Vísir - 22.12.1946, Blaðsíða 28

•28
JtfLABLAÐ VISIS
Aðfaagadagskvöld:
RrúnaÖar kartöflnr.
Mjólktrrgraútrur.
Jóladagur:
Hangfkjöt.
Grænar baunir. Kartöflu-
„mos“.
e5a
Steiktir kjúklingar
meö grænum baunurn,
brúnuðam kartöflnm og
rjómasósu.
ffplakaka.
2. jóladagur:
Steiktur lambamagáll
með brúnuðu smjöri, soön-
um kartöflum, blómkáli
(niöursoðnu).
Sílrónuhlaup.
Steiktir kjúklingaT.
Yz kjúklingfúr á mann.
Kjúkíingarnir eru reyfti’r ög
iireinsaðir. Innýflin tekin út og
breinsuð. Hjarta og lifur lögð
í kalt vatn. Kjúklingarnir eru
þvegnir og j>urkaðir vel, titan
og innan, með lére'fts-stýk'ki.
Innmatúri'nn er saltaður dálitla
stund og s’tungið inn í kjúkling-
ana ásámt dálítilli völu af per-
sille-smjöri (geymdu frá
hausti). Togieðurshring er
brugðið um lappir kjúkli'ng-
anna tfl þess áð haida þe'im
saman. Heir'fat með loki er bezt
til jress að steikja í kjúklinga;
jx-ir þurfa helzt að liggja þétt
saman. Smjör er brúnaö og
kjúklingaruir lagð'ir í það og'
sntii brjóstið niðttr. Er þeun
snúiö við og við þangað til þeir
erti gnllnir á lit hringinn i
kring. I—3 matskeiðum af soði
er hellt yfir, lokið látið á, og
við jafnan liita verða kjúkling-
arnir tilbúnir á matborðið eftir
klitkkustund. Sntjör niá ekki
skorta meðan verið er að
steikja. Kjúklinganiir eru
klipptir i tvennt eða í fernt.
Þeyttan rjónta má láta út í sós-
una.
Steiktur lambamagáll.
Magállinn er þveginn og
skafinn vel og jnirrkáðtir tneð
léreftsstykki. Kjötið rispað lit-
3ð eitt á ytrá borðiiut, en ekki
of djúpt. (HnifurinU þarf að
vera Vel beitt'ur). Kjötið e'r nú
snmrt að innárt með sitmepi,
sem hefir verið hrært út í mát-
arolíu. Ögn af nýrnamör er
dreift yfir magálinn. Tersille-
smjör (frá i haust) er lika uot-
að nteð. llifnum lauk er dreiít
yfir magálinn, salti og pipaV
stráð á. Slagið er nú vafið uþp
(eins og rúllttpylsa) ög bundið
vél um það, sívaíið með segt-
garni. 'Olía er.borin á vafning-
inn og salti dreift á. Hann fer
brúnaður í 3 matskeiðum af ol-
iu óg. látínu krattma í 1
klukkustund.
Ath. Magálinn má lika fylla
með sveskjum og steikja svo, en
jiá er hann aðeins sáltaðúr Út-
an og innan en ekki tiotað ann-
að krydd.
Eplakökuna má búa til úr
.þttrrkuðutu típlttm. j/> p. af epl-
um (þitrrktiðUm) er soðið og sé
kaiielstöng soðin með. .Þegar
eplin eru soðin er þeim þrýst;
gegnttm síu. Sykur er látinn í
eftir sntekk og hafi engin kanel-
stögn verið til, má láta steyttan
kanel í eplantaukið. Þvki ntauk-
ið of þuUnt 'má láta i það ofur-
lít'inn kartöflumjölsjafning. —
Tvíbökur eru malaðar og bak-
aða'r á pörinu í smjörííki. Þegar
þær e'ru búna'r að sjúga í sig
smjörlíkið er pannan tekin af
eklinuin. Eplamauk og tviböku-
niylsna er nú lagt í skál, lag af
ejúaniauki og tvíbö'kum á víxl.
Epplantauk látið efst. Fram-
borið með þeyttum rjónia. —
Bezt er að búa eplakökuna til
daginn áður en á að nota hana.
Sítrónuhlaup.
4 egg, 4 matsk. sykttr, 4 blöð
matárlim, riíiiin börkúr af j/. j
1 sitróitu og safi úr sitróuu, 1 dl.
rjóníi. má’rengs eða isvöfíur.
EggjaratrðUrnar erti þeytt'arj
í sftuidaríjóröiing mcð sykrín-
tim. Matarlimið er líka bleytt
upp í stUndárfjórðung, Það cr
látið í kalt vatn, en látið hitna
yfir sjóðandi va'tnskatli þar til
það er bráðið. Ejóminn cr
þeúttur ’og dálítiil sykur lá’tirm
i hann. Sítrónusafinn er þeyttur
út í mataúlímið, eggin erti lát-
in i srnátt og smátt og þeytt
vel svo ekki ko'mi kekkir. Síð-
ast er rjóminn Og sítrónubörk-
urinn láinn i og þeytt léttilega.
Ílláupi’ntt er hellt í glerskál. —
Þetta hlaup þarf hekt að búa
til sama daginn sem á að nota
það. — í svöflur eða marengs
borið nreð.
Konungskaka.
Hveiti 400 gr.
Maizenarirjöl úoo gr.
Snrjörliki 250 gr.
Syktir 200 gr.
Mjólk, 1 dl.
Egg. 4.
Lyítidftft, 2 tesk.
Kilinii börkur af i sftróntt.
2 nratsk, saltáfía rúsínur.
4 matsk. stehrláusáT rúsínur.
2 matsk. snrábitað súkkat.
Stnjörlíkið er hrært í -20 nrin-
útur nreð sykrintt. Eggjarauð-
unr og sitrónuberki bætt í.
Lvftiduftinu er blandað satnan
við hveiti Og máizenamjöl og er
þetta svo látið i sftrátt og snrátt
— ein matskeið í eintt. Rúsin-
ttrnar skolaðar og þerraðar -—
og súkkátið er þár næst hrtérl
út í deigið. Síðásf feggjahvít-
Urtrar stifpeýftár. Deiginu er’
hellt í smtirt mó’t og kakan bök-
tið við sterkan hita eina kltikku-
stund. Flórsykri er dreift á
kök’úna eftir á.
Gleruð hunangskaka með
smjörkremh
163 gr. liunárig.
300 gr. hveiti.
1 dl. vatn.
1 egg;
1 slétt tesk. kanel.
y2 tesk. neguíl.
1 tesk. nat-ron.
Htmangið er brætt yfir eldi,
potttirinn tekinn af og öllu efn-
inu bætt í. Deigið er hrært vel.
Mót er smurt og smurður papp-
ír lagður í það. Deiginu hellt í
ög kakan bökttð við lina'11 ’eld
uftr þrjá stundarfjórðunga eða
i.klst., ef með þarf. Þegar kakan
er orðin köld er hún skorin t
stindtir eftir lengdinni og smjör-
1 krem borið á. Húu er íðgð sam-
an og gleruð mfeö súkkuláði-
glásúr. Skreytt íríéð súkkáfi og
ríröndlum.
Strákar (smákökur).
2:0 smjörlíki eða smjör.
250 gr. sykttr.
375 ST• hveiti.
75 gr. möndlur.
Möndlúrnar erti hákkaðar
nrjög fint. Þar næst allt efniö
hnoðað sanran þar til það er
slétt og mjúkt. Látið á kaldan
staö um 1—2 klukkustundir.
Flatt út gætilega ög aðcins lítr
ið af hveiti látið á bórðio, því
aö deigið er dálitiö þurrt í
sjálfu sér. Kringlóttar koktir
eru stungnar út, látnar á snrurðá
plötu og bakaðar. Ofríinn má
ekki vera of heitur, kökurnaf
eiga að vera ljósleitar. Úndír
eins og kökurnar erti brúnar, á
að leggja þær sarítán tvær og
tvær, me'ðáfl þae'r erú heitar.
Appelsinumarmeláðí ér lá'tið á
nrilli, en ekki'of þykkt lág. Þær
verða ekki linár ef þær eru
lagðar saman stfax og þær
konra út.úr pfníríurír, erí maukið
verður að vera þykk't í sér.
Þessar kukuf fefú nvjög !góð-
ar, einkum ríreð tei.
Ánnab áváxtamáuk má nó'ta
i þær, en mármehtði hæfir þeim
bez:.
Brautryðjandinn i
kvenfreflsismálum.
Við konur, sem nú lifum,
búum við tnargskonar frelsi,
sem óþekkt var fyrir 100 ár-
um. Vrið höfum kosningar-
rétt og kjörgengi, við eigum
lcost á ýmiskonar góðri at-
vinnu og við megum ganga
á buxum og jakka! ef við
óskum þess.
En þetta kefir elcki alltaf
verið svo. Kvenþjóðin hefir
náð þessu „frelsi“ fyrir hjálp
ýmissa kvenna, sem kváðu
tippúr um skoðanir sínar
og hörðust ótrauðlega þó að
smált miðaði áfram.
Eiti af þessum konum var
Amelia Jcnks Bloomcr. Húu
fæchlist i Homer í New York-
fylki árið 1818. Ilún giftist
j iloouaér manni sinum árið
18-40, og er hans að engu
getið. En frúin stofnaði blað
slvömmu eftir giftingu sina
og haðið lilaut meinleysis-
nafnið „Liljan“ sem hæfði
því ekki sem bezt. Það átti
að ræða bókmenntir og bind-
indi, en varð frægt fyrir bar-
áttu sina fyrir frelsi kvenna.
Einnig barðist það fvrir nýj-
tim og hentugri klæðnaði
kvenna.
Önnur kona, Elisabet
Smitii Miller, hafði Vakið
ináls á þvi að mál væri lil
komið, að konur legði niður
hinar þungu og erfiðu flík-
ur, sem þá tiðkuðust, og tæki
upp þægilegri fatnað.
Frú Amelia Bloomcr varð
hrifin af þessari uppástungu
og fann nú upp klæðnað, sem
fólki hrá i
vakti atliygli
hrún og það
hnéykslaðist.
Á oklcar öld
vekur þessi
búningur
enga hneyksl-
tm og virðist
ekki ósæmi-
legur að
■ neinu leyti.
j Getur hver
dtemt um ]rað
^ sjálfurvið at-
I luigun mynd-
' arinnar.
BúningnUm er lýst á þessa
leið: „GötukláeðnaðUr úr
I
rosóttu silki — fjólubláu og
j hvitu. Pilsið nær þrjá þuml-
! tmga niðrír fyrir hnén, erm-
;íir cru aðékornar með fin-
mn upjxslögum hérumbil 2
þuml. breiðum. llalturinn er
úr strái með breiðum börð-
um silkifóðruðum, hvitt
silkiflauel uin kollinn og
langar lykkjúr á. Buxurnar
cru úr sama efni og kjóllinn
og ryktar ttm öklana. Má
segja að buxurnar sé með
tyrknesku sniði.“
Nókkurar hugaðar konur
klæddUst þessum búningi -á
götuííni og aðrar notuðu
hann á ræðupallinum, er þær
fltittú erindi unr kvenfrelsi
og önnur áhugamál kvenna.
Það kom mörgum á óvart
að dagblöðin vortt fremur
hlynnt þessari nýbrcytni í
klæðnaði kvenna, og Amelia
Blommer varð nú mjög fræg.
Síðan eru rykktar buxur,
íaf þeini tegund, sem hún
; nolaði, einnig sluttar btixur
Jaf sönni tegund, kallaðar
„Jjloomers“ á ensku máli,
enn i dag. Árið 1851, þegar
í hin mikla sýning var haldin,
var búningtirinn sentlur yf-
ir hafið til sýnis og flutti II-
lustraled London Ncws grein
j iun liann með mynd. Siðar á
árinu flutti sama hlað mynd
af frú Bloomer í heimilis-
klæðnaði og var Itann rnjög
áþekkur hinum, pilsið aðeins
stytlra og sást því meira af
buxunum. Þótti ástæða til að
laka það fram, að ekkert
væri ósæmilegt við þenna
fatnað, og að þær konur, sem
klæddust lionum, væi*i eklci
að líkja eftir klæðaburði
karla. „Hinn nýi búningur er
í engu frábrugðinn klæðnaði
kvénna um háls og herðar,
liann þarf ekkert vesti, liáls-
Idút eða flibba eins og siím-
ir virðast álíta, og vér herj-
umst ekki fyrir kvenfatnaði
af þvi tagi.“
1 blaði sínu, Liljunni, vis-
að frú Bloomer á bug „öll-
um aðfinnslum karlmanna,
sem ganga með stromphatta,
og allra þeirra lcvenna, sem
sópa götustéttirnar með pils-
um sinuin og þyrla þár upp
ryki og öðrum óhroða, ehin-
ig gagnrýni þeirra lcvenna,
seni þykir það smekklegra,
að lyfta hátt upp pilsunum,
þegar gengið er yfir götu, en
að taka upp nýjan klæðnað
og Iiaganlegan.“
Frú Bloomer livatti kven-
þjóðina, lesendur sína, með
mikltun ákafa, „til að breyla
eftir eigin geðþótta. Hvað
sem er ykkur til byrði, hvað
sem Iiáir vkkur, hvort sein
það er fatnaður eða átrún-
aður, þá kastið þvi á burt.
Konan hefir of Jengi fórnað
þægindunum fyrir tizkuna
.... Keppið að því að verða
Jtæfar fyrir æðri störf, og
hættið að skriða i dúftinu. —
Áfmáið alla bloili áf síilUm
yðar og klæðúirí.“
Én lnirí taláði fýrir daúf-
uirí eyrum. — Á ríæstu árúríi
varð fatnaðuf kvénna erín
efnis- og íburðar-méiri.
Krínólinan var þá í almætti
sinu. Að vísu Voru búxur,
sem líktust tyrkríeskum bux-
um, iirídfr hinum víðu pils-
um og þæi* voru jafnvel kall-
aðar „bloomers“ — en kvérí-
þjóðin „skreið énn í diift-
inu“ þvi að kúgun kveríría
vaf ekki afnuríiirí énn.
Þegar frú Bloomer dó ár-
ið 1891 máVti þó sjá bjafina
fyrir liinúm nýja degi. Ef
þessi brautryðjandi mætVi rtú
líta upp úr gföf siríríi liuirídi
hún gleðjast vfir l'relsi
kvenna — en liver veit ríeina
liún yrði þó Jmeyksluð yfir
því, að sjá ungar stúlkur
ganga á buxum — og jiils-
lausar. Nú er enginn, seirí
fettir fingur út í slikt, og eng-
inn nefnir, að þær stæli káfl-
menn.
Frú Bloomer átti inikinn
þátt í því, sem áunnizt liéfii'
Jconuni til handa, erí Táir
muna liana ríú. —- J.aun
heiinsins eru vanþakklæti.
(Lausl. þýtt).