Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1968, Page 46

50
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
þessari skipt með stökum nöglum í 24 þumlunga. Þeir eru all-mislangir. Hinn fremsti
er að 1. 2,82 sm, en hinir 2,49 sm — 2,70 sm. Ekki er vitað, hvaðan þessi kvarði er
kominn.
Þjms. Ásbúð IV. Kvarði Ur furu, 1. alls 72,3 sm, br. efst 2.4 sm, fremst 1,7 sm, þ.
efst 1,7 sm, fremst 1,2 sm. I-Iandfang er þannig gert, að teknir eru spænir úr báðum
hliðum kvarðans, en þykktin látin haldast, en þverir stallar verða fram við mæli-
kvarðann, minnsta br. handfangs 1,6 sm. Með einföldum skorum allt i kringum
kvarðann er hér mörkuð alin, 1. 62,2 sm, á sama hátt eru mörkuð 4 kvartil, og er
það fremsta aðeins 15,15 sm langt, en hin 15,6 sm —15,7 sm. Á eina hlið kvarðans
eru markaðir 24 þumlungar, er sá fremsti 2,3 sm iangur, en hinir 2,35 sm — 2,85 sm.
Eitthvað virðist vanta framan á kvarðann, en þó eru 23 þumlungar á honum aðeins
59.9 sm og þá yrðu 24 þuml. jafnlangir ekki nema 62,5 sm og hefir kvarðinn því
vissulega verið í stytzta lagi frá upphafi. Ókunnugt er um uppruna kvarða þessa.
Þjms. Ásbúö V. Kvarði úr mahogný, 1. alls kvarðans er 72,3 sm, en þar af er rennt
handfang úr svörtum viði 9,5 sm. Sjálfur mælikvarðinn er ferstrendur, 1. 62,8 sm.
br. efst 1,6 sm og fremst 0,85 sm, þ. efst 1,5 sm og fremst 0,7 sm. Mesta þ. handfangs
er 2,0 sm en minnsta 0,85 sm. Allar brúnir kvarðans eru úr innlögðum ljósum viði
og framan við öll þverstrik, sem sjálf eru úr margs konar innlögðum viði, eru inn-
lagðar þríhyrnur, sem snúa oddunum fram og eru einnig úr margs konar viði, og
enn eru innlagðar litlar kringlur úr svörtum viði framan við þrihyrningana. Kvarð-
anum er skipt í 4 kvartil, 1. 15,7 sm, og tveimur efri kvartilunum er aftur skipt í
hálfkvartil, 7,80 sm — 7,88 sm löng, má segja að skipting kvarðans sé i nákvæmara
lagi. Uppruni ókunnur.
Þjms. Ásbúð VI. Kvarði úr mahogný, ávalur efst, en annars sívalur með hand-
fangi, sem er með nýjum alúminíumhólki fremst, en eldri hólkur var glataður, 1.
alls 72,3 sm, en þar af er handfangið 9,4 sm og er þá lengd sjálfs mælikvarðans,
eða álnarinnar 62,9 sm. Mesta þvermál handfangs er 2,8 sm, þvm. kvarðans efst
1,2 sm —1,35 sm og fremst 1,0 sm. Kvarðanum er skipt í fet með tveimur samhliða
nöglum og eru fetin 31,6 sm og 31,3 sm. Þá er þessari alin einnig skipt í kvartil, 1. 15,5
sm—15,9 sm. Efsta kvartili er skipt i 6 þumlunga, 1. 2,55 sm—2,70 sm. Kvarða þennan
smíðaði gamli Las, eða Nikolaj Höjgaard á Bakkafirði fyrir svo sem 100 árum.
Hólmfríður Sigvaldadóttir í Kverkártungu fékk hann hjá gamla Las þegar hann
var orðinn gamall, en Jónas bóndi hennar gaf hann að Hólmfríði látinni í Ás-
búðarsafn.
Árn. 51. Kvarði úr tré, ferstrendur, 1. 69,8 sm. br. 1,4 sm, þ. 0,9 sm fremst, en
1.9 sm br. og 1,0 sm. þ. efst. Handfang er á kvarðanum og „hjölt", skreytt með
fiskdálksmunstri öðrum megin, en hinum megin er dálítill hryggur með þétttelgdum
skástrikum. Á aðra hlið handfangsins eru skornir stafirnir O. S., en hinum megin
ártal, 18:8, en ekki er unnt að lesa næstsíðasta staf. Framan og aftan stafanna
eru tvöföld strik eins og gæsalappir í lögun, og samskonar strik snúa einnig fram
á kvarðann upp við „hjöltin". Einhvern tímann hefir kvarðinn brotnað, en verið
spengdur með látúnsspöng Mælikvarðinn sjálfur er 57,35 sm langur, aðeins mark-
aður á mjórri hliðunum. öðrum megin er strik yfir kvarðann 31,5 sm frá oddi, næsta
bil verður 15,5 sm og efsta bil 10,35 sm. Vera má, að fremsta bili hafi verið skipt
þar, sem kvarðinn brotnaði, en þar er spöngin nú svo löskuð, að ekki er hægt að
sjá það. (Fremsta bil er nálægt því að vera hálf alin dönsk og næsta bil eitt kvartil
danskt). Hinum megin er kvarðanum skipt í fjögur kvartil, 14,10 srn, 14,60 sm, 14,28
sm og 14,37 sm löng. Deilistrikið á milli bilanna, 14,10 sm og 14,60 sm, er rispað á
spöngina á kvarðanum og kann þá að hafa lent á svolítið röngum stað, meðal-
lengd þessara tveggja bila er 14,35 sm. Kvartilunum er aftur skipt í tvennt með