Morgunblaðið - 30.07.1992, Blaðsíða 18

18
»(>(>f }.|!JL M aUOAaUTMMI'í eUGAHíU'IUOHUM
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 30. JÚLÍ 1992
Þjónustugjald á
áskrift spariskír-
teina ríkissjóðs
ÁKVEÐIÐ hefur verið að frá og með 1. september verði 100 krón-
ur innheimtar mánaðarlega hjá áskrifendum spariskírteina Ríkis-
sjóðs. Þetta er gert í því skyni að mæta kostnaði sem fylgir uppi-
haldi alhliða þjónustukerfis fyrir eigendur spariskírteina.
Að sögn Péturs Kristinssonar
framkvæmdastjóra þjónustumið-
stöðvarinnar hefur þjónustukerfið
verið byggt upp á síðastliðnum
þremur árum og í allan þann tíma.
hefur ekkert sérstakt þjónustu-
gjald verið innheimt. Hann segir
að bankar og aðrar stofnanir sem
bjóði svipaða þjónustu gegn gjaldi
hafi gagnrýnt þessa stöðu mála.
Pétur sagði það réttmæta gagn-
rýni og bendir á það að eðlilegt
þyki að viðskiptavinir greiði sjálfir
fyrir þá þjónustu sem þeir hljóta.
Það kom þó fram í máli hans að
Búðardalur:
Myndverk
tíl minning-
ar um Sturlu
Þórðarson
afhjúpað
Búðardal.
Við stjórnsýsluhúsið í
Búðardal hefur verið sett
upp myndverk til minningar
um Sturlu Þórðarson lög-
mann og sagnaritara sem
Hallsteinn Sigurðsson hefur
gert. Listaverkið verður af-
hjúpað með viðhöfn kl. 15 í
dag, fimmtudag.
Við afhjúpunina flytja ávörp
Marteinn Valdimarsson sveit-
arstjóri, Friðjón Þórðarson
sýslumaður og Matthías Jo-
hannessen skáld og ritstjóri.
Að lokinni athöfn verður
boðið til kaffisamsætis í Dala-
búð. Þetta listaverk er mjög
til fegrunar og vel metið hér
í Dölum.
Settar hafa verið upp í
stjómsýsluhúsinu myndir af
þeim sýslumönnum sem hafa
verið í Dölum og ém þeir 20
talsins frá árinu 1754 til dags-
ins í dag. Ennfremur eru
myndir frá sýslunefndarfund-
um hér fyrr svo þetta setur
vissan svip á skrifstofuna.
- Krisfjana
þessar 100 krónur muni hvergi
nærri ná upp í allan þjónustukostn-
að. Miðað við fjölda reglulegra
áskrifenda nú munu um 15-18
milljónir króna verða innheimtar á
ári.
Þegar þessi gjaldlagning var til-
kynnt bar mikið á kvörtunum, þar
sem áskrifendur töldu að þeir væru
að greiða fyrir þjónustu sem þeir
í sumum tilfellum kærðu sig alls
ekki um, svo sem útgáfu á sér-
stakri Handbók áskrifandans, sem
send var öllum áskrifendum. Pétur
sagði þetta ekki vera svo, heldur
væri útgáfan liður í auglýsinga-
og kynningarstarfí áskriftarkerfís-
ins og spariskírteina Ríkissjóðs.
Áskrifendur væru með gjaldinu að
greiða ýmsan beinan kostnað
tengdan áskriftinni, til að mynda
útgáfu gíróseðla og heimsendingu
yfirlita, póstkostnað og greiðslu til
kortafyrirtækja. Þessi háttur væri
alls ekki óalgengur og nefndi Pétur
sem dæmi útskriftargjald hjá
greiðslukortafyrirtækjum og ýmis
þjónustugjöld banka.
Aðspurður taldi Pétur ekki bú-
ast við að áskrift yrði sagt upp í
kjölfar þessarar gjaldtöku. Hann
hefði þó orðið var við nokkra
óánægju sem væri að vonum eðli-
leg en kvaðst vona að áskrifendur
tækju þeSsari gjaldlagningu vel.
Hann nefndi að lokum að gerð
hefði verið skoðanakönnun meðal
áskrifenda á síðastliðnum vetri.
Þar voru viðbrögð áskrifenda við
sérstöku mánaðarlegu þjónustu-
gjaldi könnuð. í ljós kom að meiri-
hluti þeirra sætti sig við að greiða
upphæð á borð við 50-100 krónur
í þjónustugjald. Pétur sagði að lok-
um að að sjálfsögðu væri aðalmál-
ið það að áskrifendur væru að
byggja upp sinn eigin spamað fýr-
ir framtíðina. Eðlilegt væri að þeir
þyrftu að kosta einhveiju til til að
spara með jafn auðveldum hætti
og áskriftarkerfið byði upp á.
£>
INNLENT
Morgunblaðið/Júlíus
Ráðgjafar Stígamóta um verslunarmannahelgina. F.v. Björg Marteinsdóttir, ráðgjafi í Eyjum, Heiðveig
Ragnarsdóttir, ráðgjafi á Eiðum, Ragna Guðbrandsdóttir, ráðgjafi á Kaldármelum, Jónína Gunnlaugs-
dóttir, ráðgjafi á Kaldármelum og Sigurbjörg Marteinsdóttir, ráðgjafi í Eyjum.
Stígamót á þrem stöðum um helgina:
Ráðgjöf vegna nauðgana
o g kynferðislegs ofbeldis
STÍGAMÓT, samtök kvenna gegn kynferðislegu ofbeldi, verða með
ráðgjöf vegna nauðgana og annars kynferðislegs ofbeldis á þrem-
ur útihátíðum um verslunarmannahelgina. Seldir verða áletraðir
bolir til að standa straum af kostnaði við ráðgjöf á Þjóðhátíð í
Vestmannaeyjum og á Eiðum á Austurlandi en mótshaldarar við
Eldborg á Kaldármelum standa straum af kostnaði við ráðgjöf
þar. Ráðgjafar Stígamóta segja afar mikilvægt að fólk skipti sér
af verði það vitni að nauðgun eða gruni að kynferðislegt ofbeldi
eigi sér stað á mótsstöðum. Um verslunarmannahelgina í fyrra
þegar boðið var upp á ráðgjöf í fyrsta skipti höfðu ráðgjafar Stiga-
móta afskipti af 20 málum.
Ásgerður Sigurðardóttir, starfs-
kona Stígamóta, sagði í samtali
við Morgunblaðið á blaðamanna-
fundi á þriðjudag að stærstur hóp-
ur þeirra sem beittir væru kynferð-
islegu ofbeldi á útihátíðum væru
stúlkur undir tvítugsaldri. Hún
sagði að á úthátíðarstöðum þar
sem ráðgjafar Stígamóta yrðu til
staðar gætu þær komist í samband
við þá með því að hafa upp á lög-
reglumönnum, hjálparsveitar- eða
heilsugæslufólki. „Við veitum
stúlkunum síðan bráðaþjónustu og
reynum að hjálpa þeim að komast
yfir það andlega áfall sem þær
verða fyrir. Svo hjálpum við þeim
í gegnum læknisskoðun en afar
mikilvægt er að allar stúlkur sem
nauðgað er séu skoðaðar hvort
heldur þær ætla að kæra ofbeldis-
Heimsmeistarakeppnin í snóker U-21:
Þorbjörn í sjötta sæti
íslendingar allir meðal þeirra 20 efstu
Brunei, frá Guðjóni Guðmundssyni, blaðamanni Morgunblaðsins.
ÞORBJÖRN Sveinsson, 14 ára gamall, landsliðsmaður í snóker
hafnaði í sjötta sæti á Heimsmeistaramótinu í snóker U-21 í Bandar
Seri Begawan. Þorbjörn var sleginn út í átta manna úrslitum af
Belganum Patrick Delsemme, 2-5, en enginn íslendingur hefur náð
svo langt í heimsmeistaramóti.
Þorbjörn vann sinn riðil og dróst
á móti Indveijanum Kamaiveala í
16 manna úrslitum og sigraði Þor-
bjöm auðveldlega, 5-0. Síðar sama
dag dróst hann á móti Delsemme
í átta manna úrslitum og beið lægri
hlut, 2-5. Delsemme þessi er af.
mörgum talinn eiga hvað mesta
möguleika á sigri á mótinu.
Auk Þorbjöms léku Jóhannes
B. Jóhannesson og Halldór Sverris-
son í 16 manna úrslitum. Jóhannes
var afar óheppinn með mótheija
því hann dróst á móti Norður-íran-
um Declan Hughes sem nýlega
vann Steve James á stórmóti í
Englandi. Jóhannes sem hafði ætl-
að sér stóra hluti hér í Bandar
varð að játa sig sigraðan, 3-5.
Halldór lék á móti Ástralíumeistar-
anum Stuart Lawler og tapaði eft-
ir spennandi viðureign 3-5.
Sjö íslendingar af átta voru
meðal 20 efstu manna en alls tóku
80 keppendur þátt í mótinu. Þor-
bjöm kvaðst hafa átt möguleika í
öllum leikjunum gegn Delsemme
en hann hefði ekki fengið gott
rennsli. „Ég átti alls ekki von á
því að komast svona langt. Ég var
ánægður að komast upp úr riðlin-
um og það var alveg meiriháttar
að komast í átta manna úrslit á
svo sterku móti“, sagði Þorbjöm,
sem verður að teljast eitt mesta
efni sem hefur komið fram á ís-
landi í langan tíma.
Undanúrslit verða í dag,
fimmtudaginn 30. júlí. Þeir sem
þar leika eru Stuart Lawler, Ástr-
alíu, Patrick Delsemme, Belgíu,
Indika, Sri Lanka og Robin Hull
frá Finnlandi. Úrslitaleikur móts-
ins verður nk. föstudag. Fjórir af
fimm íslendingum urðu í 3. sæti í
sírram riðli en til að komast upp
þurftu þeir 2. sæti.
mennina eða ekki. Stúlkunum er
ennfremur hjálpað í gegnum
skýrslutöku og réttarhöld ef þær
óska eftir því,“ sagði Ásgerður.
Hún sagði að oft hugsuðu fórn-
arlömb nauðgara ekki skýrt eftir
að atburðurinn hefði átt sér stað
og því væri fyrsta aðstoð afar
mikilvæg. Þannig væri mikilvægt
að hlúa að stúlkunum og hjálpa
þeim að hafa samband við aðstand-
endur sína. Ennfremur nefndi Ás-
gerður að ráðgjöfín væri líka fyrir
þá sem beittir hefðu verið kynferð-
islegu ofbeldi áður, t.d. í æsku.
„Eins og við vitum þá liðkar áfengi,
sem oft er haft um hönd á samkom-
um sem þessum, ósjaldan um mál-
beinið og allir sem vilja koma og
ræða við okkur um reynslu sína
eru velkomnir," sagði hún.
Ragna Guðbrandsdóttir, starfs-
systir Ásgerðar, lagði áherslu á
að fólk léti til sín taka ef það yrði
vitni að kynferðisglæp. „Ef fólk
verður t.a.m. vitni að því að verið
er að hafa samfarir við stúlku dána
drykkjudauða ætti fólk ekki að
hugsa sem svo að hún hafi örugg-
lega gefið leyfi heldur er hér tví-
mælalaust um nauðgun að ræða
og stúlkan upplifir verknaðinn sem
slíkan," sagði hún.
Á fundinum kom fram að marg-
ar stúlkur féllu frá því að kæra
árásarmenn sína vegna þess að
þær treystu sér ekki til að ganga
í gegnum erfið og tímafrek mála-
ferli. Kom þá einnig fram að ótrú-
lega oft fengju stúlkur samúð með
ofbeldismanninum og kenndu
sjálfri sér um að ofbeldið hefði átt
sér stað. Þær hefðu verið drukkn-
ar, klæddar á einn eða annan veg
o.s.frv. Oft ætti þetta t.a.m. við
þegar stúlkum væri nauðgað af
kunningjum sínum eða mönnum
sem þær þekktu.
Björg Marteinsdóttir bætti við
að skilaboð samfélagsins í gegnum
t.d. dægurlagatexta og auglýsing-
ar væru oft með þeim hætti að þau
gerðu unglingsstúlkum erfíðara
um vik að gera sér grein fyrir því
hvaða takmörku giltu í kynferðis-
málum. Nefndi hún í því sambandi
að á meðal unglinga væri nú í tísku
leikur er nefndur hefði verið Mín-
úta í helvíti og byggðist upp á því
að meðal unglinga í partýum væri
dregin út ein stúlka sem síðan
hyrfi ein inn í herbergi með nokkr-
um strákum og hefðu þeir leyfi til
að gera henni hvað sem þeir vildu
í eina mínútu. Starfskonur Stíga-
móta sögðu að leikurinn byijaði
oft sakleysislega, með kossum eða
þvílíku, en gæti haft alvarlegar
afleiðingar.
Starfskonurnar fóru fram á það
við dómsmálaráðuneytið að sett
væri ákvæði inn í reglugerð fyrir
leyfisveitingu til útihátíða sem
skyldaði leyfishafa til að standa
straum af kostpaði vegna ráðgjaf-
ar Stígamóta. Ákvæðið fékkst ekki
samþykkt og fjárstuðningur dugði
ekki til að standa straum af öllum
kostnaði. Því var brugðið á það ráð
að selja boli með áletruninni „Nei,
þýðir nei- Nauðgun er glæpur“, til
að fjármagna ráðgjöfina. Bolirnir
verða seldir í Kringlunni, Umferð-
armiðstöðinni og á Reykjavíkur-
flugvelli dagana fyrir verslunar-
mannahelgi og kosta 800 kr.
Þrátt fýrir að ráðuneytið hefði
ekki sett ákvæði um nauðgunar-
ráðgjöf inn í reglugerð fyrir leyfís-
veitingar til útihátíða tók sýslu-
maðurinn í Stykkishólmi, Ólafur
Kr. Ólafsson, þá ákvörðun að setja
nauðgunarráðgjöf sem skilyrði fyr-
ir leyfisveitingu í sínu umdæmi.
Eldborg á Kaldármelum er því eina
útihátíðin sem stendur straum af
ráðgjöf Stígamóta. Starfskonur
Stígamóta segja að aðrir mótshald-
arar hefðu verið beðnir að taka
þátt í kostnaðinum en þeir hefðu
neitað því. Ef þeir hefðu hins veg-
ar fengist til þess væri hugsanlegt
að styrkurinn hefði dugað til að
fjármagna ráðgjöfina. Þær vonast
engu að síður til að fleiri fýlgi í
kjölfarið.
Þess má að lokum geta að 305
ný mál komu til kasta Stígamóta
á síðasta ári. Þar af eru 46 skráð
í ágúst. Það sem af er þessu ári
eru ný mál orðin 234. 19 hafa
kært nauðganir og 39 kærur liggja
fyrir í sifjaspellamálum það sem
af er þessu ári.