Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.2002, Blaðsíða 46

Alyktun frá stjórn
Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga
Stjórn Félags íslenskra hjúkrunarfrœðingaJjallaði um ský’rslu Ríkisendurskoðunar „Fyrsti viðkomustaður i heilbrigðiskerfinu“.
Stjórnsýsluúttekt á rekstri Heilsugœslunnar i Reykjavík, áfundi sínum 23. september. Jafnframt fjallaði stjórnin um tillögur fram-
kvœmdastjórnar Heilsugœslunnar í Reykjavik og yfirlœkna Heilsugœslunnar í Reykjavik, Kópavogi, Mosfellsbœ og Seltjarnar-
nesi um leiðir til að bœta og efla heilsugœsluna.
Vegna þessa vill stjórnin koma eftirfarandi á framfœri:
A. Skýrsla Ríkisendurskoðunar
I.
Hjúkrunarfélagið Líkn var stofnað árið 1915. Stjórnun og rekstur
Líknar var ávallt í höndum hjúkrunarkvenna þó ljóst sé að stuðningur
áhrifamanna hafi verið nauðsynlegur fyrir félagið til að lifa af.
Markmið Líknar var að veita fátækum ókeypis hjúkrunarþjónustu
heima lyrir og veita sjúklingunum og fjölskyldum þeirra fræðslu um
heilbrigða lifnaðarhætti og hvernig vinna mætti gegn útbreiðslu
sjúkdóma. Ungbamaeftirlit og mæðravernd var ennfremur komið á á
vegum félagsins. Þarna var lagður homsteinn að því heilsuverndar- og
fyrirbyggingarstarfi sem er ríkjandi í heilbrigðiskerfinu í dag og kemur
fram í stefnu Alþjóða heilbrigðismálastofnunarinnar um Heilbrigði
fyrir alla árið 2100. Árið 1956, þegar Heilsuverndarstöð Reykjavíkur
var stofnuð, var Líkn lagt niður og tók ríkisvaldið formlega yfir þá
starfsemi sem Líkn hafði sinnt fram til þess. Á þeim tíma var enginn
hjúkrunarfræðingur í stjórn Heilsuverndarstöðvarinnar og engin kona.
Stjórn Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga telur ástæðu til að
árétta hlut hjúkrunarfræðinga í mótun heilsuverndar landsmanna
sökum þess hversu lítið ber á umfjöllun um störf hjúkrunarfræðinga í
heilsugæslu í umfjöllun Ríkisendurskoðunar og tillögum fram-
kvæmdastjórnar Heilsugæslunnar í Reykjavík og yfirlækna Heilsu-
gæslunnar í Reykjavík, Kópavogi, Mosfellsbæ og Seltjarnarnesi.
II.
í lögum um heilbrigðisþjónustu 19. gr. 1. mgr. er fjallað um hlutverk
heilsugæslustöðva. Eitt af hlutverkum heilsugæslunnar er læknis-
þjónusta. Skýrsla Ríkisendurskoðunar er einvörðungu úttekt á þeim
þætti heilsugæslunnar en ekki á rekstri Heilsugæslunnar í Reykjavík
eins og titill skýrslunnar gefúr til kynna.
Stjórn Félags íslenskra hjúkrunarfrœðinga mótmcelir því að
lœknisþjónusta heilsugæslunnar sé lögð að jöfnu vió þjónustu heilsu-
gœslunnar i heild.
III.
Ríkisendurskoðun leggur fram þrjár spurningar í skýrslu sinni. Þær
eru:
• Hversu vel tekst Heilsugæslunni í Reykjavík að gegna því hlut-
verki að vera „fyrsti viðkomustaður" skjólstæðinga sinna í heil-
brigðiskerfinu?
• Hvaða þættir hafa áhrif á það hversu vel stofnuninni tekst að
gegna þessu hlutverki?
• Hvaða leiðir eru hugsanlegar til að stuðla að því að stofnunin
verði betur fær um að gegna því?
Ríkisendurskoðun kemst að þeirri niðurstöðu að Heilsugæslan í
Reykjavík mæti ekki að fullu eftirspurn eftir almennri læknisþjónustu
á þjónustusvæði sínu. Því sé ljóst að stofnunin nái ekki sem skyldi
238
því markmiði að vera fyrsti viðkomustaður skjólstæðinga sinna í
heilbrigðiskerfinu.
Frá sjónarhóli hjúkrunarfræðinga gegnir Heilsugæslan í Reykjavík
því hlutverki sínu vel að vera fyrsti viðkomustaður skjólstæðinga í heil-
brigðiskerfinu. Bamafjölskyldur em stór hluti skjólstæðinga heilsu-
gæslunnar og allir vita að hjúkrunarfræðingar heimsækja fjölskyldur í
hvert sinn sem bam fæðist, auk þess að skólaböm hafa greiðan aðgang
að skólahjúkrunarffæðingum. Þessi hluti heilsugæslunnar er ekki
nefndur á nafn í úttekt ríkisendurskoðunar og er það brotalöm á
skýrslunni í heild miðað við framsetningu spurningarinnar í skýrslunni.
Spumingin sem Ríkisendurskoðun svarar er hvort Heilsugæslan í
Reykjavík mæti eftirspum eftir almennri læknisþjónustu á þjónustu-
svæði sínu, ekki hvort hún sé fyrsti viðkomustaður skjólstæðinga sinna.
IV.
Ríkisendurskoðun kemur með fimm ábendingar til stjórnenda
Heilsugæslunnar í Reykjavík. Ein ábendingin fjaliar um tilfærslu
verkefna milli faghópa. Þar stendur: „Til dæmis mætti hugsa sér að
vakthafandi hjúkrunarfræðingi verði falið það hlutverk að stýra með
ákveðnum hætti aðgengi að læknum“. Hugmyndin er að hjúkrunar-
fræðingar svari síma og ákveði hverjir fái aðgang að lækni. Stjórn
Félags íslenskra hjúkrunarfrœðinga mótmælir þessari framsetningu
á simaþjónustu hjúkrunarfrœðinga. Stjórnin telur hinsvegar mikil-
vægt að koma á slíkri þjónustu, en undir réttnefni. Árangur af síma-
þjónustu hjúkrunarfræðinga þarf ekki að deila um, enda leysa hjúkr-
unarfræðingar úr fjölmörgum vanda á hverjum degi í störfum sínum.
Erlendis hefur símaþjónusta hjúkrunarfræðinga í heilbrigðisþjónust-
unni verið viðurkennd, en sýnt hefur verið fram á að hægt er að leysa
úr vanda um 40% þeirra sem leita til heilsugæslunnar með síma-
þjónustu hjúkrunarfræðinga.
V.
Stjóm Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga telur að ef Ríkisendur-
skoðun hefði skoðað rekstur Heilsugæslunnar í Reykjavík í heild sinni
en ekki einungis þátt lækna í þeirri þjónustu, hefðu ábendingar til
stjórnenda Heilsugæslunnar í Reykjavík verið á annan veg. í skýrslu
Ríkisendurskoðunar vantar t.d. alla umljöllun um hagkvæmni og gæði
þjónustu þeirra sem á ensku kallast „nurse practitioners“. Það em
hjúkrunarfræðingar sem eru sérmenntaðir í því að veita fyrstu þjónustu
og almenna þjónustu á heilsugæslustöðvum, bráðamóttöku og víðar.
Til dæmis í Bandaríkjunum og Bretlandi hafa þeir heimild til að
sjúkdómsgreina, hefja viðeigandi meðferð, panta rannsóknir og ávísa
tilteknum lyfjum. í Bretlandi hefúr á undanfömum árum verið lögð
áhersla á að þessir hjúkrunarfræðingar séu þeir aðilar sem
skjólstæðingar heilsugæslunnar hafa fyrstu samskipti við. Þetta hefúr
verið gert í því skyni að minnka kostnað, nýta betur menntun og
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 4. tbl. 78. árg. 2002