Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.2002, Blaðsíða 13

hegðunarerfiðleika systkinanna eftir kyni, aldri, aldursmun og
alvarleika astmans.
Áhrif kyns. Kyn hafði engin bein marktæk áhrif á hegð-
unarerfiðleika systkinanna að teknu tilliti til aldurs og aldurs-
munar þeirra, hvorki að mati mæðra né feðra.
Áhrif aldurs. Hjá mæðrum en ekki feðrum reyndist aldur
systkinanna að teknu tilliti til kyns og aldursmunar hafa mark-
tæk áhrif á mat þeirra á hegðunarerfiðleikum systkinanna
F(3,12) = 4,478 p = 0,025 (sjá töflu 3). 2-6 ára systkini voru
með marktækt meiri hegðunarerfiðleika heldur en 7 - 9 ára
systkini (p<0,05) (sjá mynd 2). Tæplega 53% af dreifingu
hegðunarerfiðleika systkinanna skýrðust af aldri systkinanna
að teknu tilliti til kyns þeirra og aldursmunar (eta squared =
0,528, p = 0,025).
Áhrif aldursmunar. Hjá mæðrum en ekki feðrum reyndist
aldursmunurinn hafa marktæk áhrif á hegðunarerfiðleika syst-
kinanna þegar tillit var tekið til kyns þeirra og aldurs F(3,12)
= 8,841 p = 0,002 (sjá töflu 3). Systkini, sem voru 1-2 árum
yngri eða 1-2 árum eldri en astmaveika barnið, höfðu mark-
Aldur systkinanna
Mynd 2. Áhríf aldurs á hegðunarerfiðleika systkinanna ad
teknu tilliti til kyns og aldursmunar þeirra, mat mœðra.
Aldursmunur milli systkinanna
Mynd 3. Ahríf aldursmunar á hegðunarerfiðleika systkinanna
að teknu tilliti til kyns og aldurs þeirra, mat mœðra.
tækt meiri hegðunarerfiðleika heldur en systkinin sem voru 3-
4 árum eldri en astmaveika barnið (sjá mynd 3). 69% af
dreifingu hegðunarerfiðleikanna skýrðust af þessum aldurs-
mun (eta squared = 0,688, p = 0,002). Á hinn bóginn, gagn-
stætt við svör mæðranna, höfðu einstaklingsbundnu þættirnir,
aldur og aldursmunur systkinanna, engin marktæk áhrif á
hegðun systkinanna að mati feðranna.
Ahrif alvarleika astmans. Hjá mæðrum kom fram að
systkini barna með alvarlegan astma sýndu marktækt meiri
innri og ytri hegðunarerfiðleika heldur en systkini barna sem
voru með vægan astma (p<0,05) (sjá töflu 3). Hjá feðrum kom
einnig í ljós að systkini barna með alvarlegan astma höfðu
marktækt meiri heildarhegðunarerfiðleika heldur en systkini
barna með meðalalvarlegan og vægan astma (p<0,05) (sjá
töflu 3). Þessar niðurstöður, sem fengnar voru með einhliða
dreifigreiningu, gefa því til kynna að systkini barna, sem
þjáðust af alvarlegum astma, hafi marktækt meiri hegðunar-
erfiðleika að mati beggja foreldra heldur en systkini barna
sem þjáðust af vægum eða meðalalvarlegum astma.
Tafla 3.
Dreifigreiningarlíkan um áhrif kyns, aldurs og aldurs-
munar á hegðunarerfiðleika, mat mæðra.
df F P
Leiðrétt líkan 13 3,878 0,013
Kyn (k) 1 1,253 0,285
Aldur (A) 3 4,478 0,025*
Aldursmunur (B) 3 8,841 0,002**
KxA 3 1,443 0,279
K x B 3 1,597 0,242
* p < 0,05, ** p < 0,01, *** p < 0,001
Tafla 4.
Einhliða dreifigreining á áhrifum alvarleika astmans á
hegðunarerfiðleika systkinanna, mat mæðra og feðra.
Hegðunarerfiðleikar: F-próf
Mat mæðra: df F P
Heildarhegðunarerfiðleikar 2 3,038 0,063
Innri erfiðleikar 2 4,307 0,022*
Hegðunarerfiðleikar 2 3,482 0,044*
Mat feðra:
Heildarhegðunarerfiðleikar 2 4,875 0,017*
Innri erfiðleikar 2 3,913 0,034*
Hegðunarerfiðleikar 2 5,353 0,012*
* p < 0,05, ** p < 0,01, *** p < 0,001
Umræða
I þessari rannsókn kom fram að mæður og feður eru nokkuð
sammála í mati sínu á hegðunarerfiðleikum systkina barna
með langvinnan astma. Helstu hegðunarerfiðleikarnir, senr
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 4. tbl. 78. árg. 2002
205