. Samgöngur sömuleiðs
og má svona lengi telja. Engu að
síður leitar fólkið burtu.
Þróunin á Vestfjörðum
Ég hefí áður vakið á því athygli
að á þeim 27 árum sem liðin em
síðan að Vestfjarðakjördæmi varð
til við sameiningu einmenningskjör-
dæmanna árið 1959, hafí engin
Qölgun hér orðið. Á sama tíma hef-
ur landsmönnum hins vegar fjölgað
um sem svarar 40 prósentum. Hefð-
um við Vestfírðingar átt að halda
í við íbúaþróunina flandinu í heild
hefðu hér átt að búa um 14.400
manns. íbúar á Vestfjörðum em
hins vegar aðeins um 10.400. Mis-
munurinn er 4000 manns hvorki
meira né minna sem er, ef við
grípum til viðmiðunar samanlagður
íbúafjöldi ísafjarðar, Suðureyrar og
Súðavíkur. Þetta er meiri fjöldi en
nú býr í byggðum Austur- og Vest-
ur-Barðastrandasýslu og Vestur-
ísafjarðarsýslu samanlagt.
Það er að vonum að menn staldri
við slíkar tölur. Spumingar vakna:
Hvað veldur því að þrátt fyrir allt
skuli fólki í kjördæmi eins og Vest-
íjarðakjördæmi ekki fjölga nokkum
veginn í takt við landsmeðaltal?
Offjárfesting- í
verslun syðra
Ég nefndi það áður að mjög
Einar K. Guðfinnsson
megi rekja þessa þróun til breyttra
atvinnuhátta. Fólki fækkar í fram-
leiðslugreinunum en fjölgar í
þjónustugreinunum, einkanlega hjá
hinu opinbera. Hin opinbera þjón-
usta hefur hrúgast siður. Hektari
eftir hektara hefur verið lagður
undir hátimbraðar verslanahallir
syðra, án þess þó að nokkur spek-
ingur dirfíst að halda því fram að
um „offjárfestingu" geti verið að
ræða í slíkri mektargrein.
Til viðbótar þessu hef ég verið
að sannfærast um að áherslur okk-
ar dreifbýlinga í baráttu okkar fyrir
skárri hlut, hafí ekki verið alls kost-
ar réttar. Við höfum að vísu með
réttu haldið því fram að hið opin-
bera eigi ekki síður að leggja vegi,
reisa sjúkrahús og skóla í dreifbýli
en þéttbýli. í sumu höfum við haft
árangur sem erfíði í baráttu okkar.
En þetta hefur ekki verið nóg.
Byggðastefnu í stað
„óbyggðastef nu“
Það fé sem sogað hefur verið út
úr útflutningsgreinum — sem vel
að merkja em að langmestu leyti á
landsbyggðinni, er miklu meira en
það sem þangað hefur verið flutt í
formi styrkja, fjárveitinga og til-
færslna úr ríkissjóði. Við höfum
alltof lengi horft framhjá því að
kolröng gengisskráning í bland við
þenslustefnu erlendrar lántöku,
hefur mergsogið útflutningsgrein-
amar á sama tíma og innflutningur
hefur dafnað. Þetta hefur verið hin
raunverulega „óbyggðastefna".
Stefna sem að naut einstaks fylgis
Alþýðubandalagsins, þó svo að
Hjörleifur Guttormsson reyni að
halda öðru fram með blekkingariðju
sinni í fjölmiðlum.
Þegar við reynum að móta
byggðastefnu framtíðarinnar þarf
einmitt að huga að þessu. Dreif-
býlið er heimkynni framleiðslu og
útflutningsgreinanna. Það er því
krafa þess númer eitt að halda rétti
sínum og fá eðlilegan skref í þeirri
verðmætasköpun sem þar á sér
stað. Byggðastefna er uppbygging-
ar- og framleiðslustefna. Fyrir
henni þurfum við að berjast og í
engu liggja á liði okkar.
Höfundur er útgerðarsljóri í Bol-
ungarvík.
EŒNFALT
ÖRUGGT OG ARÐBÆRT
Höfum í umbodssölu B ANKABRÉF
- lausn sem hefur vantað
• Mjög góð ávöxtun - 16.4%-17.4%.
• Öryggi - Veðdeildlðnaðarbankanserskuldaii.
• Stuttur binditími - frá 3 mánuðum.
• Eins einfalt að kaupa bréfin og að leggja fé á bók.
• Iðnaðarbankinn leggur féð inn á reikning þinn, ef þú vilt.
• Hægt er að selja bréfin fyrir gjalddaga.
Gerum ekki einfalt dæmi flókið.
Bankabréfin eru til sölu í öllum útibúum bankans.
® lónaóarbankinn
-mP'm ktnki