Morgunblaðið - 30.07.1992, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDÁGUR 30. JÚLÍ 1992
Serbar herða tök sín í Bosníu-Herzegóvínu:
Þúsundir múslima og
Króata í fangabúðum
Zagreb. The Daily Telegraph.
SERBAR hafa að undanfömu flutt tugþúsundir óbreyttra borgara
frá heimilum sínum í Bosníu-Herzegóvínu í fangabúðir. Borgararn-
ir, sem era múslimar eða Króatar, fá ekki að taka neinar eigur sín-
ar með sér og óstaðfestar fregnir herma að margir þeirra hafi ver-
ið leiddir á brott úr fangabúðunum og síðan hafi ekkert til þeirra
spurst. Hefur þessu framferði Serba verið líkt við kynþáttaofsóknir
nasista á svipuðum slóðum í seinni heimsstyrjöld. Jafnvel er talið
að markmið Serba sé að „hreinsa“ yfirráðasvæði sitt í norður- og
austurhluta Bosníu-Herzegóvinu þannig að þar muni eingöngu búa
Serbar eftir að nauðungarflutningunum lýkur.
Lögreglumaður i einni af borgum Serba í norðurhluta Bosniu, Brcko,
skýtur mann sem sagður var leyniskytta úr röðum múslima er hefði
skotið á flóttamannalest Serba.
Misheppnað valda-
rán á Madagaskar
Antananarivo. Reuter.
Fregnir af atburðunum eru enn
nokkuð óljósar en þó er ljóst að
Serbar hafa rekið þúsundir múslima
og Króata, menn, konur og böm
frá heimkynnum sínum, gert eigur
þeirra upptækar og flutt þá með
jámbrautarlestum í fangabúðir,
sem settar hafa verið upp í skyndi
í skólum og á íþróttaleikvöngum.
Frést hefur af illum aðbúnaði í
fangabúðunum, þar skorti mat og
fangar séu miskunnarlaust barðir
af serbneskum gæslumönnum. Þá
er óttast um afdrif íjölda fólks, sem
Serbar hafa leitt á brott úr búðun-
um. Hið eina sem Serbar hafa sagt
um fangabúðimar er að þar séu
stríðsfangar geymdir.
Óttast er að næsta flóttamanna-
bylgja muni koma frá svæði sem
múslimar byggja í norð-vesturhluta
Bosníu en Serbar hafa verið að
herða tök sín á svæðinu á síðustu
dögum. Fréttir hafa borist af því
að um leið og Serbar handtaka
múslima eða hrekja þá af jörðum
sínum þvingi þeir þá til að sknfa
upp á afsal fyrir eigum sínum. „Ég,
Mústafa, staðfesti það hér með að
ég á ekki neina eign í Bosníu og
að ég er á fömm héðan fyrir fullt
og allt ásamt konu minni, tveimur
sonum og tveimur tengdadætmm.
Ég lýsi yfir því að ég er fullkom-
lega ábyrgur gerða minna þegar
ég undirrita þessa yfirlýsingu og
ekki undir neinum þrýstingi." Þann-
ig hljóðaði yfirlýsing sem hagfræð-
ingur nokkur, Mústafa að nafni,
undirritaði um leið og Serbar söls-
uðu land hans undir sig. „Að sjálf-
sögðu er þetta allt helber lygi. Við
höfum tapað öllu sem við eigum en
ef við hefðum neitað að skrifa und-
ir hefðum við líka tapað lífinu. Serb-
ar standa fyrir víðtækum þjóðemis-
hreinsunum hér í Bosníu og verði
ekkert gert til að stöðva þær mun
öll Evrópa standa í björtu báli innan
skamms,“ sagði Mústafa.
Króatar, sem hafa lýst yfír full-
veldi í vesturhluta Herzegóvínu,
hafa handtekið fólk af serbneskum
uppmna á yfirráðasvæði sínu og
flutt það í fangabúðir. Þær hreins-
anir em þó í mun minni mæli en
þær sem Serbar standa fyrir á yfir-
ráðasvæði sínu. Fulltrúar Rauða
krossins hafa lýst yfir áhyggjum
sínum vegna þess að aukin harka
í borgarastyijöldinn virðist nú koma
meira niður á óbreyttum borgurum
en áður.
Talið er að um helmingur flótta-
mannanna frá júgóslavnesku lýð-
veldunum fyrrverandi, sem alls em
yfir tvær milljónir, hafi ekki flúið
bein stríðsátök heldur hafi þeir séð
sér þann kost vænstan að flytja
vegna þeirrar stefnu stjóma ein-
stakra lýðvelda að hrekja þjóðar-
brot, sem em í minnihluta, út fyrir
landamærin.
HÓPUR uppreisnarseggja á
Madagaskar í Indlandshafi var
yfírbugaður eftir tilraun til
valdaráns í gær. Dagblað á
eynni hafði um morguninn
greint frá áformum um valda-
rán. Forseti landsins sagðist
hafa vitað af þeim á þriðjudags-
kvöld.
Hermenn tóku átta menn til
fanga við útvarpshús sem þeir
höfðu á valdi sínu í þijár stundir
og tilkynntu að Petu Michel hefði
tekið völdin af forsetanum Didier
Ratsiraka. Ekki er vitað hvort Mic-
hel hafi verið meðal fanganna.
Ólga hefur verið í stjórnmálum
á Madagaskar undanfarna mánuði
og aðeins tvö ár era síðan síðast
var reynt að hrifsa völdin af Ratsir-
aka. Þjóðaratkvæði verður í ágúst
um stjórnarskrárbreytingar í lýð-
ræðisátt og kosningar til þings og
forsetaembættis verða í árslok.
----»■■+--«-
Greenpeace
eltir
hrefnubát
TALSMAÐUR Greenpeace-sam-
takanna sagði í gær að skipi sam-
takanna hefði tekist að koma í veg
fyrir hrefnuveiðar norska bátsins
Nybræna með nærvera sinni. Yfír-
maður rannsóknaráætlunar Norð-
manna sagði að Solo, skip Græn-
friðunga, hefði elt Nybræna og
hrefnubátamir hefðu fengið fyrir-
mæli um að veiða ekki hvali í ná-
munda við skipið. Sex bátar stunda
veiðamar og hinir fímm halda
áfram að veiða upp í 110 hvala
kvótann á meðan Solo snýst í
kringum Nybræna.
Irakar
hrósa sigri
Eftirlitsmenn Sameinuðu þjóð-
anna fóm í gær tómhentir úr land-
búnaðarráðuneytinu í Bagdad eftir
tveggja daga leit að skjölum um
áætlanir íraka um að koma sér
upp gjöreyðingarvopnum. Blöð í
írak hrósuðu sigri eftir þriggja
vikna deilu stjórnar Saddams Hus-
seins og öryggisráðs Sameinuðu
þjóðanna um aðgang að ráðuneyt-
inu. Bandaríkin tilkynntu í gær að
þau hefðu hætt við að senda enn
eitt flugmóðurskip til Persaflóa.
SÞ lofa Sóm-
alíu aðstoð
SENDIMAÐUR Sameinuðu þjóð-
anna í Sómalíu lofaði í gær að sam-
tökin kæmu snarlega til aðstoðar
4,5 milljónum manna sem svelta í
Iandinu. Hann bað byssumenn í
landinu að hætta bardögum og
sagði að eitt helsta vandamálið
væri að sumir teldu sig aðeins geta
fengið mat með vopnavaldi. Sendi-
maðurinn vill fá fleiri en 500 gæslu-
liða til umráða og sagði tillögur um
að senda 6.000 hermenn undir fána
SÞ til Sómalíu vera í athugun.
Erich Honecker fyrrum leiðtogi Austur-Þýskalands:
Stalínistí sem iðrast einskis
Berlín. Reuter.
ERICH Honecker, fyrrum leiðtogi Austur-Þýskalands, var og er
enn stalínisti af gamla skólanum. Hann stjóraaði þegnum sínum
með járahendi og má með sanni segja að ferill hans sé blóði drif-
inn. Hann bar ábyrgð á byggingu Berlínarmúrsins, sem reistur var
1961, og það var hann sem gaf austur-þýskum landamæravörðum
skipun um að skjóta hvera þann sem reyndi að fremja „lýðveldis-
flótta“ (Republikflucht), en það orð var notað yfir þann verknað
að reyna að fara frá Áustur-Þýskalandi án þess að hafa til þess
tilskilið leyfi stjóravalda.
Allt fram til dagsins í dag seg-
ist Honecker ekki sjá eftir neinu
því sem hann gerði á valdaferli
sínum. Hefur hann jafnvel líkt
sameiningu Þýskalands við því að
stofnað hafi verið nýtt fasískt
„Fjórða ríki“.
Honecker fæddist í Saarlandi í
suðvesturhluta Þýskalands. Faðir
hans var námamaður, mjög
vinstrisinnaður, og var Erich ein-
ungis átta ára gamall er hann hóf
að bera út kommúnísk blöð. Hann
gerðist félagi í kommúnista-
flokknum árið 1929. Honecker
nam í Moskvu og kom aftur til
Þýskalands skömmu áður en nas-
istar náðu þar völdum árið 1933.
Hann tók þátt í andspymuhreyf-
ingu kommúnista, var handtekinn
af öryggislögreglunni Gestapo og
sat í fangelsi í tíu ár eða þar til
sovéskar hersveitir frelsuðu hann
úr fangelsinu í Brandenburg árið
1945.
Þegar Austur-Þýskaland var
stofnað árið 1949 var Honecker
frá upphafi í hinni pólitísku for-
ystu landsins. Hann komst í mið-
stjóm kommúnistáflokksins 1958
og var gerður ábyrgur fyrir innra
öryggi. Það var í þeirri stöðu sem
hann hafði yfímmsjón með bygg-
ingu Berlínarmúrsins árið 1961.
Þegar Sovétmenn boluðu Walt-
er Ulbricht frá völdum árið 1971
var Honecker gerður að leiðtoga
Austur-Þýskalands. Hann breytti
vemlega stefnunni í efnahagsmál-
um og með stórfelldum fram-
kvæmdum og erlendum lántökum
tókst honum að koma efnahags-
lífi Austur-Þýskalands á nokkum
skrið. Var Austur-Þýskaland for-
ystuþjóð á efnahagssviðinu aust-
an járntjalds og samkvæmt hag-
tölum ellefta mesta iðnríki verald-
ar. Þær hagtölur reyndust þó
fremur óábyggilegar þegar aust-
ur-þýska hagkerfíð var gert upp
í kjölfar sameiningarinnar.
A alþjóðavettvangi tókst
Honecker að bijóta að vemlegu
leyti á bak aftur þá einangrun sem
Austur-Þýskaland hafði búið við.
Fjölmörg ríki á Vesturlöndum
tóku upp stjómmálasamband við
Austur-Þýskaland, ekki síst í kjöl-
far undirritunar samskiptasamn-
ings beggja þýsku ríkjanna sem
hann og Willy Brandt, þáverandi
kanslari Vestur-Þýskalands,
gerðu með sér árið 1972. „Hátind-
ur“ ferils Honeckers var svo loks
er hann heimsótti Vestur-Þýska-
land opinberlega, fyrstur austur-
þýskra leiðtoga, árið 1987.
í kjölfar þeirra breytinga sem
áttu sér stað í Sovétríkjunum í
valdatíð Míkhafls Gorbatsjovs í
lok síðasta áratugar fór hins veg-
ar að fjara hratt undan stjóm
Honeckers. Hann fagnaði opin-
berlega ýmsum tillögum Gorbatsj-
ovs í afvopnunarmálum en vildi
ekki grípa til sömu tilslakana og
Sovétleiðtoginn í stjórnmálum og
á efnahagssviðinu. Gekk það jafn-
vel svo langt að fijálslynd sovésk
tímarit voru bönnuð í Austur-
Þýskalandi.
Eftir að Ungveijar opnuðu
landamæri sín gagnvart Austur-
ríki fyrri hluta árs 1989 hmndi
veldi kommúnista. Þúsundir Aust-
ur-Þjóðverja flúðu vestur þrátt
fyrir örvæntingarfullar tilraunir
stjórnvalda til að stöðva flóðbylgj-
una. Almenningur reis upp gegn
alræðinu og í október 1989 hrundi
Berlínarmúrinn. Þremur vikum
áður hafði Honecker hrökklast frá
völdum. Þegar í desember það ár
lögðu austur-þýskir saksóknarar
fram ákæm á hendur honum fyr-
ir spillingu og valdamisnotkun.
Skömmu síðar fylgdi ákæra vegna
morðanna við landamærin í kjöl-
farið. Honecker var settur í stofu-
fangelsi í húsi sínu í bænum
Wandlitz, skammt norður af Berl-
ín, en var fljótlega fluttur á
sjúkrahús vegna meintra veik-
inda.
Í kjölfar sameiningar Þýska-
lands í október 1990 var mál hans
tekið upp af yfirvöldum í Berlín
og handtökuskipun á hendur
Honecker var gefín út í lok nóv-
ember. Sovéski herinn kom hins
Bifreið með Erich Honec-
ker innanborðs yfírgefur
lóð sendiráðs Chile í
Moskvu í gær.
Honecker og fleiri ráða-
menn fylgjast með her-
sýningu í tilefni af 25 ára
afmæli Berlínarmúrsins í
ágúst 1986.
vegar í veg fyrir að henni yrði
framfylgt og Honecker var vistað-
ur á hersjúkrahúsi vegna of hás
blóðþrýstings. Honum var svo
leynilega smyglað til Moskvu í
mars 1991 undir því yfírskyni að
hann yrði að gangast undir
hjartauppskurð. Þjóðveijar gerðu
strax kröfu um að hann yrði fram-
seldur en það var ekki fyrr en
Borís Jeltsín komst til valda í
Moskvu í kjölfar hins misheppn-
aða valdaráns í fyrra að tekið var
undir þá kröfu. Leitaði þá leiðtog-
inn fyrrverandi hælis í sendiráði
Chile og dvaldist þar fram til
dagsins í gær.