Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.2002, Blaðsíða 32

einstaklingurinn þarf hjúkrun. Við þurfúm því að vera vel að
okkur í öllum öðrum greinum hjúkrunar nema ef til vill bama-
og fæðingarhjúkrun en nánast öllu öðra. Þetta fjölvcika fólk
verður líka bráðveikt og við þurfúm að glíma við hjartastopp og
lungnaþembu og alls kyns bráðaveikindi hér og nú vegna þess
að þetta fólk er ef til vill í enn meiri áhættuhóp en aðrir.
En það er ekki nóg að kunna á líkamann því öllu þessu
fylgir líðan og það álag að vera upp á aðra kornin. Það er
vanmetið álag að þurfa aðstoð með allra heilögustu hluti sem
fólk hefúr getað sinnt sjálft í einrúmi, svo sem salerni og
böðum, svefni og að snúa sér í rúmi og að setjast upp. Þetta
eru gífúrlega mikil einkamál einstaklingsins og þegar fólk er
komið í þá aðstöðu að vera upp á aðra komið varðandi þessa
hluti þá þarf það að venjast því og það þarf ef til vill að trúa
fleirum en einum fyrir þessu því það þarf hóp fólks til að
annast það alla vikuna. Það versta sem maður sér gerast er
þegar skjólsæðingar okkar gefast upp á okkur, hafa ekki
lengur orku ti! að segja: „Nei ég vil hafa þetta svona en ekki
svona,“ og við förum að vinna eins og við höldum að sé best
og þá erum við komin í forræðishyggjuna. Þegar skjólstæð-
ingurinn gefst upp koma fram stofnanaeinkenni. Þá dregur
hann sig bara í hlé, hann ER bara, en það eru ekki mikil
ánægja í því lífi. Við höfúm verið að opna augu hjúkrunar-
fræðinga fyrir því að það er mjög gefandi að gera þessa
tegund hjúkrunar að ævistarfi, ekki síst til þess að lifa þessum
áfanga lífsins lifandi, því hvaða gagn er þessari þjóð i því að
verða allra karla og kerlinga elst ef síðustu 10-15 árin eru bara
auðn. Það vill enginn lifa þannig lífi og óskar enginn sínum
þess. Við þurfúm að gæta þess að við getum drepið allt niður
ef við ætlum að taka ráðin af fólki. Það þarf meiri umræðu
milli starfsfólksins og fjölskyldnanna og þar getum við
starfsfólkið farið fram á völlinn til að fræða. Vankunnátta ein
og sér getur valdið miklum skaða, það fyrsta sem fólki dettur í
hug til dæmis þegar fólk er valt á fótum er að binda það niður,
setja í stól, belti eða eitthvað þess háttar, en það áttar sig ekki
á því að það er að setja fjötra á einstaklinginn og hefta frelsi.
Við tökum öll áhættu í lífinu, úti á götu, uppi á ijöllum, en við
veljum þetta frelsi. Þetta er heldur ekki í okkar valdi að taka
það frá neinum. Við þurfum frekar að reyna að komast að
hvað það er sem veldur svima og hvers vegna eru göngu-
Iagstruflanir og hvert er samspil umhverfis og lyfja og hvað
getum við gert í því. Við ættum að efla heimaþjónustuna til að
menn séu sáttir og ánægðir. Að meðaltali býr fólk í tvö og
hálft ár á hjúkrunarheimili og það tekur langan tíma að venjast
því, það er stórt skref að taka. Hjúkrunarheimilin eru eftir-
sóttari af ijölskyldum þeirra sem fara þangað en vistmönn-
unum sjálfum, sá sem þarf að komast á hjúkrunarheimili
hringir lítið né fylgir eftir umsókn sinni og það sfyður það að
flestir vilja búa heima hjá sér eins lengi og þeir geta.
Væntingar hjá ættingjunum eru svo miklar þegar ættinginn
fær inni, en mér finnst fólk ekki alveg skilja það hvað þessi
tími, sem eftir er, er verðmætur. Það skiptir miklu máli að nýta
dvalartímann sem mest og fyrir ættingjana að bíða ekki með
224
heimsóknina sem menn ætla að fara i. Því skiptir rniklu að
ljölskyldunum finnist gott að koma á hjúkrunarheimilið, þeim
finnist þau vera velkomin."
- Hvernig sérðu þróunina næstu árin og áratugina?
„Hópur aldraðra hefúr breyst, yngra fólkið meðal eldri
borgara gerir meiri kröfúr, fólkið er menntaðra og kjör oft mun
betri, það hefúr meiri upplýsingar og notar vefinn til að
fræðast. Hópurinn sem slíkur mun í framtíðinni taka þessi ráð
meira í hendur sér og þjónustan verði mun minna sýnileg, og
eldri borgarar munu nýta sér tæknina mun meira til að tryggja
öryggi. Við munum sjá miklu stærri hóp eldri borgara ffískari
með almennri velmegun, heilbrigðari lífsháttum og tilkomu
lyíja og inngripa fyrr á ævinni. Fólk ver meiri tíma í tóm-
stundir en sá hópur sem nú er 80-90 ára og þetta mun allt hafa
áhrif, en það þýðir það að hjúkrunarheimilismarkhópurinn
verður 80 ára og eldri að meðaltali en alls ekki 67 ára. Og
væntanlega mun þessi aldur hækka og lífslengdin aukast, en
þeir sem munu helst þurfa þessa þjónustu í framtíðinni eru
heilabilaðir, hinir munu sennilega leggja meiri áherslu á að
vera á eigin heimili. En þá þarf líka að stórefla heimaþjón-
ustuna og það held ég hljóti að verða gert, en heimahjúkrun
getur auðvitað farið fram í sérhönnuðu húsnæði, við höfúm
svolitið farið út í það hér að við séum að veita heimahjúkrun á
hjúkrunarheimilinu inn í hvert lítið einkaheimili. Sumir voru
ekki bjartsýnir á að þetta gengi en mér finnst þessi hugmynd
ganga ákaflega vel. Ég held við munum þróa okkur áfram i
þessu, allar þessar blokkir sem hafa verið byggðar fyrir eldri
borgara, ég held við munum sjá í minna rnæli en hingað til fólk
flytja úr þeim inn á hjúkrunarheimilin heldur munum við vinna
að því að veita þeim öfluga heimahjúkrun í takt við þarfir eins
og eru t.d. hjá fólki á hjúkrunarheimilum en inn á þessi heimili.
Það er mjög jákvætt, sérstaklega þegar hjón eiga í hlut, að
þurfa ekki að stía hjónum í sundur þegar heilsufar annars
versnar en ekki hins. Það er báðum aðilum mjög erfitt. Bara
praktísk atriði eins og að njóta máltíðar saman, það getur orðið
flókið þegar annar aðilinn býr á heimili þar sem ríkið greiðir
fyrir matinn en hinn er eins og gestur. Við erum stundum of
blind og viljum byggja meira og meira í stað þess að aðlagast
því sem fyrir er. Húsnæðiskosturinn er ekkert svo lélegur.
Húsakostur var svo lélegur hér áður fyrr að fólk þurfti að flytja
inn á elliheimili til að losna við heilsuspillandi húsnæði. Þetta á
ekki við lengur nema í undantekningartilvikum, en við eigum
að færa þjónustuna heim til fólksins, vera svona hjúkrunar-
þjónusta á hjólum og það er mjög spennandi. Það er mjög gef-
andi að sinna andlegum og félagslegum þáttum öldrunarhjúkr-
unar, fólk hefúr tilfinningar og líðan, vonir og tilhlökkun eins
og hver annar og það er mjög spennandi að vinna með við slíkt
í hjúkrun. En við getum ekki verið í þessum björgunar-
aðgerðum, getum ekki staðið í því eins og umræðan síðustu
daga um lokun deilda fyrir heilabilaða. Við svona rík þjóð
verðum að finna lausn á þessu og auka framboð þjónustunnar.“
Valgerður K. Jónsdóttir
valgerdur@hjukrun.is
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 4. tbl. 78. árg. 2002