Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.2002, Blaðsíða 18

Tafla 2: Helstu þættir sem hindra það að heilsugæslulæknar á Norðurlöndum bjóði sjúklingum aðstoð við að hætta að reykja.
ísiand N=167 Noregur N=1000 Svíþjóð N=1000 Finniand N=1000
Helstu „þröskuldar“ í veginum fyrir að aðstoða sjúklinga við að hætta að reykja - % sem eru sammála:
Skortur á sérhæfðunr meðferðaraðilum til að vísa til. 91 71 83 65
Ráðgjöf í reykbindindi er of tímafrek. 59 68 56 65
Of fáir hætta að reykja þrátt fyrir stuðninginn. 54 71 45 63
Skortur á þekkingu á viðfangsefninu. 51 42 31 44
Ráðgjöf í reykbindindi er ekki í verkahring lækna. 12 34 21 21
Helgason, A.R., og Lund, K.E., 2001
um 5%. Konur virðast græða meira en karlar á virkri þjónustu
en þar var ávinningurinn marktækur (tafla 3).
Tafla 3: Samanburður á árangri tveggja meðferðarforma.
Reyklausir 12 mánuðum
eftir fyrsta samtal
Án frumkvæðis meðferðaraðila (óvirk) Með frumkvæði meðferðaraðila (virk) Fisher 's exact test
ALLIR 28% 33% p = 0.08
Karlar 28% 27% p = 0.80
Konur 27% 34% p = 0.03
Helgason, A.R., og samstarfsmenn, 2002
Tafla 4: Nokkrir þættir sem tengjast reykleysi 12 mán- uðum eftir fyrsta samtal (virk þjónusta)
N = 500 % - Reyklausir
Nikótínlyf notuð í minnst 5 vikur 46%
Engin nikótínlyf 25%
Engar óbeinar reykingar 33%
Óbeinar reykingar 23%
Mikil meðferðarhlýðni 46%
Lítil meðferðarhlýðni 22%
Félagslegur stuðningur 34%
Enginn félagslegur stuðningur 22%
Ekki óvenjuþunglyndur á tímabilinu 37%
Óvenjuþunglyndur á tímabilinu 23%
Helgason, A.R., og samstarfsmenn., 2002
Fyrstu niðurstöður (óbirtar) frá sænsku SRL sýna að ýmsir
þættir, sem hafa má áhrif á í meðferðinni, tengjast árangri 12
mánuðum eftir 1. samtal (tafla 4). Þeir þættir, sem upp úr
standa, eru notkun nikótínlyfja í minnst 5 vikur, meðferðar-
hlýðni, óbeinar reykingar, félagslegur stuðningur og „þung-
lyndi“ á timabilinu frá fyrsta samtali (ath. að hér er ekki
endilega átt við klínískt þunglyndi).
Fjöldi samtala hjá „Ráðgjöf í reykbindindi - grænt númer“
frá janúar 2001- ágúst 2001.
Samtöl alls = 578
Konur = 52 %
Karlar = 48%
Lokaorð:
Helstu vandamál þjónustunnar eru:
1) Að tryggja stöðugleika í fjármögnun svo hægt sé að þróa
starfsemina og gera áætlanir til lengri tíma.
2) Markaðssetning sem tryggir jafna nýtingu á þjónustunni.
Ljóst er að það er mikil þörf fyrir þessa þjónustu því marg-
ir hringja í kjölfar auglýsinga en síðan detta símhringingar
niður á milli. í Svíþjóð hefur þróunin orðið sú að læknar,
hjúkrunarfræðingar og tannlæknar nota þjónustuna í síauknum
mæli og vísa sjúklingum sínum á hana. Einnig er talsvert um
það að stjórnendur námskeiða í reykbindindi vísi skjólstæð-
ingum sínum á þann möguleika að hringja í þjónustuna til að
fá stuðning milli funda. Símaþjónustan hefur á hinn bóginn
skrá yfir alla aðila innan heilbrigðiskerfisins í Svíþjóð (og á
íslandi) sem bjóða námskeið og vísa skjólstæðingum sínum á
slík námskeið ef þeir telja að þörf sé á meiri stuðningi en hægt
er að veita gegnum síma. Þannig styðja þessir aðilar við bakið
hver á öðrum.
í Svíþjóð og í Noregi er verið að kanna möguleikana á því
að prenta númer þjónustunnar á sígarettupakka sem hluta af
viðvörunartexta. Æskilegt er að þetta verði einnig skoðað hér
á landi og svo þarf verulega öfluga kynningu á þjónustunni
meðal heilbrigðisstétta á íslandi.
Heimildir
Helgason, A.R., Tompson, T., Lund, K.E., og Gilljam, H. (2002). Factors
related to outcome in a reactive telephone help-line for smoking cessation.
(Óbirt) Submitted.
Helgason, A.R., og Lund, K.E. (2001). GPs and barriers for discussing
smoking and smoking cessation during the clinical interview - results frorn
four countries. 1 prentun Scand. J. Public Health.
210
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 4. tbl. 78. árg. 2002