Ljósmæðrablaðið - 15.06.2009, Blaðsíða 9

einu og tveimur árum síðar, og voru þá
að meðaltali með svipaðan stigaijölda
og eiginkonurnar (Stinson, Lasker,
Lohmann og Toedter, 1992). Meðganga
er í flestum tilfellum tími tilhlökkunar
og margir foreldrar, sérstaklega mæður
tengjast baminu sterkum böndum strax
í móðurkviði.
„Hann varð sonur minn um leið og ég
vissi að ég gekk með bami“ (Callister,
2006). Það má líka segja að með tilkomu
aukinnar tækni þ.e.a.s. eftir að byrjað
var að sónarskoða konur í upphafí
meðgöngu að þá byrji tengslamyndunin
við bamið íyrr en ella (Worth, 1997).
Þegar bamið svo deyr, syrgja foreldrar
allt það sem þau vom búin að gera ráð
fyrir og missa því tækifærið til að kynn-
ast baminu í framtíðinni. Þessi sorg
hefur vissa sérstöðu því hún nær til allra
þátta sorgarinnar, að missa bam, missa
draum og jafnvel missis sjálfs. Að syrgja
er ekki geðrænn sjúkdómur, þrátt fyrir
svefnleysi, hræðslu, ótta og reiði og að
foreldrum fínnist þau vera að missa tökin
„séu að verða bijáluð“. Allar þessar
tilfínningar eru eðlilegar og þegar frá
líður fara þær hægt dvínandi og verða
mildari og koma sjaldnar (Henderson og
Macdonald, 2004).
Ahrif sorgar á samband hjóna
Sorgin er einstök, þ.e. hver og einn
upplifír sorgina á sinn hátt. Jafnvel þó
hjón syrgi barn sitt þá getur hvor aðil-
inn fyrir sig upplifað sig einan í sorg-
inni. Og getur það síðan á vissan hátt
haft áhrif á samband foreldranna (Hend-
erson og Macdonald, 2004). í sorgarferl-
inu getur þessi tilfínning hvemig hjón
takast á við sorgina og sýna einkennin á
mismunandi hátt og á mismunandi tíma
leitt til togstreitu. Það getur síðan flækt
samband foreldrana því eiginkonan
getur mistúlkað hegðun föðurins sem oft
verður svo ljarrænn, og litið á það sem
áhugaleysi gagnvart baminu og sem litla
umhyggjusemi að hans hálfu, eins og
honum „sé sama“ (Stinson o.fl., 1992;
Pairman o.fl., 2006).
Það er erfítt til þess að hugsa að þegar
hjón verða fyrir slíkum missi, sársauk-
mn svo mikill og parið þarf mjög á hvort
öðru að halda, þá fínna feðumir fyrir því
eins og þeir einangrist ffá makanum og
hilið á milli þeirra verði breiðara. Það
niyndi hjálpa foreldmm í úrvinnslunni
ef þau átta sig á því að maður og kona
syrgja ekki á sama hátt (Henderson og
Macdonald, 2004). Fagaðilar þ.e. þeir
Sem sinna foreldrum eftir slíkan missir
þurfa að fúllvissa foreldana um að það sé
eðlilegt að þeir upplifi sorgina ekki eins
og ekki á sama tíma, og að sorgarferlið
getur tekið marga mánuði, jafnvel ár eða
meira. Mæður og feður upplifa sams
konar einkenni, en venjulega em þján-
ingareinkenni móður sterkari þ.e. hún
sýnir sterkari viðbrögð. Það hjálpar að
hvetja hjónin að fínna leið til að deila
saman tilfínningum sínum og ná til hvors
annars. Sambandið er mun líklegra til
að standa þetta af sér ef hjónin hjálpa
hvert öðru við að styrkja og þroska
þær tilfinningar sem þau hafa, og vinna
þannig saman í sorginni (Henderson og
Macdonald, 2004; Badenhorst og Huges,
2007). Þetta getur jafnvel verið fyrsta
reynsla ungra hjóna að missi og sorg,
það er eitthvað sem getur valdið erfið-
leikum og streitu í sambandi (Callister,
2006). Ymsar rannsóknir hafa staðfest
að það sé aukin tíðni hjónaskilnaða í
kjölfar slíkrar reynslu, eða að hjón geri
miklar breytingar á lífi sínu eins og að
flytja búferlum vegna þess áfalls sem
þau hafa orðið fyrir (Badenhorst og
Huges, 2007). Aðrir hafa bent á að álagið
sem verður við það að eignast andvana
bam getur líka styrkt samband foreldra
og sambandið orðið enn sterkara en það
var áður (Pairman o.fl. 2006).
Feður
Astæðan fyrir því að ég tek sérstaklega
fyrir sorg feðra er að mér er það
hugleikið að vita hvort þeir upplifi sorg
í tengslum við andvana fæðingar á sama
hátt og mæður og hvort þeir fái sama
stuðning í samfélaginu og þær. Eins
og kemur ffam í inngangi þá misstu
foreldrar mínir bam árið 1970 og það
var á þeim tíma þegar foreldrar fengu
lítinn sem engan stuðning eftir andvana
fæðingu bams. Faðir minn sagði mér að
móðir mín hafí aldrei orðið söm á eftir
að hafa gengið í gegnum það að fæða
fúllburða andvana stúlkubam eftir 9
mánaða meðgöngu. Mér er nú hugsað
til þess hvernig honum sjálfum haíi
liðið á þessum tíma.
Rannsóknir sem Klaus og Kennel
gerðu (1982), Rubin (1977) og Stainton
(1990) bentu allar á það að feður tengj-
ast ófæddu bami sínu líkt og móðirin
en rannsakendumir sögðu einnig frá
því að sú tenging sé á annan hátt en
hjá mæðrum. Þeir töldu það vera vegna
þess að það er konan sem ber bamið
undir belti og því tengist hún baminu
fyrr tilfínningalegum böndum heldur
en faðirinn (Worth, 1997). Upplifun
feðra væri svo að deila meðgöngunni
með móðirinni og með því að „sjá og
fínna“. Það hvemig faðirinn upplifir
þessa tengingu við ófædda barnið hefur
svo áhrif á viðbrögð hans við andvana
fæðingu bamsins (Worth, 1997; Stinson
o.fl.,1992).
Gleymdir syrgjendur?
Rannsókn sem gerð var í Svíþjóð af
Samulsson, Rádestad og Segesten 2001,
sýnir að þörf hins syrgjandi föður fyrir
að tjá tilfinningar sínar stangist á við
hina ríkjandi ímynd um karlmannshlut-
verkið, þar sem ætlast er til að hann
sé sterkur og styðji maka sinn. Tekin
vom viðtöl við ellefu feður. Viðtölin
vora tekin 5-27 mánuðum eftir að
þeir höföu eignast andvana bam og
meðgöngutími bams var 29 - 42 vikur.
I rannsókninni kom fram að þegar
feðumir fengu þá vitneskju um að bam
þeirra væri látið upplifðu þeir áfall,
afneitun, tilfínningaleysi og lömun-
artilfinningu. Þeir áttu erfítt með að
takast á við það sem var að gerast. Eftir-
Ljósmæðrablaðið - Sumar 2009 9