Ljósmæðrablaðið - 15.06.2009, Blaðsíða 15

fæðandi kvenna10. Við nánari athugun
á þessari jurt varð þó að hafna þessari
tilgátu þótt jurtin komi margoft fyrir í
íslenskum lækningahandritum hefur hún
aldrei vaxið hér villt. Athyglisvert er að
hún hefur verið ræktuð hér á landi og
þótt nytsemdarplanta." Önnur jurt sem
fremur kæmi til greina er brönugrös sem
einnig var sérstök kvennajurt og þótti góð
fæðingarhjálp. I Noregi hafa Brönugrösin
fengið nafn Maríu meyjar, Marihand
og jomfru Maria blome, en slíkar jurtir
voru jafnan í hávegum hafðar.12 Jurtir
kenndar við Maríu þóttu líka íyrirtaks
kvennajurtir og voru notaðar til lækninga
og til styrktar fæðandi konum. Bjöm
Halldórsson segir í Grasnytjum sínum að
brönugras varðveiti „hafnir kvenna og
styrkir til fæðingar í hæfan tíma”.13 Hin
velkunnandi Syrpa hefur því sjálfsagt
vitað ýmislegt um náttúru brönugrasa og
BRIM
SEAFOOD
jafnvel fundið hunangsilmi úr grasi eins
og kynsystir hennar Grélöð.
Heimildir
1. Eddukvæði Ólafur Briem annaðist útgáfu,
Reykjavík 1968, bls.344; bls.414.
2. Nefna má Þuríði Tungu-Oddsdóttur en hún
græddi tvo bardagakappa. Landnámabók bls.
100.
3. „Fóstbræðra saga“ bls.850.íslendinga sögur
I.Ritstjórar Jón Torfason, Sverrir Tómasson,
Örnólfur Thorsson. Bragi Halldórsson og
Jón Torfason bjuggu til prentunar. Reykjavík
1985.
4. Sturlunga saga I. Jón Jóhannesson, Magús
Finnbogason og Kristján Eldjám sáu um
útgáfuna. Reykjavík 1946, bls.328.
5. Landnáma bls.176, 177. Allar gerðir
Landnámu eru samdóma um hunangsilminn.
6. Kulturhistorisk leksikon for nordiske
middelalder xi, bls. 367-371.
7. An old Icelandic medical miscellany Útg.
Henning Larsen, Oslo 1931, bls.57, 64,77.
8. „Finnboga saga” íslenzk fomrit XIV.
Jóhannes Halldórsson gaf út. Reykjavík 1959,
bls. 255-256.
9. „Finnboga saga” bls. 256 nm.
10. John M. Riddle „Contraception and Early
Abortion in the Middle Ages” Handbook of
Medieval Sexuality Ed. Vem.Bullough, James
A. Bmndage New York, London 1996 bls.
269.
11. Þessi jurt er oftast kölluð malurt þótt búi eða
búgras komi fyrir í læknahandritum. Ingólfur
Guðnason: „Vísbendingar um garðrækt
í Skálholti á fyrri öldum.“ Fmmkvöðull
vísinda og mennta, Þórður Þorláksson biskup
í Skálholti. Ritstjóri Jón Pálsson. Reykjavík
1998, bls. 144.
12. Reichborn Kjennerud. „Váre folkemedisinske
lægeurter.“ Bidrag til norsk folkemedisin III.
Kristiania 1922, bls.42.
13. Bjöm Halldórsson: Rit Bjöms Halldórssonar.
Gísli Kristjánssonar og Bjöm Sigfússon
bjuggu til prentunar. Reykjavík 1983, bls.
237.
LÝÐH E I LSUSTÖÐ
www.lydheilsustod.is
Ljósmæðrablaðið - Sumar 2009 1 5