Ljósmæðrablaðið - 15.06.2009, Blaðsíða 12

Ég tel það vera mikilvægt eins og komið
hefur í ljós á síðari árum að foreldrar sem
eignast andvana bam eignist sem flestar
minningar um barnið. Vitna ég þá aftur í
foreldra mína sem fengu ekki að sjá litlu
stúlkuna sína né eiga áþreifanlegar minn-
ingar um hana. Hún var ekki nefnd nafni
eins og tíðkast í dag, en í þau skipti sem
talað var um hana í mínum uppvexti var
aðeins sagt „litla systirin“ sem dó. Þeir
sem eignast bam í dag fá þær ráðlegg-
ingar frá fagfólki að gefa baminu nafn,
það sé mikilvægt því með því eigi
foreldrarnir auðveldara með að tengja
endurminningar sínar baminu.
Samantekt
Að missa bam er ein erfiðasta raun íyrir
foreldra að ganga í gegnum, á því leikur
engin vafí og það að fæða andvana bam er
engin undantekning. Foreldramir upplifa
mikla sorg og söknuð. Andvana fæðingar
hafa átt sér stað frá örófí alda hvar sem
er í heiminum. Aður íyrr var bamadauði
nær fólki en nú á dögum þó lítið hafí verið
rætt um þess konar reynslu. Rannsóknir
á efni tengdu andvana fæðingum hafa
aukist mikið á síðastliðnum árum og hafa
umræður um þetta efni orðið opnari hin
síðari ár og hlotið frekari viðurkenningu
í samfélaginu. En umræður um andvana
fæðingar er mjög viðkvæmt málefni og
ekki siðferðilega rétt að meðhöndla það í
tilraunastarfsemi eins og fram kemur hjá
Gold o.fl., 2007.
I þeim rannsóknum sem gerðar hafa
verið á upplifun foreldra við andvana
fæðingu hefur komið í ljós að munur er
á kynjunum varðandi tjáningar á tilfínn-
ingum sínum. Foreldramir upplifa sams
konar einkenni en móðirin sýnir sterk-
ari viðbrögð en feður. Samkvæmt Neill,
1998; Painnan o.fl., 2006, Stinson o.fl.,
1992 telja feður sorgina frekar vera sitt
einkamál á meðan mæður hafa meiri þörf
fyrir að tjá sig og sækja oftar til stuðn-
ingshópa með sorg sína. Með tilkomu
breyttra viðhorfa sem orðið hafa og með
aukinni þátttöku feðra í bameignarferl-
inu hefur það leitt til þess að frekari
viðurkenning hefúr hlotist í samfélaginu
að feður sýni tilfínningar sínar í stað þess
að loka þær inni.
Það áfall sem hjón verða fyrir við að
eignast andvana bam getur haft áhrif á
hjónabandið en þá með þeim hætti að
annað hvort styrkist sambandið við slíka
raun eða hjón fjarlægjast hvort annað.
Þegar feður loka á tilfínningar sínar og
syrgja í þögn er aukin hætta á að það
verði erfiðleikar í hjónabandinu því
konan mistúlkar oft slíka hegðun foður-
ins eins og honum „sé sama“. Það hefúr
komið í ljós að feðmm er ekki sama,
en þeir syrgja meira í þögn á meðan
móðirin sýnir tilfinningar sínar. Ljóst
þykir að feður fari í annað hlutverk en
þeir vildu vera í, þ.e.a.s. hlutverkið að
styðja og styrkja konuna en leyfa sér
ekki að syrgja sjálfir. Þörf hins syrgjandi
föður fyrir að tjá tilfinningar sínar getur
stangast á við hina ríkjandi hugmynd
um karlmannshlutverkið þar sem ætlast
er til að hann sé sterkur og styðjandi við
maka. Margir feður sýna sorg sýna með
támm en þeir gera það síður en mæður
(Mandell/McAnulty og Reece, 1980).
I þessari ritgerð hef ég notað orðin
„foreldrar / hjón“ og gefið mér að ég sé
þá að tala um einstaklinga af sitt hvoru
kyni. Nú er samfélag okkar mikið að
breytast og nýlega farið að viðurkenna
hjónaband samkynhneigðra. Leyfi hefúr
einnig gefist fyrir því að konur geti
farið í tæknifrjóvgun hvort sem þær eru
einstæðar eða með maka. Þetta leiðir huga
minn að því sem gæti verið fróðlegt að
skoða nánar, þ.e. þegar tvær konur verða
saman fyrir missir bams á meðgöngu
eða fæðingu, upplifa þær þá samskonar
sorgarviðbrögð? Sýna þær tilfinningar
sínar báðar á svipaðan hátt eða gæti sú
sem gengur með bamið og fæðir það
sýnt sterkari sorgarviðbrögð heldur en
sambýliskonan? Það væri áhugavert að
skoða þetta nánar í framtíðinni
Lokaorð
I samfélagi okkar hafa greinilega orðið
miklar breytingar varðandi viðhorf
fólks til þeirra sem syrgja. Það er orðið
„leyfilegt“ í dag að sýna tilfinningar
sínar og það að eignast andvana barn
er ekki lengur atburður sem „ekki var“
eins og tíðkaðist á ámm áður. Þá var
reynt að hlífa foreldrum andvana bama
við sorginni með því að tala sem minnst
um atburðinn eins og var hjá foreldrum
mínum.
Ég veit að ljósmæður eru í lykilhlut-
verki til að styðja foreldra í sorginni og
að það er nærveran sem er þar stærsti
þátturinn eins og í gegnum allt starf ljós-
móðurinnar. Það em engin orð sem munu
taka í burtu sársaukann sem parið finnur
fyrir en að þau viti að einhver er til staðar
og til að hlusta, hjálpar þeim mikið.
Ljósmæður geta stutt vel við bakið á
foreldrum í gegnum allt ferlið, veitt
ráðgjöf og hjálpað þeim að stíga fyrstu
skrefin eftir missinn.
Heimildaskrá
Badenhorst, W., Riches, S., Turton, P. og Hughes,
P. (2006). The psychological effects of still-
birth and neonatal death on fathers: Systematic
review. Joumal of Psychosomatic Obstetrics
and Gynecology, 27(4), 245-256.
Badenhorst,W.og Hughes, P. (2007).
Psychological aspects of perinatal loss. Best
Practice & Research Clinical Obstetrics and
Gynaecology, 21(2), 249-259.
Bragi Skúlason. (2001). Sorg í Ijósi lífs og dauða.
Reykjavík: Hagprent.
Bragi Skúlason. (1992). Von. Reykjavík:
Hörpuútgáfa.
Bragi Skúlason. (1990). Missir bama. Ljós-
mæðrablaðið, 3, 19-24
Callister, L. C. (2007). Perinatal loss: A family
perspective. Joumal of Perinatal and Neonatal
Nursing, 20(3), 227-234.
Gold, K. J., Dalton, V. K. og Schwenk, T.
L.,(2007). Hospital care for parents after
perinatal death. American College of Obstetrics
& Gynecology, 109(5) 1156-1166.
Gunnar Biering. (1991). Að missa bamið sitt. Sótt
26.september af http://www4.landspitali.is/
lsh_ytri.nsf/timaritpages/T6B025461AADE7F
1000256F4F00428A5C/$ftle/missa_bamid_
sitt.pdf
Hagstofa Islands (2008). Fæddir andvana. Sótt
þann 27. september 2008 af http://www.
hagstofan.is/Hagtolur/Mannfjoldi/Faeddir-og-
danir
Henderson, C. og Macdonald, S. (2004).
Mayes'Midwifery: A Textbook for
Midwifey. London: Elsevier Limited.
Observations.
Kubler-Ross, E. (1969). On death and dying. New
York: Macmillan
Litlir englar. (e.d.). Litlir englar. Sótt þann 30.
September 2008 af http://www.litlirenglar.is
Mandell, F., McAnulty, E. og Reece, R. (1980).
Observation of patemal responset to
sudden unanticipated infant death. Pediatrics,
65(2), 221-225
0‘Neill, B. (1998). A father's grief: Dealing with
stillbirth. Nursing Fomm, 33(4), 33-37.
Pairman, S., Pincombe, J., Thorogood, C. og
Tracy, S. (Ritstjórar). (2006). Midwifery:
Preparation for Practice. Australia: Elsevier.
Ragnheiður 1. Bjarnadóttir, Guðrún Garðarsdóttir,
Alexander K. Smárason og Gestur I. Pálsson.
(2006). Skýrsla frá fræðingaskráningunni fyrir
árið 2006. Reykjavík: Kvennadeild og Bama-
spítali Hringsins Landspítall-Háskólasjúkrahús.
Samuelsson, M., Rádestad, I. og Segesten, K.
(2001). Awaste oflife: Fathers*
experience of losing a child before birth. Birth,
28(2), 124-130.
Stinson, K. M., Lasker, J. N., Lohmann, J. og
Toedter, L. J. (1992). Parents* grief
following pregnancy loss: A comparison of
mothers and fathers. Family Relations,
41(2), 218-223.
Worth, N. J. (1997). Becoming a father to a still-
bom child. Clinical Nursing Research,
6(1), 71-89.
12 Ljosmæðrablaðið - Sumar 2009