Morgunblaðið - 18.05.1999, Blaðsíða 67

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 18. MAÍ 1999 67
__________BRÉF TIL BLAÐSINS
D-vítamín
Frá Gísla Ragnarssyni:
D-VÍTAMÍN er nauðsynlegt fyrir
heilbrigði beinanna. Hér áður fyrr
var algengt að bein væru kalksnauð
vegna D-vítamínskorts og ýmislegt
bendir til þess að svo sé enn. Nokkr-
ar nýlegar rannsóknir benda til þess
að vægur D-vítamínskortur sé al-
gengur meðal eldra fólks og að það
stuðli að beineyðingu og beinbrot-
um.
D-vítamín tekur þátt í umsýslu
kalsíums og fosfats í líkamanum en
hefur auk þess ýmis önnur hlutverk.
Til dæmis hægir D-vítamín á frumu-
fjölgun og mildar ónæmissvar. Þetta
skýrir hin jákvæðu áhrif D-vítamíns
(lýsis) á psoriasisútbrot. Viðtakar D-
vítamíns eru í mörgum vefjum svo
sem beinum, húð, brisi, maga, kyn-
kirtlum, heila og brjóstum. Virkasta
afleiða D-vítamíns er 1,25-
díhýdroxýkólekalsíferól.
D-vítamín myndast í húðinni fyr-
ir áhrif sólarljóssins. Það er óvíða í
matvælum og því er nauðsynlegt að
bæta því í fæðuna í löndum þar sem
sólarljósið er naumt skammtað. D-
vítamínstaða fólks er venjulega
metin út frá magni 1,25-
díhýdroxýkólekalsíferól í sermi
(blóðvatni) og er magn undir 20
nmól/L talið gefa til kynna D-
vítamínskort. Þetta gildi er þó lík-
lega of lágt því að rannsóknir
benda til að gildi undir 37,5 nmól/L
geti stuðlað að beingisnun.5
Bandarísk rannsókn, sem birt var
í New England Journal of Medicin á
síðasta ári, staðfestir að D-
vítamínskortur er algengur meðal
eldra fólks. I rannsókninni reyndust
57% þeirra sem rannsakaðir voru
hafa 1,25-díhýdroxýkólekalsíferól-
gildi undir 37,5 nmól/L og 22% voru
undir 20 nmól/L. Meðal þeirra sem
mældust undir mörkum voru ein-
staklingar sem tóku D-vítamín sam-
kvæmt þeim ráðleggingum sem
gefnar hafa verið hingað til.
Bandaríska rannsóknin gefur vís-
bendingar um að ráðlagðir dag-
skammtar af D-vítamíni séu ófull-
nægjandi. í Bandaríkjunum eru ráð-
lagðir dagskammtar D-vítamíns 400
AE* (10 mg) fyrir þá sem eru 51-70
ára og 600 AE (15 mg) fyrir 71 árs
og eldri. í Bretlandi eru 400 AE (10
mg) ráðlagðar fyrir 65 ára og eldri
og hér á Islandi hefur Manneldisráð
gefið út dagskammta sem eru um
300 AE (7 mg) fyrir eldra fólk. * AE
= alþjóðlegar einingar.
Samanburðarrannsóknir hafa
sýnt að inntaka D-vítamíns, umfram
ráðlagða skammta, dregm- úr bein-
eyðingu og tíðni beinbrota. I banda-
rískri rannsókn var 176 körlum og
213 konum, 65 ára og eldri, fylgt eft-
ir í þrjú ár. Fólkið bjó í eigin hús-
næði og var sjálfbjarga. Þeim var
skipt í tvo hópa og fékk annar hóp-
urinn 500 mg af kalsíum auk 700 AE
(17,5 mg) af D3-vítamíni (kólekalsí-
feról) á dag, en hinn hópur fékk lyf-
leysu (placebo). Kalkmagn beina var
mælt með röntgenmyndum (dual-
energy x-ray absorptiometry), blóð
og þvag var rannsakað á 6 mánaða
fresti og tíðni beinbrota var skráð.
Rannsóknin sýndi að beineyðing
varð minni og beinbrot færri í þeim
hópi sem fékk smávegis kalsíum og
stóran skammt af D-vítamíni, borið
saman við hópinn sem fékk lyfleys-
una.
Athyglisvert er að í hollenskri
rannsókn, á yfir 2500 eldri borgur-
um (yfir 70 ára) var enginn munur á
tíðni beinbrota hvort sem gefin var
lyfleysa eða stór skammtur af kalsí-
um ásamt litlum skammti af D-
vítamíni (10 mg). Þetta gæti bent til
þess að nægilegt sé að stækka D-
vítamínskammtinn en ekki þurfi að
auka kalkið. Ekki er þó hægt að full-
yrða um slíkt enn sem komið er.
Líklegt má telja að vægur D-
vítamínskortur sé algengur meðal
eldra fólks og að slíkur skortur veiki
beinin. Mikilvægt er að finna besta
dagskammt þessa mikilvæga
vítamíns. Þangað til að það hefur'
verið gert er sjálfsagt að ráðleggja
Islendingum, ekki síst eldra fólki, að
taka D-vítamín daglega. Samkvæmt
þeim vísindalegu niðurstöðum sem
fyrir liggja, er eldra fólki ráðlagt að
taka 800 AE (20 mg) af D-vítamíni á
dag. Sá skammtur er öruggur, án
aukaverkana og bætir mjög líklega
heilbrigði beinanna.
Hér á íslandi höfum við frábæran
D-vítamíngjafa, sem er lýsi. Sam-
kvæmt upplýsingum frá Lýsi hf. eru
að lágmarki 11,5 mg af D-vítamíni í
5 mL (barnaskeið) af þorskalýsi og
23 mg í 5 mL af ufsalýsi. Hámarks-
gildi D-vítamíns í þorskalýsi getur
verið um 15 mg í 5 mL en magn D-
vítamíns í ufsalýsi sveiflast mun
minna. Lýsið, þessi gamli íslenski
heilsudrykkur, hefur enn einu sinni
sannað gildi sitt.
GÍSLI RAGNARSSON,
Aflagranda 27, Reykjavík.
Brettarekkar - Smávöruhiilur
- Innkeyrslurekkar o.fl.
Lagerkerfi sem uppfylla staðla
(INSTA, German Standard o.fl.)
Hagstætt verð - Hagstæð lausn
fOfnasmiðjan
Verslun Háteigsvegi 7 - sími 511 1100
Verksmiöja Flatahrauni 13 - slmi 555 6100
Aðsendar greinar á Netinu
v§> mbl.is
-ALLTXKf= eiTTH\SA£> /MÝTT
Hef fiutt tannlœhnastofu
ntína að Bœfarhrauní 2,
2. hœð, Hafnarfirðí.
Kjartan
Símí SSS 2046 Guðjónsson,
tannlæknir.
Cindy Crawford velur
Constellation
OMEGA - Swiss made since 1848
18 karatagull og stál.
OMEGA Garðar Ólafsson úrsmiður
The sign of excellence Lækjartorgi, s. 551 0081
Þekkingarótti eða
ótti við hvað?
Frá Jóni Hafsteini Jónssyni:
FYRIR einum mánuði birtist í
Morgunblaðinu bréf frá undirrituð-
um með yfírskriftinni Þekking-
arótti. Nú (12. maí) eru í sama
blaði viðbrögð við grein þessari frá
Skúla Sigurðssyni, vísindasagn-
fræðingi, sem eiga að vera and-
mæli gegn fyrrnefndu bréfi mínu.
Ekki get ég vefengt orð vísinda-
sagnfræðingsins, að Jesúítar hafi á
17. öld stutt rannsóknir á raf-
magnsfyrirbærum, en hvað gaf til-
efni til svo sértækrar fróð-
leiksmiðlunar? Sé hann að reyna að
sýna fram á að kaþólska kirkjan
hafi viljað og náð að skapa með
okkur réttari heimssýn og skilning,
þarf hann að tína til fleiri og stærri
mál, og þá slyppi hann varla við að
koma inn á ýmislegan óhugnað,
nýrri en „brýnuna" við Galileo, sem
hann kýs að nefna svo.
Hvað varðar andúð á ástundun
erfðavísinda, sem ég kom inn á, þá
ber Skúli hana hvergi beint af sér
né samtökunum, en segir svo spak-
lega. „Erfðafræði má nota til góðs
og ills“. Hvaða þekking (eða blekk-
ing) skyldi það nú vera sem slíkt
gildir ekki um?
Skúli kvartar yfir því að erfitt sé
að skilja boðskap bréfs míns og
staðhæfir að það sem ég segi eigi
ekki við um samtökin, „Mann-
vemd“. Aldrei nefndi ég „Mann-
vernd“ þó að ég hafi vissulega haft í
huga umfjöllun fjöðmiðla um stofn-
un Mannverndar, og mér er spurn.
Er það misskilningur minn að mál-
pípur Mannverndar hafi mælst til
þess að fólk kæmi í veg fyrir að
upplýsingar um það yrðu skráðar í
gagnagrunninn? Sé svo, get ég við-
urkennt að orðaval mitt hefði mátt
hafa ögn mildari blæ, en ekkert var
nokkrum skýringu, get ég nefnt, að
mér finnast sefjunartilburðir ógeð-
felldir, og það fékk mig til að skrifa
lesendabréfið, sem Skúla fannst að
þarfnaðist andmæla. Eg tel að
skoðanaskipti af þessum toga séu
vel til þess fallin að slá á sefjandi
ótta og fordóma og er Skúla því
þakklátur fyrir andmælin.
JÓN HAFSTEINN JÓNSSON,
fyrrv. menntaskólakennari, Stangar-
holti 7, Reykjavík.
þó ofsagt. Kjarninn og „boðskapur-
inn“ í bréfi mínu var ekki torskil-
inn; þó að Skúla finnist það.
Eg rökstyð það með tveim bein-
um ívitnunum og læt hverjum og
einum eftir að dæma:
1. „Hvaða veilur skyldu það vera
í erfðamengi einstaklings, sem
æskilegt væri að fela fyrir vísinda-
mönnum, heilbrigðisstofnunum og
honum sjálfum?"
2. „Hinar háværu áskoranir um
þátttöku í hópaðgerð til að hefta
þekkingaröflun eru ósæmilegar.“
Andmælin gegn gagnagrunnin-
um hafa alla tíð haft svipmót af
sefjun og á þeim nótum hafa þau
náð nokkrum árangri. Ekki er þá
fjarn lagi að leiða hugann að trúar-
brögðum, sem jafnan líta á handan-
heiminn sem öllu mikilvægari en
það, sem við höfum og köllum veru-
leika. Litlu breytir þó Jesúítar hafi
á 17. öld stutt rannsóknir á raf-
magnsfyrirbærum, og Svíar telji
sig þurfa að greiða skaðabætur
vegna ógeðfelldra mannræktartil-
burða fyrr á þessari öld. E.t.v.
hefðu þeir farið að með meiri gát,
hefðu þeir kunnað meira fyrir sér í
erfðavísindum.
An þess að ég telji mig skulda
Heldur þú að
B-vítamín sé nóg ?
NATEN
-ernóg!

♦ -
C