Vísir - 22.12.1946, Blaðsíða 29

JÓXABLAÐ vísis
m
dieóéfáóon ?
; ' M b~‘
\ EFTIRLEIT.
í innbyggðtun Vcstur-
Munávatnssýslu, éSa þeiih
lu'cppum sysluuiiar, scln
íiæst liggja Jíeiðiinum, vár
það siður á síðari Iiluta ald-
arintiar spm leið, að fara í
svokallaðar éftirlcitir sitður
á hciðar.
Þcssar cftirlciti’r voru ekki
farnar fyrr cn að liðnum
almennum göngum, sent
ltrcppsfclagið annaðist. Var
því oft komið nokkiið fram á
vetur, jafiiveí framundir
jöl, þcgar lagt var í cftirleitir
og var þá allra vcðra von,
scm gcfur að skijja.
I3að vcrsta var þó, að dag-
urinn var stuttur, vega-
Iengdirnar ntiklár og Íéngi
vcl hycrgi sæluhús né antláð
afdrep sem hægt var að flýja
til ef brast i liríð.
Þá var það og stundum
miklunt örðugleikum butld-
ið að konta þcim fcnaði til
byggða scm fannst inn i ó-
býggðunuin því oft var kotn-
in kafa ófærð, scm olli því að
skcpnurnar gáfust upp á
langri lcið. Var þá ekki uni
áintáð áð fá'ðá cif skíljá jiær
cftir og gcra út lcitarlciðang-
tir að nýju.
Til skýringar skal þcss
gétið, að þeir sem i eftirleitir
fóru, gcrðu það að öllu leyti
á cigin koslnað og ábyrgð,
eít hinsvegar fengu þeir í
fundarlaun ákveðinn hluta
af malverði jieirra skepna
scm fundust. Var íiclzt farið
i eflirleitir ef vitað var um
vanhöld bænda á þeim fén-
aði scnt rekinn hafði verið
til afréttar.
Það mun hafa vcrið uin
18<S0 að cg kynntist ntanni
þeim scm Jón hét Jónsson,
Jónssonar tófusprengs frá
Gilshakka í Miðfirði. Jón
þcssi var alkunnur fyrir
fjallaferðir sínar, sem hann
för siðla á haustin suður á
lieiðar til þess að leita kinda
og stóðs, cr ckki liafði kom-
izt lil skila.
Jón var manna duglegast-
uf og úrræöabeztur, en líkaði
það jafnan illa að koma
skc])nulaus lieim. Oft
lenti hann i brakningunt og
allslconar crfiðleikum við að
konta hrossum cða kindunt
iil bvggða og varð jtá oft og
cinalt að láta fyrir herast
undir berum himni, hvernig
sem viðraði, cn veður voru
um þctta leyti árs ekki ævin-
Icga góð.
Marga l'urðaði á þraut-
segju Jóns og úthaldi, og
jafnframt á því að ltonum
skyldi aldrei lilekkjast á i
þessunt svaðilförum sínuni.
Ivöin möitnum almennl sam-
ail Um að svona gæli þetta
ckki gengið og að það ýrði
að koma upp eiuhverju skýii
fyrir cftirjeitarmenn, þar
sem þeir gætu lcitað athvarfs
ef í nauðirnar ra'ki,
Þctta varð til }>ess að Víð-
dælingar ákváðu að byggja
skála, scm i'úmaði 3-—1 mcnn
og var staðurinn fyrir hann
valinn á lmlti sem nefnist
Ilrossjnjöðm og cr vestaji
Dauðsmannskvíslar skammt
jþáðan sem Dauðsmannskvisl
og Sandfellskvísl falla Í cinn
farveg. Skálinn var byggðlir
á j>essum stað hieð tilliti til
þcss að j>aðan var auðvellt
áð rata i byggð meðfram
hvislunum sem mytida
iVíðidalsá. Auk þéss var til-
| löltilega auðveít að fihiia
I Irossm j aðmarhol t.
Við það að kynnast fjálla-
garpinum, Jóni Jónssyni,
vaknaði hjá mér þrá til þéss
að feta að einhverju í fótspor
lians og reiká suður á heiðár
í leit að kiiídum eðá hross-
um eftir að vcnjulegar haust-
íeitif ÝÖitl Íihi gáfð gengiiáf.
Eg átti þeim mun auðveldara
með þetta sem eg átti lieima
á heiðarbýli, en það var
Lækjarkot i Viðidal.
Það var baustið 1887 að
14 slóðhross vantaði af fjalli
frá Þorkelshóli i Viðidal og
vegná þess að stóð þetla var
alráuhl fyrir fjaíisá'kni, efað-
ist cnginn um það að íirossih
myndu vera suður á lieiðum
og engar likur íil þess að þau
kæmu sjálfkrafa niður í
liyggð. Eii vegiia þess að eg
álti heima næst heiðarlönd-
unttm bað bóndinn á Þorkels-
lióli mig að skreppa fyrir sig
suðiir á lieiðar og svipast
um eftir lirossunum.
j Eg lagði af stað árla morg-
(uns í miklu útsynningsveðri
,og reikaði suður lieiði á með-
an leitarbjart var. Þegar
l)yrjaði að rökkva um kvöld-
ið var eg kominn suður að
svokallaðri Hátunguþúfu og
var veðurútlit þá orðið mjög
iskyggilegt, enda komin úr-
fellisrigning af útsuðri ineð
mikitt roki. Sneri eg þá við
og l)iigðist ná Hrossmjaðm-
arskála, sem þá var fvrir
|
, nokkru rcistiir. Ivomsl eg
þangað lieilu og höldnu, en
þar voru ekki nein hitunar-
tæki og cnginn viðleguútbún-
aður. Einu þægindin sem
skálinn bauð, var steinn til
þess að setjast á, enda komu
þau þægindi að góðu gagni
því bæði gólf og veggir var
liélað af undangengnu froslí
þótl rigning' væri komin úti.
Mér varð }>að fjjótléga
ljóst að eg myndi ekki éiga
néina sa'llífisnött í skáianum
að ]>essú sinni Ög þeim imm
siðui sem eg var iioldvotur
frá ÍiviríÍi til ilja og Iiafði
ekki svo inikið sem þúrra
sokka, enda haföi eg ekkí
ætlað iiiér að gista i óhyggð-
uin,
V ■
Það eina sem cg hafði mcð-
’fei ðis i þessuni leiðangn vöru
nýir ieðurskór ef skórn-
ir sem cg gekk á bil-
uðu. Þessa skó hafði eg nú
fyrir vatiisilát og sötti i þá
vatn ef mig kynni að pyrsta
um nóttina:
Þegar eg Var búinn að vera
nökkra st'und inni i myrkum
og Iiráslágalegum kofianum
fór kuldinn að gera vart við
sig og eg þyrjáði áð skjálla.
Tók eg ]>á til þess bragös að
súpa váth úr skónuhi óg
fanst nicr hili færast utn iík-
amann i hvert skipT sem eg
svalg vatniö. Þetta rey idist
þó skammgóðUr vermir og
varð eg að reyna allt sem
mér gat hugkvæmst til þess
áó iiaí'dá á ihci' íiitá; ég ftaVft-
isl um sem vitstola maður og
Iiéll niðii í mér andárdræil-
inum, en samt sem áuur ;eli-
aði kuldinn mig lifáiidí áð
drepa.
Síðla nætur varð ‘ég ji'c.ss
áskynja að vcði'ið tók íiijog
a'ð lægja unz alveg lyghdi
Vaknaði þá strax lijá hiéi'
von um að geta lagl l’ljótlega
af stað úr þessu öniúi'Íegá
gistihúsi, en þegar eg leit út
var komið mokstui'skafald,
véðurstaðan snúin til norð-
urs og óveðursboðandi veð-
ui'gnýr í fjarska. Mér varð
ljóst að innan stundar skylli
á norðan slórhríð, enda lél
Íiún ekki biða eftir sér.
Eg var annars vegar mat-
arlaus, en hinsvegar var ekki
á mér þurr þráður. Af tvennu
illu lók eg þann kostinn að
fara vit i liríðina lieldur en
dcyja eins og liundur af
lnmgri og kulda inni i kofan-
um. Vegna bleytunnar kveið
cg mjog að mig myndi kala,
(einkanlega þar sem eg var
|bæði iland- og fótkaldur i
(eðli minu, en hörkufrost var
(komið samfara liriðinni. lyg
liafði tvenna vettlinga á
höndunum og þurfti því síð-
ur að kvíða kali á þeim, en
liinsvegar vissi eg ekki hvern-
jig cg ætti aö verja mig kali
á fólum. Datt mér þá allt i
einu snjallræði í hug, sem
varð lil þess að eg komst ó-
skemmdur til byggða. Leið
min lá niður með ánni og hún
var enn auð. Tók eg þá lil
bragðs að vaða út í ána strax
ér mér fanst að sokkar og
skór tækju að frjósa eða
lierða óþægilega að mér.
Þetta endurtók eg með stuttu
millibili allt niður i byggð.
Glcrulaus stórliríð liélst all-
an daginii, en í rökkurbyrjiin
náði eg samt lieilu og höldnu
niður að Stóru-Hlíð i Víðidal.
Fólkið á hænum rak upþ stör
áúgu er ég kom þaugað i því-
líku ve'ðri og liélt að eg ætti
meir en lítið erindi, cn þegar
það frétti að cg kom sunnan
af heiÖiim þótti það mig úr
helju lieimt Iiafa.
I þessari ferð minni inn á
Iieiðina varð eg eihskis á-
skvnja um Iiross þaú, séin eg
Ieitaöi að. Dagana ‘mcstu á
eftir voru hríðar og illviðri
svo eg treysti mér ekki fráin
á heiðar að nýju.
Viku seinna lagði eg aftur
af stað en liagaði nú ferð
minni öðru visi en áður. Fór
ég' fýrst veslur i Miðfjörð að
Aðalbóli i Ansturárdal og bað
Jón Benediktsson hólida þar
að koma með mér fram á
hciði. Jón tók þvi veí og lögð-
um við snemma morguns a’f
stað frá Aðalbóli. ÖÍl jörð var
á kafi í snjó og ófærð mákil,
enda gengum við á skiðum.
Við héldum fyrst inn syo-
kaliaðar Tungur og allt suð-
ur á Ilnúabalc scín er norð-
anvert við Arnarvatn hið
stóra. Suðaustan goia var og
skafrenningiu’. Höfðum yið
goluna beint i fangið og var
gangan þreytancíi þvj þetta
var min fyrsta 'ferð á skíð-
llin. Þó sóttist ókkur íiún áll-
vel, enda vorum við baðir á
b’ezia aldui’skciði.
A þessari Ieið urðum \áð
hvergi várir við neina lifanrii
sktepnu og livcrgi sá á dökkan
dil svö Iangt seni augað eygði.
Snérum við þá til baka og
j komum síðla kvölds að Aðal-
jböii áfiur. Eg gisti um hótt-
jiua á Aðalbóli, en morgun-
inn eftir var eg með svo
miklar barðsperrur eftir
skíðagÖnguna að eg varð að
lyfta fótunum með llöndun-
um yfir þrcpskildina á leið
til dyranna. Samt lagði eg af
Takiúark Híkisútyarpsins ,og. ællúnarverk ter aS.iiá til
úlirá þegiia Íandsins iiVéo livcrs konár fræðsVu og
sktehimtún, scih þVí éi- uih\l ;áð vcjta.
ÁÐÁLSKRIFSTOFÁ HTVÁRÍ’SINS aiiiiásl úni af-
•grciðsl’u, i'járliald, útborgáúir, sainningsgci'ðir o. s.
ti'V. Ctvarþsstjoi'i ter vi'iijuitega tíl viðtals kl. 3-5 síðd.
Simi skrilstói'unnar 4!)93. Sími útvarpsst jóra 4990
INNHEIMTU AFNOTAGJALDA annast sérstök skrif-
slofa. Sími 4998.
ÚTVARPSRÁÐIÐ (dagskrárstjórnin) hefir yfirstjórh
hinnar mcnningarlegu starfsemi ög velur útvarpsefni.
Skrifstol’au tei’ opin til Viðtals og afgreiðslu frá kl.
Í .4 síðd. Síini 1991.
PRÉTTÁSTÖFÁN 'aþh^l íúil frétlasöfmin innanlands
óg fi'á úllönduiíi. Fiéltaí itarai' eru í hverju hcraði og
kaupstáð lahdsins. Frásagnir tim nýjustu heimsvið-
hurðí þerasl nic'ð \nýáípjnú úúi allt land tveim til
þrem klukkuustundum el’tir aðþcihi cr útvarpað frá
erlendum útyarpsslöðvuhi. Simi fréttastofuimar 4994.
Síini fréttastjóla 4845.
AUGLYSINGAR. Útvárpið l’Íytur auglýsingar og til-
kynningar til landsinanna með skjótum og áhrifa-
miklum hætti. Þeir, sem reynt hafa, lelja útvarps-
auglýsingar áhrifamestár allra auglýsinga. Auglýs-
ingasími 1095.
VERKFRÆÐINGUR UTVARPSINS hefir daglega um-
sjón með úlvarpsStöðinni, magiiárasál og viðgerðar-
stofu. Síini verkfræðings 4992.
VIÐGERÐARSTOFAN amiast nm hvers konar viðgerð-
ir og breytingar viðtækja, veitir lciðbciningar og
l’ræðslu um not og viðgerðir útvarpstækja. Simi við-
gerðarstofúnnar 1995. VÍðgerðarstofan hefir útibú á
Akurevri, sími 377.
VIÐTÆKJAVERZLUN ríkisins hefii* með höndum inn-
kaup og dreifingii útvarpsviðtækja og viirahlijti
þeirrá. Umboðsmenn Viðtækjavcrzlunar eru í öllum
kaupstöðum og kauplúnum landsins. Sinu \'iðtækja-
verzlunar 3823.
TAKMARKIÐ ER: rtvarp inn sá hvert licimili! Allír
landsmcnn þurfa að ciga kost á því, að hlusta á ;eða-
j>jóðlíl’sins, lijartaslög hcimsins.
Ríkisútvarpið.