Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.2002, Blaðsíða 36

. . hækkandi meðalaldur mannkyns er slíkt reginafl að það
geturmótað framtíðina jafnmikið og alþjóðavæðingin.“
Þetta er eitt af því sem fram kemur í inngangi Alþjóðlegu
framkvæmdaáætlunarinnar í öldrunarmálum 2002. A vorfundi
Öldrunarráðs íslands var áætlunin til umijöllunar en hún er
samantekt ráðstefnu sem haldin var í Madrid á Spáni í apríl sl.
og er gert ráð fyrir að unnið verði með hana á vettvangi
Sameinuðu þjóðanna í nánustu framtíð.
Hér verður gripið niður á nokkrum stöðum í inngangi
áætlunarinnar til að gefa nokkra innsýn i efni hennar, en
áætluninni fylgja tillögur um aðgerðir.
í áætluninni er gert ráð fyrir að breyting á aldurssamsetn-
ingu þjóða muni snerta öll svið samfélagsins og taka þurfi
tillit til hennar við allar áætlanir og ákvarðanir. Ráð um fram-
kvæmdir eru sett fram í þremur forgangsverkefnum:
aldraðir og breytingar í nánustu framtíð
góð heilsa og líðan allt til clli
bærilegar ytri aðstæður.
í þessari stuttu kynningu á áætluninni eru aðallega tekin
með atriði er snúa að Evrópu eða Norður-Ameríku, þ.e.
heimshluta þar sem lífsvenjur eru líkar og á íslandi.
• Aldraðir eru ekki einn samleitur hópur. Hver einstaklingur
á að eiga kost á að þroska og efla sjálfan sig, öðlast lifs-
fyllingu og láta sér líða vel, m.a. með því að geta menntað
sig alla ævi og verið virkur í samfélaginu.
• í Evrópu ijölgar þeim sem teljast aldraðir úr 20% árið
1998 í 28% árið 2025.
• Um miðja öldina verða aldraðir og ungir jafníjölmennur
hópur; í heiminum: frá árinu 2000 til 2050 úr 10% í 21%.
Hlutfall barna lækkar úr 30% í 21%.
• í sumum auðugu ríkjunum verða aldraðir meira en
helmingi fleiri en börnin árið 2050.
• í hópi aldraðra verður mest ijölgun meðal öldunga, þ.e.
áttræðra og eldri.
• Aldraðar konur eru fleiri en aldraðir karlar og breikkar
bilið eftir því sem aldurinn hækkar. Staða aldraðra kvenna
hlýtur að verða forgangsverkefni við alla áætlanagerð.
• Berjast á fyrir kynjajafnrétti meðal aldraðra, m.a. með því
að útrýma kynbundnu misrétti.
• Tryggja á að fólk alls staðar geti horft til efri áranna af
öryggi og reisn og að það geti verið virkir þátttakendur í
lífi ijölskyldunnar og athöfnum samfélagsins.
• Grunnurinn að heilbrigðri og gjöfulli elli verði lagður
snemma á ævinni.
• Hafa þarf í huga þegar breytingar eru ákveðnar að fjöl-
skylda, samskipti kynslóðanna, samkennd og samhjálp
skipta miklu máli.
• Aldraðir eiga að njóta heilbrigðisþjónustu, aðstoðar og
samfélagsverndar, m.a. heilsugæslu og endurhæfingar.
• Ýta á undir samvinnu milli allra stiga stjómsýslunnar,
borgaralegra samtaka, einkaaðila og aldraðra við að finna
hagkvæmar leiðir til að koma framkvæmdaáætluninni í
verk.
B.K.
228
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 4. tbl. 78. árg. 2002