Morgunblaðið - 18.05.1999, Blaðsíða 54

~54 ÞRIÐJUDAGUR 18. MAÍ 1999
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ
Lundapysjur
í miðbænum
ÞEGAR blessað
vorið gengur í garð
hér á landi og sól
hækkar á lofti, er ung-
lingum í grunn-
skólaum ætlað að
þreyta svoneftid sam-
Ifræmd próf. Jafnan
hefur gætt nokkurs
kviða meðal skóla-
þegna, þegar upplest-
ur námsefnis hefst og
próf nálgast. Foreldr-
ar, skólayfirvöld og
aðrir, sem umhyggju
bera fyrir unga fólk-
inu, kvíða því hins veg-
ar, að í kjölfar prófloka
líti mörg í hópi hinna
ungu á það sem óskráð lög, að þau
verði nú að „detta í það“, eins og
það hefur löngum verið nefnt.
Þykir þá við hæfi að hópa sig sam-
an og neyta áfengis eða jafnvel
'>annarra vímuefna. Sem betur fer
hefur sú breyting orðið, á fáum ár-
um, að fullorðið fólk, sem hefur
áhyggjur af þessu framferði, hefur
brugðist við á ábyrgan og mynd-
ugan hátt. Ferðalög eru þá skipu-
lögð og áhugaverðar dagskrár
undirbúnar með það í huga að
leiða unglingana inn á þroskavæn-
legar brautir. Mörg þeirra, sem
prófum ljúka, þiggja slík tilboð
með tilhlökkun og gleði. En því
miður finnast alltaf einhverjir, sem
^ þykir eftirsóknarverðast og mest
spenna í því falin að leggja leið
sína í miðbæ Reykja-
víkur, til þess eins að
ráfa þar um í erindis-
leysu og jaftivel þá í
vímu.
Þetta gerir full-
orðna fólkið sér ljóst.
Því var á liðnu vori
komið saman, sem
íyrr, til þess að bregð-
ast við þessum vanda.
Skipulagt var sam-
starf margra aðila og
þeim ætlað að vera til
taks í miðbænum að
kvöldi próflokanna.
Jóna Hrönn Drjúgum tíma hafði
Boiladóttir verið varið í samtöl og
til samráðs ýmissa að-
ila, þegar dagur var að kvöldi kom-
inn 27. apríl. Samfok, ITR, félags-
þjónusta Reykjavíkur, skyndi-
hjálparhópur frá Rauða krossinum
og miðbæjarstarf KFUM&K
ásamt nokkrum æskulýðsfulltrú-
um þjóðkirkjuimar höfðu náð sam-
an um tilraun til átaks og samtöðu
á þessum vettvangi. Mætti hópur
fullorðins fólks í miðbæinn um níu-
leytið umrætt kvöld. Telst mér að
50 manns hafi verið þar til staðar
til þess að mæta unglingunum og
sýna þeim umhyggju og ábyrgð.
Húsnæði KFUM&K, svonefnd
Loftstofa í Austurstræti 20, var
opin til samráðs fyrir fullorðna
fólkið og þar var aðstaða til þess
að hlúa að unga fólkinu. Má segja
að stöðugur straumur hafið verið
Unglingar
Það er óviðunandi, seg-
ír Jóna Hrönn Bolla-
dóttir, hve fáliðuð lög-
reglan var í miðbænum
þetta umrædda kvöld.
um húsið þetta kvöld og frarn eftir
nóttu. Fengu unglingamir þar
bæði góðgjörðir og þá aðstoð, sem
unnt var að veita. Var augljóst, að
unga fólkið kunni vel að meta
þennan fjölda fullorðins fólks, sem
gekk um í miðbænum og ræddi við
það af elskusemi og áhuga.
Er líða tók á kvöldið fjölgaði í
Austurstræti. Minntu hópamir á
lundapysjumar í Eyjum, sem flog-
ið höfðu úr hreiðrum í þroskaleysi
sínu, en uppgötvað þá, að þær vora
ekki á réttum stað í lífinu og vant-
aði mannahendur til að beina þeim
aftur í átt að heimahögunum. Full-
orðna fólkið, sem þar var statt í
sjálfboðavinnu, gegndi ekki því
hlutverki að hella niður víni eða að
taka á vandamálum unglinganna
með valdi eða koma þeim heim.
Einungis var hægt að ganga inn í
hópana taka ungmenni tali, hvetja
þau til að fara varlega og halda
heimleiðis sem fyrst. Þá bar svo til
að unglingahópur fékk þá hugdettu
að ráðast á dreng, sem kominn var
í bæinn til þess að líta á „lífið“ þar.
Þeir hlupu á eftir honum með hót-
unum um að þeir ætluðu að mis-
þyrma honum. Drengurinn hljóp
þá að bifreið, sem ók eftir Austur-
stræti, í þeirri von að fá þar hjálp.
Enn hann fékk ekkert svar. Þá bar
þar einhverja að, sem reyndu að
róa ofbeldisseggina, en þeir létu
ekki segjast, heldur beittu fómar-
lambið miskunnarlausu ofbeldi.
Það varð drengnum til happs og
líklega lífs, að þar bar að tvo menn
frá ITR, sem komu honum undan
og upp í Loftstofu. Þar var gert að
sáram hans og að svo búnu var
ákveðið að hann færi í lögreglu-
fylgd heim, vegna þess að árásar-
mennimir biðu í skjóli fyrir utan.
Var þetta sem betur fer farsællega
leyst. Ástæðan tíi þess, að ég greini
frá þessum atburði hér í blaðinu, er
sú, að í Velvakanda birtíst grein
fyrir nokkram dögum, þar sem
sagt er frá ungu pari, sem varð
vitni að þessu ofbeldisverki og taldi
að fullorðna fólkið í miðbænum
hefði bragðist og nefndi þar ÍTR
Stöðvið árásir
á Júg'óslavíu
X-Hiking
Góðir og
þaegiiegir
í allar
göngu- og fialla-
ferðir i allt
sumar!

- toppurÍAW/ v úíavU£
n
Á leiðtogafundi
NATO í síðustu viku
var ákveðið að banda-
lagið þyrfti ekki sam-
þykki Öryggisráðs
Sameinuðu þjóðanna
til þess að ráðast á ríki
utan þess. Davíð
Oddsson forsætisráð-
herra sagði skömmu
áður, að það væri hans
persónulega skoðun að
fara þyrfti inn í Jú-
góslavíu með landher
eða að minnsta kostí
halda þeim möguleika
opnum. Ólíkt því sem
talsmenn NATO halda
fram beinast loftárásir
bandalagsins ekki aðeins að hem-
aðarlegum skotmörkum, nema
verksmiðjur og íbúðarhverfi teljist
til þeirra. Árásimar beinast gegn
öllum íbúum svæðisins eins og
mynd sem birtist nýlega í Morgun-
blaðinu af sundursprengdu verka-
mannahverfi í námabænum Aleks-
inac hinn 5. apríl sýndi. Auk þess
hefur sprengjum verið varpað á
verksmiðjur, vegi og brýr. Þeir
segjast vera að vemda saklaust
fólk en heimsvaldasinnum er alveg
sama um hag fólks á Balkanskaga,
rétt eins og í Kóreu, Víetnam og
írak.
Til að mynda er flóttafólki hald-
ið í búðum undir stjóm NATO í
stað þess að tekið sé við því og því
veitt full borgaraleg réttindi þar
sem það kemur. Þar til fyrir stuttu
ætlaði Bandaríkjastjóm að taka
við tuttugu þúsund flóttamönnum
og koma þeim fyrir í bandarísku
herstöðinni á Guantánamo á Kúbu.
Þar væru þeir ekki á bandarísku
landi og gætu því ekki sótt um
hæli í Bandaríkjunum. Eftir mót-
mæli víðs vegar um heim vegna
þeirra hörmulegu aðstæðna sem
þeirra biðu á Guantánamo var
hætt við áætlanirnar. Ríkisstjóm
Kúbu fordæmdi loftárásimar og
bauðst til þess að aðstoða flótta-
fólk frá Júgóslavíu.
Á hverjum degi halda fjölmiðlar
því fram að átök á Balkanskaga
snúist um aldagamlar þjóðemis-
deilur. Þetta er ekki
rétt. Ástæðumar fyrir
átökunum sem þar
eiga sér stað era ekki
einhvers konar fomar
ættbálkadeilur sem
nýverið hafa blossað
upp. Þetta era fyrst
og fremst átök milli
valdamanna í fyrrver-
andi lýðveldum Jú-
góslavíu.
I síðari heimsstyrj-
öld var Júgóslavía her-
numin af nasistum.
Ibúar svæðisins sam-
einuðust í baráttunni
gegn þeim og fóra
með sigur af hólmi. í
leiðinni losuðu þeir sig við innlenda
borgarastétt og landeigendaaðal.
Þetta tókst af því að verkamenn og
bændur sameinuðust óháð þjóðemi
og trúarbrögðum.
En hin nýja stjóm Júgóslavíu
Stríð
Baráttan fyrir sjálfs-
ákvörðunarrétti, segir
—n------------------
Ogmundur Jdnsson,
gegnir lykilhlutverki
í lausn átakanna
á Balkanskaga.
var byggð upp á sama hátt og
stalínistastjómir Austur-Evrópu
og þjónaði hagsmunum forrétt-
indaskrifræðis sem lifði á kostnað
vinnandi fólks í landinu. Valda-
menn á mismunandi svæðum stóðu
í samkeppni sín á milh. Upp úr
1980 fóra þeir að ala á þjóðemis-
hyggju til að tryggja eigin hags-
muni. í byrjun þessa áratugar var
sambandslýðveldið leyst upp og
ráðastéttimar í hinum nýju ríkjum
sendu nú fólkáð sem eitt sinn hafði
sameinast í baráttunni gegn nas-
istum til þess að drepa hvert ann-
að. En svo lengi sem til er fólk (og
það er enn til), sem lítur ekki á sig
Ögmundur
Jónsson
og foreldraröltíð. Ég vil koma því
hér til skila, að þetta mál var til
lykta leitt af ábyrgu, myndugu
fólki, sem lagði sig sjálft í nokkra
hættu vegna þessarar íhlutunar.
Var allt gert til þess að koma í veg
fyrir hörmulegt slys og draga úr
ríkjandi hættuástandi. Þessi at-
burður vaktí óhug allra, sem urðu
vitni að honum, vegna þess að ann-
ar endir hefði getað orðið á.
Það, sem mér er hvað efst í huga
eftír þetta kvöld, er sú staðreynd,
að það er óviðunandi hve fáliðuð
lögreglan var í miðbænum þetta
umrædda kvöld. Öllum þeim, sem
til staðar vora þar 27. aprfl og und-
irbjuggu vakt með fullorðnu fólki,
var ljóst hver nauðsyn var að hafa
trausta löggæslu þetta kvöld. Er
raunar óskfljanlegt hvemig slíkt
gat farið framhjá yfirmönnum lög-
reglunnar í ljósi fenginnar reynslu
á liðnum áram. Einnig er það um-
hugsunarvert fyrir þá aðila, sem
höfðu það hlutverk að kalla fólk til
starfa sem sjálfboðaliða þetta um-
rædda kvöld, að ekki skuli vera
öflug löggæsla á vettvangi. Ég vil
benda yfirmönnum lögreglunnar á
það að myndavélarnar í Austur-
stræti hefðu engu breytt fyrir
drenginn sem þoldi barsmíðar
þetta kvöld. Þar gat aðeins íhlutun
kærleiksríkra handa komið í veg
fyrir stórslys.
Höfuadur er miðbæjarprestur
KFUM&K.
NATO
strax
sem Serba, Króata eða múslima
heldur Júgóslava, verður bæði
andstaða gegn heimsvaldastefn-
unni og þjóðemissinnuðum valda-
mönnum.
Kosovo-málið er af öðram toga.
Kosovo er vanþróað, undirokað
hérað sem fékk sjálfræði 1974 en
það var afnumið fyrir tíu áram. Þá
efldist barátta Kosovobúa fyrir
réttindum sínum en stjómin í
Belgrad reyndi að berja hana nið-
ur. Baráttan hélt áfram og stofn-
aður var frelsisher í Kosovo. íbúar
héraðsins era því langt frá því að
vera þau bjargarlausu fómarlömb
sem fjölmiðlar og forsvarsmenn
NATO vilja láta okkur halda að
þeir séu. Að undanfömu hefur orð-
ið fjölgun í frelsishernum og era
nýliðar að miklu leyti úr röðum
flóttamanna.
Á sama hátt og heimsvaldalönd-
in nýttu sér átökin á Balkanskaga
til þess að fara inn í Bosníu með
herlið ætla þau nú að nota deiluna
í Kosovo til þess að ná enn meiri
hemaðarítökum á svæðinu. Mark-
miðið með loftárásunum er að und-
irbúa jarðveginn fyrir hemám Jú-
góslavíu. Rétt eins og stækkun
NATO og árásimar á írak, sem
vel á minnst standa enn, er þetta
liður í áætlun þeirra um að koma á
kapítalisma í Austur-Evrópu og
Rússlandi. Bandaríkin leiða verkið
og hafa styrkt hemaðarlega stöðu
sína gagnvart Evrópulöndum, sem
þau eiga í harðri samkeppni við.
Hvar sem vinnandi fólk krefst
réttar síns er það hindran í vegi
heimsvaldaríkjanna. Þess vegna er
NATO á móti sjálfsákvörðunar-
rétti Kosovobúa alveg eins og
sjálfstæðisbaráttu Baska og
Kúrda. Baráttan fyrir sjálfsá-
kvörðunarrétti gegnir lykilhlut-
verki í lausn átakanna á
Balkanskaga. Þess vegna verðum
við að styðja sjálfsákvörðunarrétt
Kosovobúa og krefjast þess að
NATO hætti loftárásum á Jú-
góslavíu og fari burt af
Balkanskaga.
Höfundur er menntaskólanemi og
félagi ( Ungum sósfalistum.