Ljósmæðrablaðið - 15.06.2009, Blaðsíða 8

Elisabeth Kubler Ross einn af
merkilegri geðlæknum síðari ára setti
fram 5 mismunandi stig sorgar sem
syrgjandi gengur í gegnum á sorgarferli
sínum. Nær væri þó að tala um flæði
tilfinninga, sem minnir á sjávarföll þar
sem skiptast á flóð og Ijara. M.ö.o.
syrgjandinn sveiflast á milli vona og
vonbrigða. Stigin eru:
• Afneitunarstig
• Reiðistig
• Örvæntingarstig
• Samningsstig
• Viðurkenning-Sáttarstig
Að mati Kiibler-Ross geta þessi
mismunandi stig sorgar komið öðru
hvoru, þau geta skarast en ganga ekki
eftir ákveðnu mynstri. Vonin gengur
eins og rauður þráður í gegnum allan
sorgarferilinn að hennar mati, en kann
að breytast á mismunandi stigum sorg-
arinnar (Kiibler-Ross, 1969). Fyrir
foreldra er það fæða andvana barn
mikið áfall, þeir hafa ekki einungis
misst bamið sitt heldur einnig þá
framtíð sem fyrirsjáanleg var með
barninu. Þótt bamið sé látið þá lifir
minning þess alltaf hjá foreldrunum.
Sorgarvinnan er mikilvæg til að vinna
úr sárustu tilfinningum og fyrir foreldr-
ana til að halda áfram lífínu, en barnið
gleymist þó aldrei (Bragi Skúlason,
1990). Lífíð eftir missinn verður aldrei
eins vegna þeirrar reynslu sem foreldr-
amir ganga í gegnum, en lífíð heldur
áfram. Þetta er áfall sem flest allir eru
lengi að ná sér af og fæstir ná sér nokk-
urn tímann að fullu (Worth, 1997).
Tilfínningaleg viðbrögð foreldra getur
verið ótti við sorgarferlið, ótti við fram-
tíðina, vonbrigði, sorg, reiði, sjálfs-
vorkunn, félagsleg einangrun, hjálp-
arleysi og ásökun (Pairman, Pincombe,
Thorogood og Tracy, 2006).
Tilfínningamar reiði eru oft mjög
óvæntar og erfíðar að eiga við. Feður
og mæður geta fúndið fyrir reiði vegna
missis bams og beinist þá reiðin gjarnan
að læknum eða ljósmæðrum fyrir það
að hafa ekki uppgötvað vandamálið
sem varð til þess að barnið lést. Reiðin
getur beinst að æðri máttarvöldum fyrir
að hafa látið þetta gerast og jafnvel
getur reiðin beinst að barninu sjálfu
fyrir að hafa ekki lifað og fyrir það
að yfírgefa foreldra sína (Henderson
og Macdonald, 2004). Það er eðlilegt
að vera mjög dapur, reiður og jafnvel
að hafa sektarkennd. Margir foreldrar
em að burðast með mikla sektarkennd
sérstaklegar ef þau í upphafí hafa haft
blendnar tilfínningar varðandi það að
verða foreldrar. Foreldrarnir leita líka
oft svara og spyrja sig erfíðra spuminga
eins og „hvað gerði ég rangt?“ „Hvað
ef ég hefði ekki ...?“ Hefði þetta þá
ekki gerst? (Henderson og Macdonald,
2004).
I rannsókn sem birtist í Family
Relations 1992 og gerð var af Stinson,
Lasker, Lohmann og Toedter var borin
saman styrkur sorgarviðbragða móður
og föður eftir andvana fæðingu.
Sorgarskali vegna burðarmálsdauða
„The Perinatal Grief Scale“ (P.G.S.) var
notaður til að meta niðurstöður. Á þeim
skala var litið til viðbragða foreldra í:
1. Virkri sorg, þ.e. grátur og hugsanir
um bamið
2. Erfiðleika við einbeitingu
3. Örvænting
4. Annríki
5. Ótti
6. Sektarkennd
7. Skortur á lausnum
8. Vantrú /efí
9. Reiði
10. Einmanaleiki
11. Leiði og depurð
Viðtölin voru gerð heima hjá foreldr-
unum tveim mánuðum efitir að andvana
fæðing hafði átt sér stað og aftur einu og
tveimur árum síðar. í fyrstu umferð vom
það 56 pör sem tóku þátt, ári síðar vom
það 37 pör og að tveim árum liðnum
voru 36 pör enn með í rannsókninni. I
þessari rannsókn kom í Ijós að konumar
skomðu áberandi hærri stig í öllum
þáttum sorgarskalans í fyrstu umferð
þ.e. tveim mánuðum efitir missinn. En
í annari og þriðju umferð þ.e. einu og
tveimur árum síðar var ekki marktækur
munur á milli kynjanna. Niðurstaða
rannsóknarinnar vom því á þá leið
að konur létu í ljós meiri sorgarvið-
brögð í byrjun en þau dvínuðu þegar
á leið á meðan karlmennirnir skomðu
næstum jafn mörg stig á sorgarskal-
anum að tveim mánuðum liðnum og
8 Ljósmæðrablaðið - Sumar 2009