Morgunblaðið - 25.03.2000, Blaðsíða 26

26 D LAUGARDAGUR 25. MARS 2000
MORGUNBLAÐIÐ
Bæktingurinn Ást og aögát fjallar um getnaöarvarnir.
KJÖTVINNSLAN ESJA EHF. SMIÐJUVEGI 10
200 KÓPAVOGI SÍMI 567 6640
Morgunblaöiö/Jim Smart
Rætt um kynlíf og barneignir á námskeiöi Siómenntar
„Hvenær á maður
að byrja á föstu?“
Margrét Héðinsdóttir hjúkrunarfræðingur fræddi fermingarbörnin um kynlíf
og barneignir.
Áfermingamámskeiði Siömenntar, félags
um borgaralegar athafnir, ferfram margs
konarfræðsla. Blaöamaðurfylgdist með
þegar Margrét Héöinsdóttirfræddi táning-
ana um margt varöandi kynlíf og barneignir.
TILGANGUR borgaralegrar ferm-
ingar er að efla heilbrigð og farsæl
viðhorf ungmenna til lífsins. Á nám-
skeiði því sem unglingarnir verða að
sitja áður en þau hljóta borgaralega
fermingu er fjállað um ýmis málefni
varðandi lífíð og tilveruna. Nám-
skeiðið spannar tólf vikur og í einum
tímanum í vetur var viðfangsefnið
kynþroski, kynlíf og bameignir. Jó-
hann Bjömsson, heimspekingur og
leiðbeinandi á námskeiðinu, gaf
krökkunum færi á því að skrifa á blað
spurningar tengdar þessu málefni og
í næsta tíma á eftir kom Margrét
Héðinsdóttir, hjúkrunarfræðingur í
Árbænum, og svaraði spumingunum
eftir bestu getu. Margrét greindi frá
því að skipta mætti spumingum
unglinganna gróflega í fjóra flokka.
Sagði hún að spurningamar snerast í
fyrsta lagi um kynsjúkdóma, í öðra
lagi um getnaðarvamir, í þriðja lagi
um fóstureyðingu og í fjórða lagi um
samskipti við hitt kynið.
Margrét byrjaði á því að fjalla um
getnaðarvarnir og vitnaði þar m.a. í
bæklinginn Ást og aðgát sem gefinn
er út af Organon eða Pharmaco hf.
Sagði hún að smokkurinn væri í raun
mikilvægasta getnaðarvömin fyrir
ungt fólk, m.a. vegna þess hve auð-
velt væri að nota hann og nálgast. Til
að mynda fengist hann í sjoppum,
stórverslunum sem og í apótekum og
jafnvel skólum. Hún sagði þó nauð-
synlegt að menn kynnu að nota hann
á réttan hátt og taldi rétt að strákar
æfðu sig á því að setja hann upp á
typpið áður en þeir færu að nota
hann. Margrét minntist einnig á aðr-
ar getnaðarvamir svo sem pilluna og
það sem kallað er neyðargetnaðar-
varnarpilluna en til þess að nálgast
hana er m.a. hægt að hafa samband
við skólahjúkrunarfræðing, heilsu-
gæslustöðina eða hjúkranarfræðinga
í Hinu húsinu við Aðalstræti 3 í
Reykjavík.
Þegar Margrét ræddi um kynsjúk-
dóma kom hún aftur að smokkinum
en hann hefur þann kost að veita
vörn gegn alnæmi, lekanda og öðram
kynsjúkdómum, svo sem klamydiu
og kynfæravörtum. Greindi Margrét
frá því að klamydia væri algengasti
kynsjúkdómurinn en hann getur
valdið ófrjósemi og í verstu tilfellum
jafnvel dauða.
Hvernig má stunda
öruggt kynlíf?
í umræðunni um kynsjúkdóma er
vert að velta því fyrir sér hvemig
stunda megi öraggt kynlíf. Þegar
krakkamir voru spurðir að þessu
töldu margir þeirra að með notkun
smokksins mætti tryggja öraggt
kynlíf. Margrét tók undir það en
benti þó á að öraggt kynlíf fælist þó
einnig í því að hafa ekki samfarir við
einhvem sem maður þekkti ekki.
Þekkti maður hins vegar viðkomandi
manneskju þekkti maður lífemi
hennar og þar af leiðandi hvort hún
lifði á þann hátt sem yki líkurnar á
kynsjúkdómum. Með öðram orðum
mætti lifa öraggu kynlífi með því að
stofna ekki til skyndikynna og nota
smokkinn.
Margrét skýrði frá þvi að mjög
margar spurningar krakkanna hefðu
snúist um samskipti kynjanna. Með-
al annars hefðu margir spurt að því
hvenær eðlilegt væri að „byija á
föstu“ og hvemig hægt væri að vita
hvort maður væri orðinn hrifinn af
ákveðnum einstaklingi. „Hvenær
veit maður hvort maður er hrifinn af
strák“ hljómaði til að mynda ein
spurningin frá einni stúlkunni.
í svöram sínum lagði Margrét
áherslu á að við væram öll ólík og því
misjafnlega fljótt tilbúin til þess að
mynda náin tengsl við aðra mann-
eskju. Ennfremur sagði hún erfitt að
svara því fyrir aðra hvenær þeir
væru orðnir hrifnir af annarri mann-
eskju. Það væri eitthvað sem við-
komandi fyndi hjá sjálfum sér og
gæti í raun einn svarað. Hún tók þó
fram að hvað sem þessu liði ættum
við aldrei að gera hluti sem við vær-
um ósátt við. Og aldrei að gera hluti
til þess eins að storka öðrum.„Maður
sefur til að mynda ekki hjá til að mót-
mæla pabba og mömmu,“ sagði hún
og kvaðst þó því miður vita dæmi
þess.
Fóstureyðing
er ekki einfalt mál
Nokkrar umræður spunnust um
fóstureyðingar og greindi Margrét
frá því að 104 fóstureyðingar hefðu
farið fram á fyrsta mánuði þessa árs.
Hún skýrði ennfremur frá gildandi
lögum um fóstureyðingar og sagði að
samkvæmt þeim væra fóstureyðing-
ar bannaðar en hægt væri að sækja
um undanþágu frá þeim vegna
ákveðinna aðstæðna, til dæmis fé-
lagslegra aðstæðna. Mörgum um-
sóknum um undanþágu væri þó synj-
að á ári hverju.
Fermingarbömin á námskeiðinu
veltu því m.a. fyrir sér hvers vegna
lögin um fóstureyðingar væra ekki
numin úr gildi og hvað konur ættu að
ger a við bömin ef þær vildu ekki eiga
þau. Margrét svaraði því m.a. til að
fóstureyðingar væru ekki einfalt
mál; þeim fylgdi yfirleitt ákveðin
áhætta fyrir konuna og jafnframt
ýmsar siðferðilegar spumingar. „Ef
maður fer í fóstureyðingu fylgir sú
ákvörðun manni það sem eftir er,“
sagði Margrét.
Hún sagði ennfremur mikilvægt
að fólk tæki „enga sénsa“ í þessu
sambandi. Á markaðnum væra til
margar og öraggar getnaðarvarnir
sem auðvelt væri að nálgast. „Ef
ykkur finnst asnalegt að tala um
kynlíf við einhvem sem þið erað hrif-
in af þá eigið þið ekki að stunda kyn-
líf með honum,“ sagði hún.
Morgunblaöið/Jim Smart