Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.2002, Blaðsíða 9

Ragnheiður Ósk Erlendsdóttir, BS, MSN hjúkrunarfræðingur á barnasviði LSH og dr. Erla Kolbrún
Svavarsdóttir, PhD dósent við hjúkrunarfræðideild HÍ:
Hegðun systkina barna með
langvinnan astma*
Útdráttur
Tilgangur þessarar rannsóknar var að kanna viðhorf foreldra,
bœði mæðra ogfeðra, á hegðun heilbrigðra systkina barna með
langvinnan astma. Einnig að skoða hvort alvarleiki sjúkdóms-
ins eða einstaklingsbundnir þættir systkinanna, eins og kyn,
aldur og aldursmunur, hefðu áhrif á viðhorf foreldranna á
hegðun heilbrigöu barnanna. í rannsókninni tóku þátt 32
mæður og 26 feður. Þetta voru foreldrar 6 ára barna eða yngri
sem höfðu lœknisfrœðilega verið greind með astrna og áttu
a.m.k. eitt heilbrigt systkini á aldrinum 2-11 ára. Helstu niður-
stöður voru þœr að hjá mæðrum hafði aldur og aldursmunur
systkinanna og alvarleiki sjúkdómsins áhrif á skynjun þeirra á
hegðunarerfileikum systkinanna. Hjá feðrum hafði hins vegar
alvarleiki sjúkdómsins áhrif á skynjun þeirra á hegðunarerfið-
leikum systkinanna. Þá ályktun má draga að greining á áhrifum
langvinnra sjúkdóma, eins og astma hjá börnum á heilbrigð
systkini þeirra, getur reynst hjúkrunarfrœðingum mikilvœg, ekki
síst þegar hjúkrunarmeðferð miðar að því að styrkja jjölskyldur
barna með langvinnan astma til að takast á við sitt daglega líf.
Abstract
Thepurpose of the study was to examine mothers’andfathers’
perspectives of sibling behavior when parents were caring for
a young child with chronic asthma. Also to evaluate the
relationship between the parental perspective of sibling
behavior and the siblings ’ characteristics and the severity of
the asthma. The sample consisted of 32 mothers and 26
fathers of a child 6 years old or younger with asthrna, and at
least one healthy sibling aged 2-11 years. Results indicated
that age and the age interval of the siblings and the severity of
the asthma ajfect the mother's perspective of siblings’
behavioral problems. For the fathers the severity of the asthma
ajfected their perception of the siblings ’ behavioral problems.
This study may lead to a better understanding of how siblings ’
characteristics and the severity of the asthma are related to
the behavior of well siblings. This knowledge may be used in
nursing intervention to empower the whole family to use their
available resources to promote healthy patterns of living.
Langvinnur astmi er einn algengasti langvinni sjúkdómur-
inn sem hrjáir íslensk börn nú um stundir en þetta heilbrigðis-
vandamál virðist fara vaxandi hér á landi sem og í öðrum
vestrænum löndum (Herbert Eiríksson, Björn Árdal, Bjöm R.
Lúðvíksson, Ásbjörn Sigfússon, Helgi Valdimarsson og
Ásgeir Haraldsson, 2000). Sú þróun hefur einnig átt sér stað
að umönnun og meðferð barna með langvinna sjúkdóma eins
og astma hefur færst frá heilbrigðisstofnunum yfir til foreldra
og fjölskyldna langveiku barnanna (Bruce og Ritchie, 1997).
Úti í samfélaginu og inni á heimilunum er því vaxandi hópur
foreldra sem þarf að leggja mikla vinnu í að meðhöndla og
fyrirbyggja veikindi hjá börnum sínum ásamt því að kljást við
öll þau daglegu vandamál og viðfangsefni sem fjölskyldur
þurfa að leysa almennt. Barnið, sem er veikt, þarfnast því ekki
eingöngu hjúkrunarþjónustu heldur verður fjölskylda þess í
heild skjólstæðingur hjúkrunarfræðinga.
Rannsakendur, sem skoðað hafa fjölskyldur barna með
langvinnan astma, hafa aðallega kannað þátt foreldranna við
umönnun astmaveiku barnanna, viðhorf þeirra, vellíðan og
lífsfyllingu (Peri, Molinari og Taverna, 1991; Schulz, Dye,
Jolicoeur, Cafferty og Watson, 1994; Svavarsdóttir, McCubbin
og Kane, 2000). Þegar langvinn veikindi barns herja á barn-
margar fjölskyldur þurfa foreldrar að laga sig að því að sjá um
Ragnheiður Ósk Erlendsdóttir, hjúkr-
unarfræðingur og verkefnisstjóri á
barnasviði Landspítala-háskólasjúkra-
húsi. Hún lauk BS prófi í hjúkrunar-
fræði við Háskólann á Akureyri 1993
og meistaraprófi við Háskóla Íslands
2000.
Erla Kolbrún Svavarsdóttir, dósent í
hjúkrunarfræði við Háskóla íslands.
Hún lauk meistaragráðu frá háskól-
anurn í Wisconsin, Madison árið 1993
og doktorsprófi frá sama skóla árið
1997. Hún hefur kennt við Háskóla
íslands síðan 1997 og er varadeildar-
forseti hjúkrunarfræðideildar.
* Ritrýnd grein
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 4. tbl. 78. árg. 2002
201