Morgunblaðið - 30.07.1992, Blaðsíða 1

64 SIÐUR B/C
STOFNAÐ 1913
171. tbl. 80. árg.
FIMMTUDAGUR 30. JULI 1992
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Erich Honecker framseldur til Þýskalands þar sem hans bíður manndrápsákæra:
Honecker fölur og fár
við komuna til Berlínar
Moskvu, Berlín. Daily Telegraph. Reuter.
ERICH Honecker fyrrum leiðtogi Kommúnistaflokks Austur-
Þýskalands var fölur og fár er hann steig aftur á þýska grundu
í gær eftir að hafa verið framseldur frá Rússlandi. Yfirgaf Honec-
ker sendiráð Chile í Moskvu síðdegis í gær og var ekið rakleiðis út
á flugvöll þar sem hann var settur um borð í sérstaka flugvél
rússnesku stjómarinnar sem flaug með hann til Berlínar.
Flugvél rússnesku stjórnarinnar
var ekið á afvikinn stað á Tegel-
flugvellinum eftir komuna þangað
og 40 mínútum síðar fylgdi hópur
þýskra óeinkennisklæddra lög-
reglumanna Honecker niður land-
ganginn. Var hann leiddur inn í
glæsibifreið sem ók síðan í fylgd
lögreglu- og sjúkrabifreiða til Moa-
bit-fangelsisins. Hann er ekki
ókunnugur í þessu fangelsi því þar
þurfti hann að dúsa nokkrum sinn-
um á árunum 1935-37 í stjórnar-
tíð_ nasista.
í fangelsinu var Honecker kynnt
ákæra þar sem hann er sakaður
um að hafa fyrirskipað að 49 nafn-
Einvígi Fischers
og Spasskys:
Reykjavík-
urborðið
notað aftur?
Belgrad. Frá Karli Aspelund,
fréttaritara Morgunbladsins.
VERIÐ er að kanna mögu-
leika á því að nota sama skák-
borð og sömu taflmenn í fyrir-
huguðu einvígi Bobby Fisch-
ers 'og Borís Spasskís í Sveti
Stefan í Svartfjallalandi og
notast var við í Reykjavíkur-
einvígi þeirra um heimsmeist-
aratitilinn í skák 1972, að
sögn Svetozars Gligoric stór-
meistara.
Nær öruggt er talið að skák-
meistarinn Lothar Schmidt, sem
dæmdi Reykjavíkureinvígið
1972, muni dæma einvígið nú.
Fischer hefur þverlega neitað
að tjá sig nokkuð um skákmótið
við fjölmiðla og er ekki vitað
um dvalarstað hans í Belgrad
en þangað kom hann í gær frá
Sveti Stefan á Adríahafsströnd
Júgóslavíu. Við komunatil borg-
arinnar lýsti hann yfir ánægju
sinni með mótsstaðinn og allt
fyrirkomulag mótsins en á því
verður teflt eftir reglum sem
Fischer samdi sjálfur. Skák-
meistararnir munu notast við
sérsmíðaða skákklukku, sem
Fischer hannaði, og í samtali
við Morgunblaðið lýsti Gligoric
henni svo, að hún væri með inn-
byggðu bónus- og refsikerfi.
Drægi hún ýmist frá eða bætti
við tíma eftir því hvort keppend-
ur notuðu meira eða minna en
meðalumhugsunarfrest.
greindir menn skyldu skotnir á
flótta yfir Berlínarmúrinn. í dag
verður hann leiddur fyrir dómara
sem formlega birtir honum mann-
drápsákæruna.
Honecker var leiðtogi austur-
þýska kommúnistaflokksins í 18
ár og stjórnaði með harðri hendi
þar til Berlínarmúrinn hrundi
haustið 1989. Hann flýði til
Moskvu með aðstoð sovéska hers-
ins í mars í fyrra en eftir að Sovét-
ríkin liðu undir lok í fyrrahaust
taldi hann sig ekki lengur óhultan
og leitaði skjóls í sendiráði Chile
í Moskvu í desember síðastliðnum.
Kona Honeckers, Margot, varð
eftir í Moskvu en hún á einnig
dómsmál yfir höfði sér, er grunuð
um að hafa komið því til leiðar
að börn austur-þýskra andófs-
manna voru af þeim tekin með
valdi og fengin „réttsýnum“ fóst-
urforeldrum.
Með framsalinu lýkur sjö mán-
aða deilum yfirvalda í Bonn,
Moskvu og Santiago, höfuðborg
Chile, um stöðu Honeckers.
Þýskir ráðamenn önduðu léttar
eftir framsal Honeckers í gær og
stjórnmálaleiðtogar fögnuðu því
að loks tækist að draga hann fyr-
ir rétt. Af ásettu ráði vörðust leið-
togar þýsku stjórnarinnar þó yfir-
lýsinga. Sabine Leuthheusser-
Schnarrenberger dómsmálaráð-
herra sagði einungis að réttvísin
yrði að hafa sinn gang. Honecker
yrði látinn svara til saka fyrir að
hafa fyrirskipað manndráp en ekki
fyrir misheppnaða stjómarstefnu.
Sjá „Stalínisti sem iðrast
einskis" á bls. 20.
Reuter
Hinsta kommakveðjan
Erich Honecker veifar krepptum hnefa að hætti kommúnista á leið
sinni úr sendiráði Chile í Moskvu. Að baki Honeckers er Margot kona
hans. Líklega er þetta í síðasta sinn sem hann heilsar með þessum
hætti á almannafæri því nú situr hann í dýflissu í Berlín og á langa
fangavist yfir höfði sér.
Jeltsín vill
aukin völd
Moskvu. Reuter.
BORÍS Jeltsín Rússlandsfor-
seti vill fá aukin völd með nýrri
stjórnarskrá sem á að taka
gildi á næsta ári. Hann vill
heimild til að stjóraa með til-
skipunum og skipa æðstu emb-
ættismenn í ótilgreindan tíma
á meðan breytingar standa
yfir. Þá vill Jeltsín að samtök
sem stuðli að hatri á milli þjóða
og þjóðfélagshópa verði bönn-
uð, en með því er væntanlega
átt við kommúnistaflokkinn og
samtök rússneskra þjóðernis-
sinna.
Jeltsín kynnti í gær lista með
tillögum sínum um nýja stjórnar-
skrá, en hann segir að núgildandi
stjómarskrá, þar sem meðal ann-
ars er minnst á tengsl við Sovétrík-
in sálugu, sé Ijón í vegi framfara
í Rússlandi.
Hugmyndir forsetans ganga
þvert á hugmyndir harðlínu-
manna, sem eru valdamiklir á
þingi Rússlands.
Jeltsín gerir ráð fyrir að æðsta
löggjafarsamkunda Rússlands,
fulltrúaþingið, verði lagt niður, en
litlar líkur eru á að þingið sam-
þykki stjómarskrá með slíkum
ákvæðum. Jeltsín sagði að ný
stjórnarskrá kynni að verða borin
undir þjóðaratkvæðagreiðslu, en
ef þingið samþykkir ekki að halda
þjóðaratkvæði getur Jeltsín knúið
það í gegn ef hann fær eina millj-
ón Rússa til að skrifa undir beiðni
um slíkt.
í fyrra veitti þing Rússlands
Jeltsín heimild til að stjóma með
tilskipunum til ársloka 1992, en
talið er ólíklegt að hún fáist fram-
lengd.
Vinsældir Jeltsíns virðast fara
heldur þverrandi, samkvæmt
skoðanakönnun blaðsins Nezavi-
simaya Gazeta, og mælast í fyrsta
sinn minni en varaforseta hans,
Alexander Rútskois, sem vill fara
hægar í sakimar í efnahagsumbót-
um og hefur verið harðorður vegna
meintra brota á Rússum í sumum
fyrrum lýðveldum Sovétríkjanna.
*
Akall yfirmanns Flóttamannahjálpar Sameinuðu þjóðanna til Evrópuríkja:
Nauðstaddir fái landvist
London, Sarajevo, Genf. Reuter. Daily Telegraph.
SADAKO Ogata, yfirmaður Flóttainannahjálpar Sameinuðu þjóðanna,
hvetur þjóðir Evrópu til að opna Iandamæri sín og taka við flóttamönn-
um frá átakasvæðunum í Bosníu-Herzegóvínu. A ráðstefnu SÞ í Genf
í gær um flóttamannavandann sagði Ogata mikilvægt að höfða til sam-
kenndar allra manna og veita þurfandi fólki vernd. Um 2,2 miþjónir
manna hafa flúið heimili sín í lýðveldinu vegna átakanna en stríðsaðil-
ar og þá einkum Serbar eru sakaðir um að reka fólk á brott af þeim
svæðum sem þeir ráða og sé markmiðið að stækka lönd Serba.
Breskur læknir hjá Alþjóðaheil-
brigðisstofnuninni (WHO), Sir Don-
ald Acheson, sagði ráðstefnugestum
að raunveruleg hætta væri á „hörm-
ungum" í vetur yrði flóttafólkinu
ekki tryggt húsaskjól. Ogata sagði
að ástandið í Bosníu-Herzegóvínu
gæti verið ógnvekjandi fyrirboði
svipaðra tíðinda austar í álfunni og
í Mið-Asíu. 10 þúsund manns væru
hrakin frá heimilum sínum á degi
hveijum. Heimildarmenn segja Serba
vera að koma upp fangabúðum er
minna einna helst á búðir nasista.
Mörg ríki hétu auknum fjárfram-
lögum til aðstoðar flóttafólkinu. Ríki
Evrópubandalagsins (EB) náðu sam-
komulagi á þriðjudagskvöld um yfir-
lýsingu sem fulltrúi Breta las upp
þar sem sagt var að hvetja bæri
flóttafólkið til að halda kyrru fyrir í
öruggu skjóli „eins nálægt heimilum
sínum og unnt er“. Þjóðveijar hafa
tekið við 200.000 manns og saka
Breta, Frakka og fleiri Evrópuþjóðir
um að leiða málið hjá sér en láta
Króatíu, Slóveníu, Austurríki og
Þýskaland um að leysa vandann.
Bretar segja að mun árangursríkara
sé að veita fólkinu hjálp á staðnum
eða sem næst heimahögum en flytja
það á brott. Sendinefnd Þjóðverja
gekk úr fundarsal er fulltrúi Serba
tók til máls. Fulltrúi Íslands á ráð-
stefnunni Var Kjartan Jóhannsson
sendiherra.
Bílalest SÞ með.170 tonn af hjálp-
argögnum komst til Sarajevo í gær •
frá Adríahafinu. Stríðandi aðilar
samþykktu á fundi í London með
milligöngumanni EB að setja á lag-
girnar nefnd er reyna skal að draga
úr þjáningum óbreyttra borgar á
bardagasvæðunum og koma á raun-
verulegu vopnahléi.
Sjá „Þúsundir múslima og Kró-
ata i fangabúðum“ á bls. 20.