Ljósmæðrablaðið - 15.06.2009, Blaðsíða 11

lengur. Þetta var mín stund til að syrgja“
(Neill,1998, bls 34).
Eg veit að sú reynsla að fæða andvana
bam hefur sett mark sitt á líf föður míns
ekki síður en móður og eftir að hafa
fengið upplýsingar frá eldri bræðrunr
mínum þá sögðu þeir mér að faðir okkar
hafí verið mjög sterkur á þessum tíma
þegar bamið fæddist, hann var þá eina
fyrirvinnan á stóru heimili og varð að
standa sig. En þeim er minnisstætt hvað
faðir okkar grét mikið þegar litla dóttir
hans var jörðuð. Hann vöknaði síðan oft
urn augun þegar hann minntist á þennan
atburð alveg fram á hans hinsta dag.
Hvernig er hægt að styðja
foreldra í sorginni?
Sorgin gerir einstaklinginn örmagna.
Það getur tekið marga rnánuði þar til
foreldramir og þá sérstaklega móðirin
geti einbeitt sér að öðm en sorginni og
söknuði eftir baminu og horft á eitt-
hvað annað sem er áhugavert í umhverf-
inu. Að horfa til framtíðar án bamsins
er erfítt og sársaukafúllt. Foreldmm er
einnig alltaf hætta á að hverfa til baka
í sorgina á ákveðnum tímamótum sem
hefðu orðið í lífí bamsins, t.d. affnæli, jól
eða á öðmm hátíðisdögum (Henderson
og Macdonald, 2004; Bragi Skúlason,
2001).
Foreldrar verða að fá að fínna sína
eigin leið til að vinna úr þessari erfíðu
reynslu, það er engin ein leið rétt til
þess. Báðir foreldrar þurfa stuðning og
báðir þurfa upplýsingar, þrátt íyrir að
það sér erfítt fyrir þau að meðtaka allt
og skilja það sem sagt er. Foreldrar eru
þakklátir fyrir umhyggju fagfólks, skiln-
•ng þess og þeirra sem eru tilbúnir að
sýna umhyggju og eru óhræddir við að
sýna tilfmningar sínar (Henderson og
Macdonald, 2004).
Bragi Skúlason (2001) telur að sá
fagaðili sem sinnir foreldrunum innan
spítalans þurfí að sýna þeim mikinn
stuðning og vera tilbúin að gefa af sér,
vera reiðubúin að veita faglega nánd sem
felur ekki í sér að vera stífúr í faglegu
orðavali. Hann þurfí að vera meðvit-
nður gagnvart eigin tilfínningum og
með opinn liuga gagnvart því sambandi
sem hann getur átt með skjólstæðingum
sínum.
Þegar ljósmóðir verður þátttakandi
1 slíkum harmleik með foreldrum sem
eignast andvana bam er viss hætta á því
að ljósmóðirin geti auðveldlega verið
sjálf minnt á missir sem hefúr hent
hana eða sorg sem hún hefúr gengið í
gegnum. Foreldramir eiga ekki að þurfa
að eiga hlutdeild í tilfinningum ljós-
móður eða hennar reynslu af sorginni
og verður hún því að passa að yfirfæra
ekki sorg sem hún hefúr upplifað yfír
á syrgjandi foreldra. Foreldramir þurfa
á stuðningi ljósmóðurinnar að halda og
hún þarf að vera til staðar. Orð munu
ekki taka í burtu sársaukann sem parið
fínnur fyrir en viti þau að einhver er
til staðar, að þau em ekki alein, getur
það verið mikill og góður sfyrkur fyrir
þau. Til viðbótar við það að hlusta þarf
ljósmóðirin geta talað um dauðann og
bjóða upp á samtal við prest ef foreldr-
amir óska þess. Að fá að tala um erfíða
reynslu við einhvem sem hefúr áhuga
og er tilbúin að hlusta er ein af bestu
aðferðum til að ná betri líðan og einnig
er gott að skrifa um tilfínningar sínar
(Worth, 1997). Dæmi um slíkt er þegar
foreldrar nota svokallaðar blogg síður til
að tjá líðan sína og skrifa sig þannig frá
sorginni. Samtökin „Litlir englar“ sem
stofnuð voru 2002 opnuðu heimasíð-
una www.litlirenglar.is þar sem foreldrar
geta leitað upplýsinga og stuðnings ffá
öðrum sem hafa gengið í gegnunr svip-
aða reynslu. Þar geta foreldrar skrifað
inn spumingar og ritað skoðun sína um
hin ýmsu mál. Foreldrar hafa líka haft
samráð um að hittast og sfyrkja hvort
annað í gegnum heimasíðuna og deila
hugsunum sínum með hvort öðm (Litlir
englar, e.d.). Það má því segja að með
opnari urnræðu og minni fordómum hafa
foreldrar fengið betri stuðning og inn í
þann stuðning sem er orðin skipulagaðri
hafa komið fleiri starfsstéttir. Einnig er
það orðið viðurkennt að feður séu meiri
þátttakendur í sorgarferlinu. Samúðin
í samfélaginu hefur aukist og að syrgja
andvana bam er talið orðið meira eðlilegt
en áður var (Bragi Skúlason 1990).
Landspítali - Háskólasjúkrahús hefúr
látið útbúa litla bók sem heitir „Að
missa bamið sitt“ sem er upplýsinga- og
leiðbeiningabók til foreldra. Byrjað er að
fjalla um þær tilfinningar sem foreldrar
upplifa við þessar aðstæður og þar kemur
frarn að það sé eðlilegt að einstakling-
amir syrgi á misjafnan hátt. Þar er
foreldrum ráðlagt að horfast í augu við
dauðann í stað þess að forðast þá hugsun
eða umræður um þá staðreynd. Sérstök
fræðsla er þar fyrir móðurina því segja
má að líkami hennar neiti að viðurkenna
að bamið sé látið. Hún upplifir sömu
líkamlegu einkennin og þegar um lifandi
bam er að ræða (Gunnar Biering, 1991).
Foreldramir fá einnig litla minningabók,
Gleym-mér-ei, sem ætluð er til að varð-
veita ýmsar minningar tengdar baminu
eins og fæðingararmband og kort með
upplýsingum um þyngd og lengd bams.
Þar er líka hægt að geyma þrykkimynd
af fóta- og fíngraforum bamsins og aðrar
myndir (Landspítali-Háskólasjúkrahús,
kvennasvið e.d.).
Mikilvægi minninga um
andvana börn.
Áþreifanlegar minningar em mjög
mikilvægar við að hjálpa foreldrum
í gegnum sorgarferlið. Myndir af
baminu, hárlokkur, merkiarmband og
þrykkimynd af fótafari barnsins, allt
em þetta minningar fyrir foreldrana um
bamið sem þau dreymdu um en fengu
ekki að kynnast (Worth, 1997). í rann-
sókn sem gerð var af Worth (1997) var
athuguð upplifun feðra að andvana
fæðingum og tekin vom viðtöl við átta
feður sem allir höfðu gengið í gegnum
andvana fæðingu. Kom þar í ljós mikil-
vægi þess að eiga áþreifanlega minn-
ingar af baminu. Viðtölin voru tekin 5
árum eftir að þeir höfðu eignast andvana
bam. Einn faðirinn hafði hvorki viljað
sjá né láta taka myndir af baminu og 5
árum síðar þegar viðtölin vom tekin var
enn mikil eftirsjá hjá honum að hafa ekki
fengið að sjá barnið og fá af því myndir.
Hann talaði um að honum fyndist hann
ekki geta lokað sorgarferlinu því hann
hefði engar áþreifanlegar minningar. Að
sjá bamið hjálpar foreldmm að viður-
kenna raunveruleikann um bamið og
að gera sér það ljóst að barnið sé látið.
Það kom í ljós í þessari sömu rannsókn
að áþreifanlegar minningar voru öllum
feðmnum mikilvægar til að sameina
bamið fjölskyldunni og í raun til að
fá viðurkenningu á baminu frá öðmm
(Worth, 1997).
Ljósmæðrablaðið - Sumar 2009 1 1