Morgunblaðið - 01.04.2008, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 1. APRÍL 2008 25
EINS og gefur að skilja hefur
ákvörðun um að hækka af-
urðastöðvaverð til bænda um 14
krónur á mjólkurlítrann eða um
14,6% vakið athygli og viðbrögð
enda um að ræða meiri hækkun en
orðið hefur í einu lagi um langt ára-
bil. Annars vegar þykir neytendum
hækkunin mikil, hins vegar heyrast
þær raddir frá kúabændum að hún
sé of lítil og er þar einkum vísað til
stóraukins fjármagnskostnaðar. Við-
brögð hvorra tveggja eru skiljanleg
en um var að ræða málamiðlun sem
BSRB stóð að í Verðlagsnefnd bú-
vara.
Enginn getur véfengt að kúa-
bændur hafa orðið fyrir miklum
áföllum vegna geigvænlegrar hækk-
unar á áburði og öðrum aðföngum.
Drýgstur hluti hækkunarinnar er af
þessum sökum. Þá er hækkunin
einnig vegna annarra þátta og vegur
þar fjármagnskostnaður þungt. Við-
miðun vegna aukins fjármagns-
kostnaðar er þó aðeins brot af því
sem forsvarsmenn kúabænda telja
réttmætt þótt þeir hafi fallist á nið-
urstöðuna sem málamiðlun.
Ástæðan fyrir því að BSRB ákvað
að standa að þessari
hækkun er í fyrsta lagi
sú að samtökin hafa
sannfærst um að kúa-
bændur myndu upp til
hópa lenda í veruleg-
um hremmingum ef
ekki yrði komið til
móts við óskir þeirra
og væri það í hæsta
máta óábyrgt að tefla
afkomu þessa mik-
ilvæga atvinnuvegar í
tvísýnu. Í annan stað
má ekki gleyma því að
bændur geta ekki farið líkt að og
ýmsir aðrir sem stýra verði á vöru
sinni eða þjónustu og ákveðið verð-
lagið einhliða. Sannast sagna er
ástæða til að ætla að sveiflur á
heimsmarkaðsverði eða gengis-
sveiflur hafi iðulega ekki skilað sér í
lægra vöruverði þegar þær hafa ver-
ið neytendum í hag þótt sjaldan hafi
þess verið langt að bíða að vöruverð
hafi verið hækkað í snarhasti þegar
hið gagnstæða hefur verið uppi á
teningnum. Í fyrra tilvikinu hefur
neytendum verið sagt að vörubirgðir
hafi verið miklar þannig að verð-
lækkanir muni láta á sér standa.
Gamlar birgðir virðast hins vegar
ekki vera fyrir hendi þegar gengi
krónunnar veikist eða verðlag á
heimsmarkaði verður okkur óhag-
stætt. Þetta er nokkuð sem við höf-
um orðið vitni að þessa dagana.
Við þessar aðstæður hafa bændur
ekki búið þar sem hömlur eru á verð-
lagi framleiðslu þeirra. Við sjáum
ástæðu til að benda á þessi atriði í
tengslum við þá umræðu sem nú fer
fram um réttmæti hækkunar til kúa-
bænda. Í þeirri verðhækkunarhrinu
sem nú gengur yfir er mikilvægt að
neytendur haldi vöku sinni. Þá er og
nauðsynlegt að allir þeir sem stýra
verðlagi á vöru og þjónustu axli
ábyrgð, haldi aftur af verðhækk-
unum, jafnvel leiti leiða til lækkunar.
Það breytir ekki hinu að hækkanir
verða stundum ekki umflúnar og
geta hreinlega valdið keðjuverkandi
áföllum ef ekkert er að gert. Okkar
mat er að einmitt þetta eigi við um
mjólk og mjólkurafurðir. Á dýrtíð-
artímum verður vissulega að gæta
aðhalds. En jafnframt þarf að sýna
raunsæi. Því fer fjarri að hægt sé að
alhæfa um verðhækkanir.
Forðumst alhæfingar
Elín Björg Jónsdóttir og
Ögmundur Jónasson fjalla
um hækkun á mjólk og vörum
almennt
»Enginn getur
véfengt að kúa-
bændur hafa orðið fyrir
miklum áföllum vegna
geigvænlegrar hækk-
unar á áburði og öðrum
aðföngum.
Ögmundur Jónasson
Elín Björg Jónsdóttir er varafor-
maður BSRB og fulltrúi í Verðlags-
nefnd búvara. Ögmundur Jónasson er
formaður BSRB.
Elín Björg Jónsdóttir
KVENRÉTTINDA-
FÉLAG Íslands álykt-
aði fyrr í vikunni um
kynjaskiptingu nýkjör-
innar stjórnar Nem-
endafélags Verzl-
unarskóla Íslands og
vakti athygli á hversu
fáar stúlkur hefðu sóst eftir stjórn-
arsetu, og jafnframt að engin
þeirra hefði náð kjöri. Við undirrit-
aðir tökum heilshugar undir
áhyggjur KRFÍ og er sannarlega
miður að ásækni stúlkna við skól-
ann í stjórnarembætti sé ekki
meiri. Það er hinsvegar von okkar
og trú að úrslit kosninganna dragi
ekki úr áhuga stúlkna á starfsemi
félagsins heldur verði þeim hvatn-
ing til að láta að sér kveða á öðrum
sviðum félagslífsins og í kosningum
að ári. Það er jafnframt verðugt
verkefni fyrir sitjandi stjórn að
tryggja að allir félagsmenn hafi
sömu tækifæri til að njóta hæfileika
sinna og þeir séu metnir að verð-
leikum.
Stúlkur hafa síst spilað minna
hlutverk en piltar innan Nemenda-
félagsins á umliðnum árum; ekki er
lengra en ár síðan stúlkur sátu í
meirihluta í stjórn félagsins og árið
þar áður var forseti þess stúlka.
Sömuleiðis ber að fagna því að sé
nemendafélagið skoðað í heild kveð-
ur við annan tón en þegar stjórn-
arsætin ein eru skoðuð. Af þeim
130 nemendum sem sinntu emb-
ættum á vegum nemendafélagsins á
síðasta skólaári var meirihlutinn
stúlkur. Að sama skapi voru þeir
nefndarmenn sem kjörnir voru í
nýafstöðnum kosningum að meiri-
hluta stúlkur. Það er því sem betur
fer ljóst að stúlkur fara ekki var-
hluta af því frábæra starfi sem
Nemendafélagið stendur fyrir.
Þegar upp er staðið skiptir þó
auðvitað mestu máli að þeir sem
taka að sér verkefni, hvort heldur
sem um er að ræða í nemenda-
félögum eða á öðrum vettvangi, séu
hugmyndaríkir og framkvæmda-
glaðir einstaklingar sem eru starfi
sínu vaxnir og sú er svo sannarlega
raunin jafnt í stjórn Nemenda-
félagsins sem nefndum þess. Það
verður gaman að fylgjast með þeim
stóra hópi hæfileikafólks sem sér
um Nemendafélagið vinna saman á
komandi ári, hvers kyns svo sem
það er.
Unga kynslóðin og jafnréttismál
Árni Már Þrast-
arson og Hafsteinn
G. Hauksson fjalla
um kynjaskiptingu í
embættum innan
Verzló
»Ekki er lengra en ár
síðan stúlkur sátu í
meirihluta í stjórn fé-
lagsins og árið þar áður
var forseti þess stúlka.
Árni Már Þrastarson
Höfundar eru fráfarandi forseti
NFVÍ og nýkjörinn forseti NFVÍ.
Hafsteinn G. Hauksson
NÚ, hinn 3. apríl, verður hátíð í
Fjallabyggð vegna Héðinsfjarð-
arganga. Þá verður
haldið upp á þann
áfanga að náðst hefur
að sprengja göng í
gegn milli Siglufjarðar
og Héðinsfjarðar, alls
3.650 metra leið. Áfram
verður unnið að
sprengingum milli
Héðinsfjarðar og Ólafs-
fjarðar, um 6.900 metra
leið, og er áætlað að
verkinu öllu ljúki í árs-
lok 2009. Verkið er
unnið af Háfelli og
tékkneska verktaka-
fyrirtækinu Metrostav. Tugir tékka
frá Metrostav hafa unnið við göngin
og hafa þeir verið afar vinnusamir
og þægilegir á allan máta. Á sínum
tíma voru samgöngur til Ólafs-
fjarðar og Siglufjarðar torsóttar.
Úrbót varð árið 1967 þegar Stráka-
göng voru opnuð til Siglufjarðar og
árið 1990 Þegar göng um Ólafsfjarð-
armúla voru tekin í notkun. Nú glitt-
ir í góða tengingu þessara tveggja
byggðakjarna þegar Héðinsfjarð-
argöng klárast árið 2009. Frá þeim
tíma munu íbúar Fjallabyggðar ekki
þurfa að reiða sig á Lágheiðina sem
á það til að vera ófær eða torsótt
nokkurn hluta vetrar.
Mikilvæg byggðatenging
Nýju Héðinsfjarðargöngin munu
hafa afgerandi jákvæð áhrif á sam-
félagið í Fjallabyggð og voru í reynd
forsenda þess að fyrrum sveitarfélög
á svæðinu sameinuðust
í eitt sveitarfélag. Sú
sameining hefur geng-
ið vel fyrir sig en mun
ekki nýtast að fullu
fyrr en göngin verða
opnuð. Jarðgöngin
munu einnig efla þétt-
býliskjarnana við
Eyjafjörð sem eitt at-
vinnusvæði, hafa já-
kvæð áhrif uppbygg-
ingu framhaldsskóla
við utanverðan Eyja-
fjörð, en tillögu um
slíkan skóla flutti Birk-
ir J. Jónsson alþingismaður og er
nýbúið að ráða framkvæmdarstjóra
yfir þeirri framkvæmd. Að auki
munu göngin hafa mjög góð áhrif á
ferðaþjónustuna á Norðurlandi öllu.
Nú þegar hefur verið unnið gott
starf við að undirbúa samstarf heil-
brigðisstofnana á svæðinu og ann-
arra slíkrar þjónustu sem veitt er á
Siglufirði og í Ólafsfirði. Ljóst er því
að göngin skapa nýtt og langþráð
sóknarfæri í byggðamálum Trölla-
skagans og Eyjafjarðarsvæðisins.
Eljusamir frumherjar
Árið 1990 lagði frumherjinn
Sverrir Sveinsson, Framsókn-
arflokki, fyrst fram þingsályktun-
artillögu um jarðgöng milli Ólafs-
fjarðar og Siglufjarðar í framhaldi af
opnun jarðganga um Ólafsfjarð-
armúla. Meðflutningsmenn Sverris
að tillögunni voru Halldór Blöndal,
Jón Sæmundur Sigurjónsson, Jó-
hannes Geir Sigurgeirsson, Ragnar
Arnalds, Árni Gunnarsson og Pálmi
Jónsson. Hafa þessir menn alla tíð
stutt göngin af eljusemi. Þótt á eng-
an sé hallað skal einnig nefnt að
tveir menn, þeir Halldór Ásgríms-
son og Davíð Oddsson, áttu afger-
andi þátt í að verkinu var hrundið í
framgang. Samgönguráðherrar á
hverjum tíma hafa einnig lagt sitt
lóð á vogarskálarnar ásamt heima-
mönnum, nú síðast Kristján L. Möll-
er. Afar góð samstaða er um Héðins-
fjarðargöngin í Fjallabyggð og
íbúarnir allir hlakka mikið til að sjá
þau verða að veruleika. Þess er
skammt að bíða.
Héðinsfjarðargöngin koma
Hermann Einarsson tíundar
samgöngumál í Fjallabyggð
fyrr og nú
Hermann Einarsson
»Nýju Héðinsfjarð-
argöngin munu hafa
jákvæð áhrif á samfélagið
í Fjallabyggð og voru for-
senda þess að fyrrver-
andi sveitarfélög á svæð-
inu sameinuðust í eitt.
Höfundur er bæjarfulltrúi í Fjalla-
byggð.
Bréf til blaðsins
Morgunblaðið Hádegismóum 2, 110 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
SAMKVÆMT 73. gr. stjórn-
arskrárinnar eru allir frjálsir
skoðana sinna og sannfæringar.
Höskuldur Þór Þórhallsson er
þeirrar skoðunar að engin ástæða
sé til að fella út og umorða vísun í
„kristilegt siðgæði“ í leik- og
grunnskólalögum. Hann telur
„lofsvert“ að markmið uppeldis í
leikskólum sé að efla kristilegt sið-
ferði barna og að starfshættir
grunnskóla skuli mótast af kristi-
legu siðferði.
Í frumvarpi menntamálaráð-
herra til laga um leikskóla er þetta
markmið klárlega horfið. Í frum-
varpi til laga um grunnskóla er
sagt að skólastarf skuli mótast „af
umburðarlyndi, jafnrétti, lýðræð-
islegu samstarfi, ábyrgð, um-
hyggju, sáttfýsi og virðingu fyrir
manngildi“.
Höskuldur á erfitt með að skilja
nauðsyn þessara breytinga. Sjálf-
ur skil ég ekki af hverju markmið
uppeldis í leikskólum er ekki bara
að efla siðgæði barna. Orðið sið-
gæði segir allt sem segja þarf,
gott siðferði. En að efla kristilegt
siðferði er vafasamt. Kristur hlýt-
ur að vera besti mælikvarðinn á
kristilegt siðferði. Eftir honum er
haft í Biblíunni: „Ef einhver kem-
ur til mín og hatar ekki föður sinn
og móður, konu og börn, bræður
og systur og enda sitt eigið líf, sá
getur ekki verið lærisveinn minn.“
(Lk. 14:26) „Sá sem elskar líf sitt,
glatar því, en sá sem hatar líf sitt í
þessum heimi, mun varðveita það
til eilífs lífs“ (Jh. 12:25). Hatur í
garð fjölskyldu og eigin lífs tel ég
ekki eftirsóknarvert siðferði og í
raun ámælisvert að skipa því önd-
vegi í uppeldi barna eða starfs-
háttum skóla.
Gagnrýnendur núverandi orða-
lags í lögunum kallar biskup ítrek-
að „hatramma“ og neitar að draga
til baka. Prestar og afsprengi
þeirra syngja einum kór að allt
fari til helvítis verði orðalaginu
haggað. Þeir eiga stutt að sækja
tilvísanir í hatur og helvíti. Kristur
boðar að lastmæli einhver náunga
sínum eigi hann helvítisvist vísa,
grátur og gnístran tanna í eldsofni
algóðs guðs, um alla eilífð. Er það
hollur boðskapur?
Með hundalógik má úthrópa
Höskuld og aðra gagnrýnendur
frumvarpa menntamálaráðherra
sem hatramma andstæðinga um-
burðarlyndis, jafnréttis, lýðræð-
islegs samstarfs, ábyrgðar, um-
hyggju, sáttfýsi og virðingar fyrir
manngildi. Svo ósanngjarn er ég
ekki.
Í þeirri grein stjórnarskrár-
innar, sem getið var í upphafi, seg-
ir að tjáningarfrelsi megi „aðeins
setja skorður með lögum í þágu
allsherjarreglu eða öryggis rík-
isins, til verndar heilsu eða sið-
gæði manna eða vegna réttinda
eða mannorðs annarra“. Til vernd-
ar siðgæði manna, ekki kristilegs
siðgæðis þeirra! Sofa sannkristnir
rólegir vegna þessa?
Siðgæði er gott siðferði. Kristi-
legt siðferði er vafasamt siðferði.
Því fagna ég tillögum mennta-
málaráðherra. Lög eiga að efla
siðmennt.
REYNIR HARÐARSON
sálfræðingur.
Siðmennt í skólum
Frá Reyni Harðarsyni
Sími 551 3010
Spennandi starf
inni í blaðinu.