Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1961, Page 68

72
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSIN3
hve. skelfilegar afleiðingar eldgossins yrðu eða hve mannfellirinn
yrði mikill. En Jón var ekki sá maður sem gafst upp, og líklega
hefur hann komið skrúðanum eða einhverju af honum aftur í kirkj-
una. Að minnsta kosti tók hann við bréfi frá Hannesi biskupi Finns-
syni, staddur á Núpsstað laugardaginn 22. október, 1785.22) Þá býr
þar Guðrún Bjarnadóttir, ekkja Hannesar Jónssonar, en maður henn-
ar og nær helmingur heimafólksins hafði dáið í harðindunum.
Það er athyglisvert, að séra Jón segir h•■lukkurnar, en í vísitazíu
Finns biskups er aðeins nefnd ein klukka rifin. Má vera að skips-
klukkan, sem enn er í kirlcjunni, hafi borizt þangað fyrir 1783,
en eftir 1763. Þá er einnig ljóst, að séra Jón lítur á kirkjuna á
Núpsstað sem sóknarkirkju, enda þótt búið sé að leggja hana niður
með tilskipan konungs.
Hér eftir fækkar mjög heimildum um kirkjuna. Sjá má, að árið
1809 á Núpsstaður að öllu sókn að Kálfafelli, því að Núpsstaðar-
bændum er gert að halda við kirkjugarðsveggnum á Kálfafelli að
sínum hluta.23) Árið 1836 kemur leiðangur Gaimards að Núpsstað
og er prentuð mynd af bænum í ferðabókinni, en hún má heita hug-
arfóstur eitt og auk þess er vafasamt, að kirkjan eigi að sjást á
myndinni. (I ferðabók Paijkulls er mynd frá Núpsstað. Hún er gerð
eftir myndinni í bók Gaimards og er því einber markleysa sem og
annað, sem höf. hefur frá Núpsstað að segja).
Árið 1840 keypti bóndinn á Núpsstað jörðina fyrir 400 rbd, og
þá hefur kirkjan fylgt með í kaupunum. Síðari hluta aldarinnar
var hún notuð sem skemma, og jafnframt voru stundum hýstir þar
ferðamenn. W. L. Watts gisti þar t. d. þrisvar, 1871, 1874, og 1876.
Hann segir svo um síðustu dvölina þar: „Fg settist aftur að í litlu
aflögðu kirkjunni, sem er þvílík afbragðs skemma fyrir Eyjólf vin
minn og svo ágætur dvalarstaður fyrir sjaldséða ferðamenn eins
og mig. Það var allheimalegt að haila sér í litla rúmið, sem hafði
verið útbúið á kössum úti í horni, og ég naut þeirrar þægilegu
tilfinningar, að vera aftur á mínum gamla stað, þegar ég snæddi
morgunverð af hinu forna altari eða lagði dagbók mína á það“.24)
Árið 1879—1880 fékk Einar sýslumaður Thorlacius húsið á leigu
og bjó þar. Má vera, að þá hafi hann látið lagfæra eitthvað í því.
Eftir það hefur þessu húsi aldrei verið breytt, það hefur að vísu
verið lagfært bæði að veggjum og eitthvað að viðum og þakið verið
endurnýjað, en að öðru leyti var það óbreytt fram til ársins 1958,
er Þjóðminjasafnið tók að sér að sjá um endurbætur og viðhald