Morgunblaðið - 02.10.1986, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 2. OKTÓBER 1986
35

Komið & fyrsta fundinn á Kjarvalsstöðum.
Landhelgin í brennipunkti
(íoð jjekking Banda- I »
ríkjaforseta á málinu
segir forsa'tisráðh.
V.'i * *■'**"•- K*>it Soir, ‘vagdí
í’ompidou og
**>■«<• *T inn
.>..v ... ur kuldanurn
Forsfða Morgunblaðsins fimmtudaginn 31. maí.
Texti: JÓHANNA
KRISTJÓNSDÓTTIR
Ljósmyndir tóku Ijósm. Morgun-
blaðsins KR.BEN. og SVEINN
ÞORMÓÐSSON
lgU við
i fæða
að festa dráttarvír í skrúfu Árvak-
urs og naut til þess aðstoðar brezks
togara og freigátu. Engu að síður
tókst áhöfn Árvakurs að skera á
togvír togarans og brugðust Bret-
arnir þá hart við. Tveir togarar og
dráttarbáturinn sigldu á Árvakur
og urðu skemmdir talsverðar, en
engin slys urðu á mönnum.
Þegar fréttin barst um þetta inn
á Kjarvalsstaði, þar sem blaðamenn
biðu frétta af ftmdum forsetanna,
varð mikið uppnám. Það bætti ekki
úr skák, að í fyrstu mun þáverandi
blaðafulltrúi ríkisstjómarinnar hafa
sagt fréttina þannig að ijöldi togara
og herskipa Breta hefði ráðist að
varðskipinu og væri það að sökkva.
Sem betur fer kom í ljós, að svo
alvarlegt var það ekki. En óneitan-
lega kom þetta róti á hugi manna.
Erlendu fréttamennimir hneyksluð-
ust mikið á því hvemig opinberir
aðilar skýrðu frá þessu atviki og
virðist þetta óneitanlega hafa varp-
að nokkmm skugga á okkur (
augum útlendu kolleganna.
Nixon þóttí vingjamlegur og glaðlegur í framkomu.
okkar mælikvarða að minnsta kosti,
vegna komu þjóðarleiðtoganna.
Langtum var strangari gæzla
Bandaríkjamanna en Frakka. Mér
er f minni að ég var á Keflavíkur-
flugvelli, þegar flugvél Pompidous
kom. Andrúmsloftið var ósköp af-
slappað. Forsetinn var dúðaður og
(stórum frakka. Útlit hans var þrút-
ið og veikindalegt. Þegar flugvél
Nixons Ienti skömmu síðar var allt
á annan veg. Verðimir sem undir-
bjuggu gæzluna eftir að bandaríska
vélin lenti og gættu þess að blaða-
menn héldu sig í hæfilegri Qarlægð
vom bæði stressaðir og hranalegir
í viðmóti. Aftur á móti reyndist
Nixon sjálfur vera hinn vingjamleg-
asti og dr. Kristján Eldjám lét svo
um mælt við mig nokkm eftir að
Bandaríkjaforseti kom, að Nixon
virtist f góðu formi og hinn glað-
beittasti.
Fræg varð síðar kvöldganga Nix-
ons um Reykjavík. Hann brá sér
sum sé í göngu um miðborgina
kvöldið sem hann kom, öryggis-
vörðum sinum til óblandinnar
hrellingar, en gestum og gangandi
til undmnar og ánægju. Hann var
í fylgd tveggja íslenzkra lögreglu-
þjóna og nokkurra öryggisvarða.
Spásseraði Nixon niður að Tjöm
og spurði um nágrenni og það sem
fyrir augu bar og lét mikið af því
hversu allt væri friðsælt. Erlendu
blaðamennimir sögðu að ekki væri
vitað til að Nixon gerði mikið af
því að fara í slíka labbitúra á ferð-
um sínum.
★
Síðdegis fyrsta júní, að loknum
þríðja og sfðasta fundi héldu þeir
svo hvor til síns heima. Eftir því
sem bezt verður lesið í Morgun-
blaðinu virðist framkvæmd heim-
sóknarínnar hafa tekizt vel. Veðrið
var bjart og sól skein f heiði þessa
daga. Báðir lofuðu gestrísni og
gott viðmót og vom vongóðir um
að betri tíð færi í hönd f samskipt-
um þeirra í milli og þjóða þeirra.
En samskipti þeirra urðu ekki
ýkja löng. Rúmu ári síðar vom þeir
báðir horfnir. Nixon varð loks að
láta undan æ háværarí kröfum um
að segja af sér vegna Watergate-
málsins. Georges Pompidou hafði
virzt sárveikur maður í júníbyijun
1973. Það reyndist svo. Hann lézt
í apríl 1974.
og þægileg stemmning hafi ríkt.
Pompidou gaf ekki yfirlýsingu
eftir fundinn fyrri daginn, en tals-
maður hans Baudouin sagði um
landhelgismálið, að Frakklands-
forseti hefði samúð með málstað
íslendinga og skilning á þvf, hve
Islendingar væm háðir fiskveiðum.
En forsetinn myndi ekki geta haft
bein afskipti af því máli.
★
Þeir héldu svo á ný fund á föstu-
dagsmorgun, en kvöldið áður áttu
íslenzkir ráðamenn þess kost að
ræða meira við forsetana í kvöld-
verðarboði dr. Kristjáns Eldjáms á
Bessastöðum. Þar fluttu forsetamir
þrír ávörp og dr. Kristján sagði
m.a.: „Oss íslendingum er ljóst að
fundur yðar hér á landi sætir tíðind-
um um allan heim. Hans vegna
beinist athygli heimsins nú að landi
vom með sérstökum hætti. Það er
oss vel að skapi, því að vér viljum
kynna land vort, auka þekkingu á
þjóð vorri, lífsbaráttu hennar og
þjóðfélagslegu og menningarlegu
stefnumarki og sögulegum og nátt-
úrlegum rétti vomm til þessa lands,
með gögnum þess og gæðum.“
I sínum orðum lögðu báðir er-
lendu gestimir áherzlu á mikilvægi
íslands, í menningarlegu og land-
fræðilegu tilliti. Ræða Pompidous
var á allan hátt persónulegri, vék
hann að sögu landsins og riQaði
upp vem Sæmundar fróða í Frakk-
landi, för Leifs heppna til Vínlands
og tengdi þetta saman á viðfelldinn
og snöfurlegan hátt. „Við höfum
því báðir þrætt leiðir Leifs og Sæ-
mundar, þótt í öfuga átt sé í báðum
tilvikunum farið, til að hittast í
Reykjavík. Ég býst við að það sé
góðs viti um árangur í viðræðun-
um.“
★
Eins og varla þarf að endurtaka
vom miklar öryggisráðstafanir, á
aðbúa
það“
★
Á blaðamannafundi Kissingers,
sem áður er vikið að, sagði hann í
svari við fyrirspum blaðamanns
Morgunblaðsins, að Bandarílqa-
stjóm gerði sér grein fyrir þeim
viðsjám, sem væm milli Bretlands
og Islands og hefði Nixon forseta
gefist færi á að ræða málið vð for-
seta íslands, forsætisráðherra og
utanríkisráðherra. Kissinger kvaðst
ekki telja viðeigandi að Bandaríkin
tælqu formlega afstöðu til deilunn-
ar, að svo stöddu, en tók fram, að
Bandaríkjamenn tæki sárt að sjá
tvær góðar vinaþjóðir sínar eiga í
þessari deilu og þeir vonuðu að
hana yrði hægt að leysa í bróðemi.
Sagði hann Bandarílqastjóm myndi
gera sitt bezta til þess að stuðla
að jákvæðri lausn.
Kissinger gerði síðan í megin-
dráttum grein fyrir viðræðunum.
Fyrir lá að þeir væm sammála um
að beita sér fyrir endumýjun Atl-
antshafsbandalagsins til þess að
gera það færara að mæta breyttum
þörfum þessa áratugar. Áþreifan-
legt samkomulag tókst ekki, enda
var það ekki ætlunin að gera neitt
samkomulag. Forsetamir bundust
fastmælum að reyna að koma á
ráðstefnu æðstu manna N-Ameríku
og Evrópu. Þá þykir ástæða til að
taka fram í frásögnum að persónu-
leg skipti þeirra hafi verið hlýlegri
á þessum fundum en áður og létt