Sjómannablaðið Víkingur - 01.06.2005, Blaðsíða 30

Vilhelm shipstjóri reynir að
hcrða í strákunum og tuskarþá
til cn þeir veita mótspyrnu og
vefja skipstjórann inn í neta-
drcesu.
svikalaust. Úthaldsdagar ÚA-togaranna
eru oftast yfir 300 á ári. Árið 1961 er
Harðbakur 324 daga á sjó.1
Sjómennirnir fylgja tneð og taka sér
sjaldan frí. Lengd stoppa á milli túra eru
samningsbundin, heilar tutlugu og fjórar
klukkustundir. Stundum fá þeir þó fá-
eina daga í landi þegar skipið fer í ketil-
hreinsun. Bryggjukarlarnir skríða þá inn
í hjarta skipsins, stóra vatnsketilinn og
inn undir sjálft eldhólfið þar sem olía
logar stöðugt og hitar vatnið í katlinum
og umbreytir því í gufu sem knýr vél
skipsins. Þetta er erlið vinna og þrátt fyr-
ir að karlarnir séu á fóturn fyrir allar ald-
ir, byrjaðir klukkan sjö á morgnana og
hætti ekki fyrr en unt miðnætti, þá tekur
hreinsunin venjulega tvo daga. Hjá þessu
verður þó ekki komist. Saltið er söku-
dólgurinn. Enda þótt nota eigi hreint
vatn í ketilinn vill kornast salt í það sem
sest utan á eldhólfið. Með tímanum
þykknar saltskelin og sífellt erfiðara og
olífrekara verður að ná upp þrýstingi í
katlinum. Saltið er, öllum til ama, orðið
að fínustu einangrun.
Til að spara tíma er reynt að sameina
ketil- og lestarhreinsun. Sjómennirnir
fagna þessurn frítíma jafnvel þótt hann sé
ekki lengri en tveir til þrír dagar. Skipin
hafa enga inniveruskyldu, umfram tutt-
ugu og fjórar klukkustundirnar, og skipt-
ir engu þótl um sjómanndag, jól eða ára-
mót sé að ræða.
„Við vorum eitt sinn svo heppnir að
mánudag bar upp á Þorláksdag en vegna
vinnunnar i landi var stílað upp á að
Harðbakur landaði á mánudögum," rifjar
Arnald Reykdal upp. „Og þeim þótti víst
ekki viðeigandi að senda okkur út aftur á
aðfangadegi svo við fengum að vera í
landi yfir blájólin. í annað skipti man ég
að við lönduðum á gamlársdegi. Komum
þá inn í vitlausu veðri og fengum að vera
heima nýársdag.11
Þegar siglt er með aflann fær hluti á-
hafnarinnar frí. Ekki þarf nema tíu karla
um borð þegar haldið er til Englands eða
Þýskalands með ísfisk. Best þykir að sigla
rétt fyrir jólin en þá fæst undantekning-
arlítið mjög gott verð fyrir fiskinn. En
fyrir vikið eru þeir ófáir sjómennirnir
sem fagna sjaldan jólum tncð fjölskyld-
um sínum.
Um þetta segir Áki skipstjóri: „Ef ég
í brúnni bónaðir og dregið úr
reykingum frammi í hásetaíbúð-
unum enda er kallinum illa við
að menn reyki þar niðri.
Skyndilega er Áki truflaður í
hugrenningum sínum. Fyrsti vél-
stjóri, Sigþór Valdimarsson, er
kominn upp í brú. Hann á fasta vakt á
milli 6.30 á morgnana til 12.30 en þess á
milli er hann eins og grár köttur í vélarr-
rúminu og lætur ekkert fram hjá sér fara.
Sigþór hefur vondar fréttir að færa.
Pakkning á hátrukksstöng, öðru nafni
stimipilstöng, er sprungin og gufan
hvissast niður með stönginni. Yfirmenn-
irnir bera saman bækur sínar. Niðurstað-
an verður sú að þeir ákveða að snúa til
baka og láta skipta um pakkningu.
Skipið er komið út undir Svalbarðs-
eyri.
Skammdegismyrkrið hefur löngu tek-
ið völdin þegar Harðbakur leggst öðru
sinni þennan dag að bryggju á Akureyri.
Klukkan er átta um kvöldið.
Löngu síðar, þegar skipverjar á Harð-
bak rifja upp þessa atburði, segist Arnald
Reykdal, háseti um borð, vera í litlum
vafa um að þessi bilun hafi jafnvel bjarg-
að lífi áhafnarinnar. „Vegna þessarar tafar
vorum við ekki með nema um 120 tonn
af fiski þegar óveðrið skall á sem var hin
besta kjölfesta fyrir Harðbak án þess þó
að þyngja hann um of. Ef aflinn hefði
verið meiri hefði skipið setið neðar, tekið
á sig meiri sjó og ísingin þar af leiðandi
orðið enn djöfullegri. Og hver veit hvað
þá hefði gerst?“
„Pabbi er kominn aftur.“ Forviða hús-
mæður og ofsakát börn taka á móti sjó-
mönnunum. Sumir þeirra eru enn í for-
eldrahúsum. Aðrir koma heinr í auðar
vistarverur. En það er sama hvernig
heimilisaðstæður eru, þeir eru allir fegnir
einni aukanótt í landi. Togurunum er
haldið úti af mikilli lrörku. Þessi dýru at-
vinnutæki ávaxta sig illa við bryggjuna
og kerfið ýtir undir að útgerðarmenn
sendi skipin aftur á miðin um leið og
löndun lýkur. Vegna hinnar bágu afkomu
togaraflotans hefur ríkisvaldið fallist á að
greiða útgerðunum vissa fjárhæð á hvern
úthaldsdag. Þetta styrkjakerfi hefur verið
við lýði frá síðsuntri 1954 og stundum
orðið til þess að togarar eru ekki látnir
sigla á fullu vélarafli til heimahafnar en
urn það talar enginn upphátt. Togararnir
skapa atvinnu og meginmálið er að þeim
sé haldið til veiða. Og það gera menn
Rússneskt verksmiðjuskip á Nýfundna-
landsmiðum. Nokkrir smærri togarai; um
300 tonn, sáu um að veiða í þessi stóru skip.
30 - Sjómannablaðið Víkingur