Morgunblaðið - 02.11.1963, Blaðsíða 62

Morgunblaðið - 02.11.1963, Blaðsíða 62
62 MORGUN**' *»IÐ Laugardagur 2. nóv. 1963 „Það er langt síðan þetta var“ AfonæBlsbréf til frá SkúBa Kæru ritstjórar: — Jæja, ekki fór þetta eins og reiður lesandi og hnefasteytandt sagði fyrir 45 árum: „Þið skuluð vera steindauðir eftir tvo mán- uði, að mér heilum og lifandi". Og þetta „þið“ táknaði að vísu ekki okkur, heldur Morgunblað ið. Við Árni Óla tórum ennþá, en reiði maðurinn er dauður fyrir mörgum áratugum. Þessir „þið”^ sem hann las yfir vorum við Arni. En Morgunblaðið hef- M'Orguitblaðsóns Skúlasyni ur aldrei séð sinn fífil fegri en í dag. Þegar ég fór að hugleiða lof- orð mitt: að senda afmælisbarn- inu dálitla kveðju, komst ég að þeirri niðurstöðu að réttast væri að rifja upp gamlar endurminn- ingar frá fyrsta áratug blaðsins, en fyrstu ár þess sendi ég því skeyti frá Khöfn og þegar það varð fimm ára réðst ég til þess í „fasta vinnumennsku" og var þangað til það var orðið tíu ára. Og síðan hef ég verið lausamað- ur Moggans annað veifið, eink- um þó ef'tir síðari styrjöldina. Samband mitt við blaðið varð þannig til, að þegar Jón Sigurðs son frá Kaldaðarnesi fór heim frá Khöfn í júní 1912, bað hann mig um að annast sendingu fréttaskeyta til ísafoldar, sem hann hafði haft á hendi undam- afrin ár. En þegar Mbl. var stofn að, fluttust þau skeyti sjálf- krafa þangað og voru jafnframt aukin að mun. En eftir að stríð- ið hófst fór Reuter í London að sjá blöðunum heima fyrir heims fréttum, fyrir milligöngu brezku stjórnarinnar, og eftir það komu aðeins norðurlandafréttirnar frá Allskonar prenfun Smiðjustíjj II Prentsmiðjustjóri: Hrólfur Benediktsson. óskar LAÐIHI allra heilla á 50 ára afmælinu Bezta tæki- færisgjöfin t Ronson RONSON Kveikjarar fynr herrann — dömuna — heimilið Khöfn. Eftir að ég fór heim tók. Valtýr Stefánsson við fréttaþjón ustunni í Höfn og gegndi henni lengst af meðan hann var þar. „Það er langt síðan þetta var“, kvað Morten Ottesen í tíðavísu frá þessum árum. Og mér detur þessi hending í hug þegar ég fer að rifja upp endurminningar, sem nú eru kornnar á fimmtugs aldur. Fyrir 50 árum var langt yfir helmingur núlifandi kyn- slóðar enn ófæddur. Þá voru íbúar Reykjavíkur aðeins 13.354 og alls landsins 87.137, svo að síðan hafa Reykvíkingar sexfald azt Oig þjóðin meir en tvöfaldazt. Þá fóru landpóstarnir 15 ferðir á ári, en aðrar samgöngur og tíðari höfðu aðeins helztu kaup- staðir landsins, og svo suður- landið yfir sumartímann, því að þangað fóru póstvagnar viku- lega. Þá var lítið um bílfæra vegi, enda lítið um bíla sá fyrsti sem komst hjá'lparlaust (Ford Sveinbjarnar Oddsonar og Jóns Sigmundssonar) hóf göngu sína vorið áður en ' Morgunblaðið fæddist, og sama sumarið var Bookless útgerðarmaður farinn að skrönglast á Scripps Boot sín um milli Rvíkur og Hafnarfjarð ar. Þótti þetta mikil nýlunda, en sumir litu hana hornauga. Því að hestarnir voru svo ómennt- aðir í þá daga að þeir fældust þegar þeir sáu eða heyrðu í'bil, og hundarnir gerðu sér leik að því að elta þá og reyna að glefsa í þá. Hraðinn var ekki eins mikill þá og síðar varð, og það kom fýrir að vel ríðandi menn gerðu sér til gamans að þreyta kappreið við bíla. Vissi ég bónda að austan, sem hafði betur á Brún sínum í kappreið við Ford inn, vestan frá Smiðjulaut aust- ur á Kambabrún. En þeir sem prófuðu nýja farartækið þóttust hafa himin höndum tekið, og einn að austan sagðist „aldrei skyldu fara landveg til Reykja- vikur framar”. Fámenni í Reykjavík og silæmar samgöngur út á land var drag- bítur á útgáfu dagblaða. Það kom jafnvel fyrir, að ekki var fært hestkerru úr höfuðstaðn- um í Hafnarfjörð. Kaupendur úti á landi voru lítt ginnkeyptir fyr- ir dagblaði þegar þeir fengu þriggja vikna forða, eða meira með sama póstinum. Þá var hentugra að halda vikublöðin. Og svo var auraleysið. Allur þorri þjóðarinnar hafði lítið af- gangs þegar séð hafði verið fyrir þörfum munns og maga. Blöð og bækur var talið óþarfi, sem hægt væri að spara sér. Og þó að Morgunblaðið kostaði ekki nema 5 aura í lausasölu (það þótti dýrt því að Vísir kostaði aðeins 3 í fyrstu), var það oft, sem 2—3 voru í samlögum um hvert eintak og létu það ganga á milli. Úti á landi var þetta alltítt, og enda i Reykjavík líka. Dagblöðin treystu uppá dágóðar tekjur af auglýsingum, en þorðu ekki að setja verðið á þeim svo hátt, að nokkur arður sem um munaði yrði af þeim. Maður get- ur hlegið að verðinu, sem var á auglýsingunum í gamla daga, einkum svokölluðum „standandi auglýsingum”, sem naumast hafa gert betur en borga pappírinr., sem þær stóðu á. Til þess að blöð in kæmust af varð auglýsinga- magnið að vera miklu meira en góðu hófi gegndi, en það kom niður á lesmálinu, sem stundum var næsta lítið. Allt varð að spara. Prentarar lifðu við sultakjör, enda var prentkostnaðurinn lágur, blaða- menn voru sveltir, símafréttir sparaðar, bæði útlendar og inn- lendar. Og aðsent efni var sjald- an borgað, jafnvel þó beðið væri um það. Þetta var allt í bónda- beygju, einskonar „circulus vitio sus“, sem að vísu var í gildi víðar en í blaðaútgáfunni. Hring rás peninganna var hægfara, allur fjöldinn hafði þá ekki handa á milli. II. Þrátt fyrir þessar aðstæður réðust þeir Ólafur Björnsson rit stjóri og Vilhjálmur Finsen í það að stofna Morgunblaðið. Fin sen hafði þá um langt skeið dvalið erlendis í þjónustu Mar- conifélagsins, fyrst sem loft- skeytamaður og síðan sem kenn- ari, en jafnframt skrifað allmik- ið í útlend blöð, einkum dönsk og norsk. Hann kom heim fullur af áhuga á verkefninu og með nýjar hugmyndir í blaðamenpsk unni, sem hann hafði fengið íyrir áhrif frá Henrik Cavíing, sem í þann tíð hafði rutt nýjar brautir og var tvímælalaust „smartasti” ritstjórinn á Norður- löndum. Finsen gekk að staríi s’nu með oddi og egg og var vakinn og sofinn í því meóii hans naut við, fyrstu sjö árin rúm, en þá fluttist hann til Oslóar og varð meðritstjóri Tid- ens Tegn. Finsen hafði ekkert gaman af pólitík, enda var Morg unblaðinu ekki ætlað 1 byrjun að verða stjórnmálablað heldur fyrst og fremst fréttablað, sem jafnframt léti sig varða landsins gagn og nauðsynjar og almenn- an fróðleik. Það var ekki fyrr en eftir að blaðið var selt, sem það varð stjórnmálablað í orðsins fullri merkingu. Þá skrifuðu þeir um stjórnmál um stund Einar Arnórsson og Sigurður Þórólfsson en siðar varð Sigurður Kristjáns son fastur stjórnmálaritstjóri unz Þorsteinn Gíslason tók við ritstjórn blaðsins. Húsbændur mínir á þeim tíma er ég var fastamaður hjá Mbl. voru því þeir Finsen og Þorsteinn, báðir sanngjarnir og mestu iipur- menni sem gaman var að vinna með, þó ekki værum við ailtaf sammála. Ég minnizt þeirra með hlýju er ég lít yfir liðinn dag að kvöldi. — Fern húsakynni hafði Mbl. umrædd frumbýlisár. Fyrsr í „gamla pósthúsinu“, sem stóð þar sem nú er Hótel Borg. Það hús hafði fyrrum átt Ole Finsen, fyrsti póstmeistari landsins og faðir Vilhjálms ritstjóra, en um eitt skeið bjó þar Thor Jensen, unz hann byggði fallcga húsið við Fríkirkjuveg. Næst fluttist blaðið í Eymundsenshúsið í Lækjargötu 2, efri hæð. Hvor- tveggja þessi húsakynni yoru þröng og heldur óvistleg. og voru það því mikil viðbrigði er ritstjórnin fékk tvær stórar og sólríkar stofur í húsi Eiríks Bjarnasonar í Tjarnargötu 11, vesturendann af íbúð Vilhj. Finsens á 2. hæð. En er Finsen fór af landi burt fluttist rit- stjórnin í hús Ólafs Sveinssonar gullsmiðs í Austurstræti 5 og afgreiðslan líka. Þetta voru ekki eins rúmgóð húsakynni, in sá kostur fylgdi, að nú var ritstjórn in andspænis prentsmiðjunoi, svo að stuitt var til prófarka'lest- urs og umbrots. Árni Óla hafði starfað v’ð Morgunblaðið svo að segja frá byrjun og Finsen og hann voru einu mennirnir á ritstjórninni þegar ég kom þangað fyrst. Það var gaman að vinna með Árna og ofckur kom saman um flest (þó ekki um Þjóðverja og Breta, því að hann dró taum þeirra fyrri en ég hinna síðan). Árni var bæði margfróður og minn- ugur, fljótur að áita sig á hverju verkefni sem að höndum bac og mynda sér skoðun á því. Harin skrifaði fallegt mál og kvað jafnan svo skýrt að orði að meiu ingin var augljós. Og hann var eldfljótur að koma grein sam- an. Síðustu árin sem ég var fist ur maður hjá blaðinu var Árni bókari hjá h.f. „Kára“ í Viðey, en Jón Björnsson rithöfundur, síðar ritstjóri á Akureyri, kom í hans stað. Hann var öðrum þræði í skáldskapnum, skrifaði sögur og orkti ljóð. Jón var hið mesta ljúfmenni. í dag hefur Morgunblaðið á að skipa mörgum mönnum og hver hefur sitt ákveðna hlut- verk. Og það hefur aðstsoðar- menn utan ritstjórnarinnar til að skrifa um bókmenntir og
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.