Ljósmæðrablaðið - 15.06.2009, Blaðsíða 6

Geta pabbar ekki grátið
- andvana fæðingar og stuðningur við foreldra
Ég tileinka þessa ritgerð foreldrum
mínum og systur, systur sem ég aldrei
fékk að kynnast en sakna samt að eiga
ekki í dag. 1 virðingarskyni hef ég látið
útbúa minningaskjöld til að merkja
leiðið hennar sem hefur verið ómerkt í
38 ár.
^ t
OSKÍRÐ GUNNLAUGSDÓTTIR
Fædd andvana 5 júní 1970
Gleym mér ei.
______________________________^
Er faóir barna og blóma
gaf blómi hverju nafn
þau gengu glöð í burtu
á guðs síns mikla safn.
Til baka kom ein bláeyg,
svo blíð ogyndisleg,
og sagði; „ Guð ég gleymdi,
ó Guð hvað heiti ég? "
Þá brosti faðir blóma
sem barn í morgunþey
og sól í sumarljóma
og sagði-
„ Gleym mér ei. “
(Höf. ókunnur)
Tilgangur þessarar ritgerðar sem unnin
var í námskeiðinu „Inngangur í ljós-
móðurfræði“ var að skoða upplifun
foreldra af að fæða andvana bam, og
þær breytingar sem orðið hafa á viðhorfi
og umönnun til foreldra í sorg. A árum
áður var lítill sem enginn stuðningur
við foreldra sem fæddu andvana bam.
Þá var litið á þetta sem „atburð sem
ekki var“. Feðmm var oftast bannað að
vera viðstaddir andvana fæðingar og
reynt var að hlífa foreldrum við sorg-
inni með því að tala sem minnst um
atburðinn. Það eru ekki mörg ár síðan
talið var óviðeigandi fyrir mæður að
syrgja vegna látinna barna sinna og ekki
var minnst á sorg feðra. Feður upplifa
samskonar sorgareinkenni og mæður,
en venjulega sýna mæður sterkari þján-
ingareinkenni. Karlmenn eiga oft erfitt
með að sýna sorg sína með támm, en
Höfundur:
Guðrún Gunnlaugsdóttir;
Nemi á 2. ári í Ijósmóðurfræði
hafa líkt og mæður mikla þörf fyrir að
syrgja. Ljósmóðirin er í lykilhlutverki til
að sinna foreldrunum í sorg og þarf hún
að geta sýnt foreldrum mikinn stuðning,
hlýju og nærveru. Það er nærveran sem
er eins og rauður þráður í gegnum allt
starf ljósmóðurinnar.
Inngangur
Einn erfiðasti missir sem nokkur mann-
eskja getur upplifað er að missa bam,
sama á hvaða aldri það er, og þar er
andvana bamsfæðing engin undantekn-
ing. Við getum aldrei verið undirbúin
fyrir þannig harmleik, og slíkur missir
getur kallað fram margvíslegar tilfinn-
ingar. Sorgin er breytileg frá manni til
manns, hún er eðlileg viðbrögð sem
manneskjan þarf að ganga í gegnum til
þess að aðlagast breyttum aðstæðum í
lífi sínu í kjölfar missis. Þegar foreldrar
eignast andvana barn, upplifa þá báðir
foreldrarnir sorgina eins? Hafa viðhorf
til aukinnar þátttöku feðra í sorginni
breyst í takt við aukna þátttöku þeirra
í bameignarferlinu? Geta pabbar ekki
grátið? Eða þjást þeir í þögn?
Þessum spurningum verður leitast
við að svara í þessari ritgerð og tjallað
verður um rannsóknir sem gerðar hafa
verið á þessu efni. Tilgangur þessa
verkefnis er að skoða upplifun foreldra
við andvana fæðingu og þá líka út frá
sögulegu ljósi, hvernig og hvaða breyt-
ingar hafa orðið á síðustu áratugum.
Horfi ég þá sértaklega til ársinsl970 og
til dagsins í dag, en 5. júní það ár eign-
uðust foreldrar rnínir sem nú eru látin,
sitt sjöunda barn, fullburða andvana
stúlkubarn. Þá var umönnun og stuðn-
ingur til foreldra lítill sem enginn,
móðir mín var flutt á sængurkvenn-
agang án þess að fá að sjá bamið, lá
hún þar ásamt öðrum konum sem höfðu
fætt lifandi börn. Stúlkan fékk ekki nafn
eins og nú tíðkast, hún var síðan jörðuð
hjá afa sínum og hennar hvergi minnst,
hvorki á legsteini né í ættarbókum,
aðeins skrifuð á fæðingarskýrslu.
Skilgreining á andvana
fæðingu
I töflum Hagstofu Islands eru andvana
fædd böm þau böm sem koma í heim-
inn án lífsmarks eftir a.m.k. 28 vikna
meðgöngu. Styttri meðganga telst
fósturlát. Þetta viðmið er það sem hefur
verið notað í töflum alþjóðastofnana
á borð við Sameinuðu þjóðimar. A
síðustu árum hafa mörkin milli fóstur-
láts og andvana fæðinga verið færð
niður í 22 vikur í sumum löndum
(Hagstofa íslands, 2008.). Alþjóða heil-
brigðismálastofnunin (WHO) miðar við
22 vikna meðgöngu eða 500 gr. þyngd,
ef meðgöngulengdin er ekki þekkt
(Ragnheiður 1. Bjamadóttir, Guðrún
Garðarsdóttir, Alexander K. Smárason
og Gestur I. Pálsson, 2006). Fæðing-
arstofnanir á Islandi hafa allt frá árinu
1992 miðað andvana fæðingu vera eftir
22. viku meðgöngu og er það skilgrein-
ing sem finna má í 12. grein laga um
fæðingar- og foreldraorlof nr. 95/2000
(Hagstofa íslands,2008.).
Andvana fæðingar í sögulegu
Ijósi
Það má segja að dauðinn hafi verið nær
fólki fyrr á öldum hér á landi en nú er,
þó svo að lítið hafi verið rætt um þess
konar reynslu í samfélagi okkar. Frá
upphafi 19. aldar var prestum falið að
6 Ljósmæðrablaðið - Sumar 2009