Sjómannablaðið Víkingur - 01.06.2005, Blaðsíða 38

hamurinn hefur brotið niður loftnetin
og þeir eru sambandslausir við umheim-
inn.
Áki safnar öllum körlunum saman aft-
ur á. Hann vill ekki að þeir séu á flakki
um skipið að óþörfu. Hann bregst harka-
lega við þegar Jóngeir Guðlaugsson, ann-
ar matsveinn, birtist eitt kvöldið í brúnni
dúðaður loðkufli með hettu fram yfir
höfuðið.
“Hvern djöfulinn ert þú að gera.“ Þetta
er ekki spurning heldur ávítur áhyggju-
fulls skipstjóra sem veit að bátadekkið og
keisinn, sem kokkurinn hefur orðið að
fara um á leið sinni upp í stýrishús, eru
einn svellbunki. Hann lætur ungu strák-
ana sofa í skipstjóraklefanum og hefur
fyrirskipað hásetunum að flytja sig úr
vanalegunt vistarverum þeirra framrni í
stafni. Á meðan veðrið geisar skulu þeir
sofa 1 skutklefanum en hann er i hæsta
máta óvinsæll vegna skrúfunnar sem
hamast fyrir neðan og vélarinnar sem er
næstum að segja hinum megin við þilið.
En þetta verða menn að gera sér að góðu
þegar haldið er á saltfiskveiðar og áhöfn-
in fer úr 30 körlum i 40. Og núna, þegar
enginn á að fara um skipið að nauðsynja-
lausu, er það stór kostur að hafa alla
karlana í næsta nágrenni við matsalinn.
Þegar veðrið hamast sem mest safnar
Áki körlunum saman í brúnni. Sumir
þeirra grípa tækifærið og líta inn til Arn-
gríms loftskeytamanns. Þeir eru vanir að
kikja inn til stráksins, stundum til að fá
aflafréttir eða að ná sér í bók af Amts-
bókasafninu á Akureyri en þær eru
geymdar í loftskeytaklefanum.
Arngrímur er léttklæddur og einn há-
setinn, Jóhann Friðþórsson, spyr hann
hvort ekki sé nú rétt að fara að minnsta
kosti í peysu.
„Ef við förum í sjóinn lifi ég ekki lengi
hvort sem ég er i stuttermabol eða ullar-
peysu,“ svarar Arngrímur.
Þeir eru á líku reki, Arngrímur og Jó-
hann, báðir innan við tvitugt.
Það er kalt í brúnni. Áki verður að
hafa einn gluggann opinn til að sjá eitt-
hvað út. ís og snjór birgja sýn út um
hina. Það er stöðugt lónað upp í veðrið.
Áki er ánægður með skipið; það fer vel
með sig, finnst honum. En ísinginn er
mikið áhyggjuefni. Það verður ekki hjá
þvi komist öllu lengur að ráðast til at-
lögu við hvalbakinn sem er lagður þykk-
um svellbunka en upp úr honum stendur
akkerisvindan eins og íslistaverk.
En það er ekkert gamanmál að snúa
undan. Öldurnar eru fjallháar, veður-
hamurinn ógurlegur og skipið orðið
þungt af ís. Það veltur mjög langt til
hliðanna og er stundum ískyggilega lengi
að reisa sig aftur. Við verðum að losa
okkur við eitthvað af þessurn þunga,
hugsar Áki. Það er ekkert undanfæri
lengur.
Hann setur stóra totu á munninn.
Hann hefur líf allra uin borð i hendi sér.
Ein mistök og enginn mun heyra frá
þeirn framar. Þá fær hann allt í einu hug-
mynd. Áki blæs í rörið og í vélarrúminu
hveður við blístur. Kallinn er að kalla.
Sigþór vélstjóri tekur tappann úr rör-
inu og svarar. Skipstjórinn vill fá að vita
hvort þeir geti ekki brætt eitthvað af ísn-
urn sem þeir höfðu tekið í lestina heirna
á Akureyri. Skipið er á góðri leið með að
verða allt of þungt. Vélstjórarnir eru ekki
lengi að finna lausn. Þeir útbúa langar
slöngur, sem þeir leiða úr vélarrúminu
og fram í lest en það er innangengt á
milli, og hita sjó sem þeir sprauta yfir ís-
inn í lestinni.
Svo er lensað af kappi.
„Þannig gátum við í áföngum losað
okkur við 60 tonn af ís,“ segir Áki. „Við
þetta gjörbreyttist skipið sem fór að verja
sig en lá ekki lengur steindautt. Þetta var
forsenda þess að hægt var að slá undan. “
Áki ákveður að láta skipið falla fyrir
vind, frekar en að snúa því á véfarafli.
Karlarnir eru ræstir út og Áki slær á
stopp. Hægt og bítandi snýr veðurofsinn
skipinu. Með afturendann hálfskakkan
upp í vindinn hverfur Harðbakur ofan í
öldudalina. En hann kemur alltaf upp
aftur og nú brýtur ekki lengur yfir hval-
bakinn. Snöggar skipanir eru gefnar og
karlarnir leggja í hættuför fram á lil að
berja íshelluna af hvalbaknum. Þeir ham-
ast í klukkutíma, bundnir við handriðið,
en þá er á nýjan leik keyrt upp í veðrið
og reynt að halda sjó. „Urn kvöldið var
gerð aftur aðför að ísnum og skipið
hreinsað eins vel og unnt var fyrir nótt-
ina“, skrifar Áki í skipsbókina.
Alla nóttina er haldið upp í veðrið. Það
eru tíu vindstig, snjókoma og frost. Áki
setur fjóra karla á stímvakt. Þeir skipta á
milli sín nóttinni en hinir fara niður að
sofa, vel mettir enda hafa kokkarnir ekki
brugðið frá þeim vana sínum að bjóða
upp á sunnudagssteik, læri með rauðkáli
og grænum baunum.
Áki gengur hart eftir því að menn fari
í koju og hvílist vel fyrir átökin sem
framundan eru. Sjátfur stendur hann ó-
hagganlegur í brúnni, klæddur í sjó-
mannastakk og bússur. Hann er blautur
og kaldur. í hvert skipti sem fyllurnar
koma yfir skipið reynir hann að fylla út í
opna gfuggann til að varna sjónum inn-
göngu í brúna. Hann má ekki víkja frá
glugganum því út um hina sést ekki neitt
fyrir klaka og ís.
Hann treystir á hyggjuvit sitt og til-
finningu fyrir sjónum. Ungur lærði hann
að ólögin koma alltaf þrjú í röð. Þetta
hafði Áki notfært sér þegar hann sneri
skipinu undan. Hann hafði líka áttað sig
á því að Harðbakur fór betur með sig ef
honum var ekki haldið alveg beint upp í
heldur tveimur til þrernur strikum frá
veðrinu. Þeir hafa líka nóg að gera í véf-
arrúminu við að gegna skipunum kalls-
ins um hraðabreytingar. Miklu skiptir að
lóna upp í á sem minnstri ferð, þá dregur
úr ágjöfinni.
Um nóttina brýst Aðalgeir vélstjóri
upp í brúna með læri handa skipstjóran-
um. „Þetta var það besta læri sem ég hef
fengið um ævina,“ segir Áki löngu síðar.
Morguninn eftir, klukkan sex, eru karl-
arnir ræstir út. Skipið hefur þyngst mikið
um nóttina og stundum er eins og það
ætli ekki að lyfta sér upp úr öldudalnum
aftur. Tilfinningin er óþægileg og karl-
arnir eru fegnir að fá tækifæri til að taka
til hendinni. Þykkt lag af ís hefur hlaðist
framan á brúna, upp af spilinu. Kristján
stýrimaður og lngólfur Tarzan klifra upp
á yfirbygginguna, vopnaðir útsláttarjárn-
um, sem eru líkust járnkörlum. Þeir
slanda ölduna og halla sér upp i vindinn.
Með lagni en oftar þó af hreinum kröft-
um og þjösnaskap þröngva þeir járninu
niður á milli brúar og klakaveggsins og
spenna hann frá. Klakastykkin hrynja
niður á dekkið þar sem þeirn er skofað
fyrir borð með heitum sjó. Vélstjórarnir
hafa búið sig undir það um nóttina að
taka mikinn sjó inn á kerfið, hita hann
og leiða í vatnsslöngu úl á dekkið. Aft-
urmastrið er hreinsað með sama hætti.
Heitur sjórinn er látinn ganga yfir það.
Upp í fremra mastrið er dregin járnkeðja
sem brýtur af því ísinn. Enn á ný eru það
vélstjórarnir sem sýna hugkvæmni sína í
verki.
í brúnni stendur kallinn, orðinn þegj-
andi hás af því að öskra á strákana þegar
hann sér ólögin koma út úr hríðarsortan-
um.
Dregið hefur úr frostinu. Veðrið er
heldur að ganga niður. Þó eru ennþá tíu
vindstig og gengur á með hríðarhaglanda
öðru hvoru og öldurnar eru á hæð við
átta hæða hús. „Þetta voru ofboðslegir
sjóar,“ rifjar Jóngeir kokkur upp. „Og
þegar lægði loks eitthvað hélt þessi grið-
arlegi öldugangur áfram.“
En þvi fór fjarri að veðrið væri gengið
niður þegar Harbakur sneri stefni heirn á
leið og Áki hringdi á 3/4 ferð. Það er
komið hádegi mánudaginn 9. febrúar og
karlarnir búnir að hreinsa skipið eins og
hægt er. Þeir tilkynna skipstjóranum um
tjón sem hefur orðið. Kastarar á stjórn-
palli eru horfnir, sjórinn hefur rifið með
sér sex bjarghringi og loftnet skipsins eru
rnikið skemmd. Þrátt fyrir sambandsleys-
ið vill Áki ekki taka þá áhættu að senda
menn upp á brúarþakið til að gera við.
Ekki strax. Það er haugasjór og þegar líð-
ur á daginn kólnar aftur og skipið byrjar
enn einu sinni að ísa. Um kvöfdmatar-
leytið er slegið af og lónað upp í veðrið á
meðan áhöfnin ræðst á klakabrynjuna og
í lestinni er ís bræddur til að létta skipið
enn frekar.
38 - Sjómannablaðið Víkingur