Morgunblaðið - 21.01.1994, Blaðsíða 21

jfegn ríkissjóði
^reiðslu
ikinku
til af svínakjöti í landinu. Að því áliti
fengnu synjaði landbúnaðarráðherra
um tollafgreiðslu á kjötinu þar sem
innflutningur þess væri ekki heimill
ef til væru nægar birgðir af innlendu
kjöti.
Hagkaup stefndi málinu fyrir Hér-
aðsdóm Reykjavíkur sem komst að
þeirri niðurstöðu á málið hefði fengið
lögmæta meðferð hjá stjórnvöldum en
með niðurstöðu meirihluta Hæstarétt-
ar í gær var þeim dómi hnekkt.
í dómi Hæstaréttar segir, að aðilar
málsins séu sammála um að innflutn-
ingur á soðinni skinku og hamborgar-
hrygg hafi verið óheimill án leyfis fyr-
ir gildistöku Iaga nr. 88/1992, en
Hagkaup haldi því fram að þá hafi
innflutningurinn orðið fijáls því ekkert
í lögum eða milliríkjasamningum banni
hann. Fyrir hönd ríkisins sé því hins
vegar haldið fram, að í 41. grein laga
um framleiðslu, verðlagningu og sölu
á búvörum, sem voru í gildi þegar
ágreiningurinn reis, felist sjálfstætt
bann eða takmörkun á allan innflutn-
ing langbúnaðarvara án leyfis. Síðar
er m.a. rakið efni greinargerðar með
ar staðfestir að ég og mínir sam-
starfsmenn í utanríkiráðuneyti
stóðum rétt að málum og túlkuð-
um gildandi lög með sama hætti
og Hæstiréttur sem byggir sínar
niðurstöður á nákvæmlega sömu
röksemdum og við færðum fram.
Niðurstaðan er sú að landbúnað-
arráðherra skorti lagaheimild til
að synja um innflutning og þar
af leiðir að fjármálaráðherra
hafði ekki lagaheimild til að gera
þessar innfluttu vörur upptækar.
Meginröksemdin fyrir niðurstöðu
Hæstaréttar er sú að búvörulögin
veiti ekki sjálfstæða viðbótar-
heimild til banns við innflutningi
nema ef um er að ræða leyfis-
bundnar vörur þar sem kveðið er
á um bann í öðrum lögum,“ sagði
Jón Baldvin Hannibalsson utan-
rikisráðherra, aðspurður um við-
brögð við dómi Hæstaréttar.
„Þessi niðurstaða og þessar rök-
semdir eru hinar sömu og ríkislög-
maður hefur áður sett fram vegna
fyrri ágreiningsmála af sama tagi.
Niðurstaðan er þess vegna sú að
innflutningurinn er frjáls nema önn-
ur lög banni. Fjármálaráðherra ber
því lögum samkvæmt að tollafgréiða
slíkan varning ef eftir yrði leitað."
-Hvaða þýðingu telur þú að breyt-
ingar þær sem gerðar voru á búvöru-
lögum í desember hafi í þessu sam-
bandi?
„Það er ekki mitt að kveða upp
dómsúrskurð í því efni heldur er
þess að vænta að innflytjendur láti
á það reyna. Að því er varðar þenn-
an hæstaréttardóm þá tekur hann
af tvímæli um að það eru engin laga-
ákvæði í gildi sem vörðuðu þetta
mál sem bönnuðu innflutninginn. Ef
þú spyrð um þær breytingar sem
gerðar voru á búvörulögunum í des-
ember síðastliðnum þá varða þau
aðra grein en Hæstiréttur byggði
sína niðurstöðu á. Það var 52. grein
í hinum breyttu búvörulögum en
lagabreytingin í desember snerist
fyrst og fremst um 72. grein. í þeirri
grein er kveðið á um heimild til
handa landbúnaðarráðherra til þess
að leggja verðjöfnunargjöld á inn-
fluttar landbúnaðarvörur samkvæmt
nánar skilgreindum skilyrðum. Ég
fæ ekki séð að í þeim lögum sé nokk-
urs staðar kveðið á um sjálfstæða
takmörkum á innflutningi landbún-
aðarvara og hef ekki heyrt nein rök
fyrir því.“
-En þau rök að Alþingi hafí aldrei
ætlað að gera breytingar sem yrðu
til að opna fyrir innflutning á þessum
vörum?
„Hæstiréttur var hér að túlka
búvörulögin, hvað svo sem menn
hafa haldið á Alþingi og annars stað-
ar — og um það voru skiptar skoðan-
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 21. JANÚAR 1994
21
Útlánavextir banka og sparisjóða B Búnaðarbanki
frá 21. janúar 1994
Yfirdráttarlán
13,75% 1350% (grunnvextir)
r
Almenn skuldabréfalán,
(óverðtryggð)
12,0% 12,0%

11,5% 11,5%
I I íslandsbanki
I' ' I Landsbanki
ED Sparisjóðir
Vísitölubundin lán
vextir
Kjörvextir
Heimild:
Seðlabanki íslands
Bankar og sparisjóðir lækka vexti á óverðtryggðum útlánum
Óverðtryggðir vextír eru
rúmlega 2 prósentustig-
um hærri en verðtryggðir
ÚTLÁNSVEXTIR banka og sparisjóða lækka á vaxtabreytingardegi í
dag um allt að tvö prósentustig, en mismunandi er hve lækkunin er
mikil eftir einstökum stofnunum og útlánsformum. Eftir lækkunina
eru meðalvextir almennra óverðtryggðra skuldabréfa að meðaltali
10,2%, rúmlega 2,5 prósentustigum hærri en vextir verðtryggðra
skuldabréfa sem eru 7,6%. Seðlabanki íslands spáir innan við hálfs
prósents verðbólgu í ár og engri verðlagshækkun fyrr en kemur fram
á sumar. Vextir banka og sparisjóða hafa ekki lækkað jafn mikið og
vextir á ríkisvíxlum og spariskírteinum á síðasta ári samkvæmt upplýs-
ingum Seðlabankans. Munar einu prósentustigi á verðtryggðum lánum
og spariskírteinum og 4-5 prósentustigum á óverðtryggðum ríkisvíxlum
annars vegar og forvöxtum víxla og nafnvöxtum skuldabréfa hins
vegar.
frumvarpi til þeirra laga og vitnað til
þess að þar segi að Framleiðsluráði
sé aðeins veittur réttur til að stöðva
innflutning þeirra landbúnaðarvara
sem bannað sé að flytja inn samkvæmt
öðrum lögum án leyfis og segir að 2.
mgr. 41. greinar laganna verði ekki
skilin öðru vísi en svo, að þar sé átt
við þær vörur sem nauðsynlegt sé að
leita umsagnar um.
Ekki sjálfstæð takmörkun
í greininni felist því ekki sjálfstæð
takmörkun á innflutningi landbúnað-
arvara heldur sé verið að tryggja
Framleiðsluráði umsögn um þann inn-
flutning landbúnaðarvara sem tak-
markaður er af öðrum lagaákvæðum.
Fyrir hönd ríkisvaldsins hafi ekki ver-
ið bent á lagaákvæði sem banni inn-
flutning soðinnar skinku og hamborg-
arhryggs án leyfis. Því hafi ekki þurft
innflutningsleyfi fyrir þessum vörum
eftir að lög nr. 63/1979 um skipan
gjaldeyris- og viðskiptamála og aug-
lýsing nr. 313/1990 á grundvelli þeirra
höfðu verið felld úr gildi vegna gildis-
töku fyrrgreindra laga nr. 88/1992
og því beri að taka kröfur Hagkaups
til greina og fella úr gildi úrskurði fjár-
málaráðherra, tollstjóra og landbún-
aðarráðherra um synjun á tollaf-
greiðslu vamingsins.
Skaðabótakröfum Hagkaups var
hins vegar hafnað þar sem fyrirtækið
hefði getað fírrt sig tjóni með því að
beina fyrirspum til yfírvalda varðandi
innflutninginn eða leitað viðurkenn-
ingar dómstóla áður en í hann var
ráðist, en fyrirtækinu hafi verið full-
kunnugt um þann ágreining sem uppi
var um málið.
ir — er það niðurstaða Hæstaréttar
að búvörulögin veiti ekki sjálfstæða
bannheimild heldur þurfi bannið að
vera í öðrum lögum. Það þýðir að
alþingismenn og ráðherrar gátu ver-
ið í góðri trú eftir því hvemig þeir
túlkuðu þessi álitamál. Það skiptir
ekki lengur máli, það sem skiptir
máli er að Hæstiréttur hefur með
endanlegum dómsúrskurði kveðið
upp úr um það að þau veita ekki
þessa sjálfstæðu bannheimild og
rökstyður það bæði með vísan til
lagagreinarinnar sjálfrar, 52. grein-
ar, og athugasemda með greininni.
Það er það sem er nýtt í málinu, það
er með vísan til þess sem undirréttar-
dóminum er hnekkt og það er ná-
kvæmlega það sem voru höfuðrök-
semdir ríkislögmanns í fyrri ágrein-
ingsmálum af sama tagi,“ sagði Jón
Baldvin.
Friðrík Sophusson
Upphaflega
deila fjár-
mála- og
landbúnaðar-
ráðherra
FRIÐRIK Sophusson, fjármála-
ráðherra sagði i samtali við
Morgunblaðið í gær að niðurstaða
Hæstaréttar kæmi sér ekkert sér-
staklega á óvart. „Það er athyglis-
vert að ríkissjóður er sýknaður
af skaðabótakröfunni. Frá því að
héraðsdómurinn féll, hefur lögun-
um verið breytt og vonandi er
ágreiningur þar með úr sögunni,“
sagði fjármálaráðherra.
Fjármálaráðherra sagði ennfrem-
ur að menn þyrftu að hafa í huga
sögu málsins og að í upphafi hafi
verið um að ræða ágreining milli fjár-
málaráðherra og landbúnaðarráð-
herra þar sem fjármálaráðherra
hefði haldið fram áliti ríkislögmanns
sem var samhljóða niðurstöðu
Hæstaréttar í gær. „Það er svo und-
irstöðuatriði að forsætisráðherra úr-
skurðaði á grundvelli laga um sljóm-
arráðið að landbúnaðarráðherra
skyldi fara með málið,“ sagði Frið-
rik. Hann sagði að þær aðgerðir sem
fjármálaráðherra og tollstjóri hefðu
síðar gripið til í málinu — og gert
hefðu að verkum að þeir áttu aðild
að dómsmálinu — hefðu grundvallast
á þeirri niðurstöðu forsætisráðherra
að landbúnaðarráðherra skyldi skera
úr um hvort heimila ætti innflutning-
inn.
Forvextir víxla lækka um 0,75 til
I, 25 prósentustig, minnst hjá spari-
sjóðunum og mest hjá Landsbankan-
um. Eftir breytingu eru kjörvextir
víxla á bilinu 8-8,25%, lægstir í Bún-
aðarbanka, en hæstir í Landsbanka
og hjá sparisjóðunum. í tilkynningu
Seðlabanka eru meðalvextir ekki
gefnir upp eins og verið hefur, en
hæstu víxilvextimir era á bilinu
II, 75 til 12,25%, lægstir hjá Búnað-
arbanka en hæstir hjá Landsbanka
og sparisjóðunum og vextir íslands-
banka era litlu lægri eða 12,20%.
Vextir yfirdráttarlána lækka um
0,5-2 prósentustig og era eftir breyt-
ingu hæstir 13,75% hjá Landsbanka,
13,50% hjá sparisjóðum og 12% hjá
íslandsbanka og Búnaðarbanka Is-
lands. Visa-skiptigreiðslur lækka um
1,20-2 prósentustig og era eftir
lækkun hæstar hjá sparisjóðunum
14,80%, hjá Landsbanka litlu Iægri
ÁVÖXTUN á almennum víxillán-
um bankanna er tvöfalt hærri en
á sex mánaða ríkisbréfum og rík-
isvíxlum samkvæmt útboðum
Lánasýslu ríkisins. Munurinn á
ávöxtun þessarra lánsforma er
tvöfalt meiri en hann var fyrir
ári, samkvæmt upplýsingum efna-
hagsskrifstofu fjármálaráðuneyt-
isins.
Á blaðamannafundi um ríkisfjár-
málin fyrr í vikunni dreifði Friðrik
Sophusson fjármálaráðherra upplýs-
ingum um skammtímaávöxtun á
fjármagnsmarkaði undanfarna tólf
mánuði. Þar kemur fram að fyrir ári
var um það bil 3% munur á ávöxtun
almennra víxillána bankanna og
umræddra ríkispappíra. Eftir gengis-
fellinguna á miðju ári hækkuðu vext-
ir bankanna en ávöxtun ríkisbréf-
anna ekki. Bankavextimir era nú
komnir í svipað horf og fyrir gengis-
fellingu, eða liðlega 12%, en ávöxtun
eða 14,75%, 14%.hjá Búnaðarbanka
og 13,95% hjá íslandsbanka.
Vextir almennra skuldabréfa
lækka um 1-2 prósentustig. Kjör-
vextir þeirra verða 7,5% hjá Lands-
banka og Búnaðarbanka og 8% hjá
sparisjóðunum og íslandsbanka.
Hæstu vextir era 12% hjá íslands-
banka og sparisjóðunum en 11,5%
hjá Búnaðarbanka og Landsbanka.
Landsbanki breytir einn verðtryggð-
um vöxtum. Þeir hækka um 0,2 pró-
sentustig og eru þrátt fyrir það enn-
þá lægri en hjá öðrum. Kjörvextir
verðtryggðra skuldabréfa eru eftir
breytingu 5,45% en 5,5% hjá hinum
bönkunum og sparisjóðunum. Hæstu
vextir verðtryggðra lána era
8,75-9,5% lægstir í Búnaðarbanka,
en hæstir í íslandsbanka og spari-
sjóðunum. Samsvarandi vextir hjá
Landsbanka eru 9,45%.
Forvextir viðskiptavíxla lækka um
ríkispappíranna hefur lækkað allt
árið og er komin niður fyrir 6%.
Munurinn á þessum lánsformum er
því tvöfalt meiri en fyrir ári, eða
0,7-1,2 prósentustig og eru eftir
breytingu 12,75-14,45% lægstir í
Búnaðarbanka en hæstir í Islands-
banka.
Á innlánshlið lækka óverðtryggðir
vextir óbundinna sérkjarareikninga
0,6-1 prósentustig. Eftir breytingu
eru vextirnir á bilinu 1-2,5%. Eins
lækka vextir á bankavíxlum um
0,3-0,45 prósentustig. Vextir banka-
víxla eru eftir breytingu á bilinu
4,8-5,05%. Vextir á almennum spari-
sjóðsbókum og sértékkareikningum
era 0,4-0,5% og 0,2-0,25% af tékka-
reikningum. _
Vextir ríkisins hafa lækkað
meira
i upplýsingum um vaxtaþróun á
fjármagnsmarkaði á árinu 1993 og
fram til dagsins í dag sem peninga-
máladeild Seðlabanka íslands hefur
tekið saman kemur fram að vextir
á spariskírteinum til fimm ára í
frumsölu hafa lækkað um 2,7 pró-
sentustig, en vextir á verðtryggðum
bankalánum hafa sama tímabil
lækkað um 1,7 prósentustig eða einu
prósentustigi minna. Sama niður-
staða er í stóram dráttum ef litið
er til eftirmarkaðs á spariskírteinum.
Spariskírteini vora seld með 7,7%
vöxtum í lok árs 1992, en bera 5%»"~
vexti nú. Verðtryggð bankalán voru
með 9,3% vöxtum í árslok 1992 en
vextirnir nú eru 7,6%.
6-7%.
Aðspurður sagði Friðrik Sophus-
son eðlilegt að þarna væri munur á
en breikkun bilsins væri óeðlileg.
Yíxillán banka tvöfalt
dýrari en ríkispappírar
Skammtímaávöxtun á fjármagnsmarkaði
jan. 1993 til jan. 1994 %
J’93 FMAMJ J ÁSONDJ’Í