Morgunblaðið - 07.11.1967, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 7. NÓV. 1967
- Lr ritum Sovéthöfunda
Framhald af bls. 17
ið leitað á fyrr, höfðu haft
heppnina með sér. Nokkrir
þeirra höfðu þegar sloppið
gegnum fangabúðahliðið. Hinir
urðu að hneppa frá sér skyrtun
um. Og hver sá, sem hafði
smeygt sér í aukaflík, varð að
fara úr henni á staðnum í kuld
anum.
Þannig byrjaði þetta, en svo
komst ringulrei'ð á allt, og fylk
ingarnar riðluðust — og við
hliðin byrjuðu verðirnir að
hrópa: „Af stað með ykkur,
svona af stað með ykkur“.
Þegar komið var að 104. vinnu-
flokki urðu þeir að fara sér
svolítið hægar. Ulfurinn sagði
vör'ðunum að skrifa rpp nöfn-
in á öllum þeim, sem væru í
aukaflíkum og skipaði svo
fyrir, að sakborningarnir
skyldu afhenda þær í eigin per-
sónu í birgðaskemmurnar þá
um kvöldið, með skriflegri
skýringu á því hvers vegna
þeir hefðu falið flíkurnar.
Ivan var í lögboðnum klæðn-
aði. Hann hugsar: Komið bara,
þreifið á mér, ef ykkur þókn-
ast, herrar mínir, ég ber ekkert
nema lífið í brjóstinu. Þeir
skrifuðu upp athugasemdir við
það, að Tsezar væri í flannels-
nærtreyju og Buynovsky var í
vesti eða einhverju þess háttar,
að því er virtist. Buynovsky
hafði dvalizt í fangabúðunum
innan við þrjá mánuði og mót-
mælti. Hann gat ekki losað sig
við sinar gömlu sjóliðsfor-
ingjavenjur.
„Þið hafið engan rétt til þess
að fletta menn klæðum í kulda.
Þið þekkið ekki 9. grein hegn-
ingarlaganna".
En þeir höfðu réttinn sín
megin. Þeir þekktu sín lög. Þú
karl minn, er sá, sem ekki
þekkir þau enn.
„Þið eruð ekki sovézkt
fólk“, endurtók Buynovsky.
„Þið eruð ekki kommúnistar".
Volkovoi hafði sætt sig við
skírskotunina til refsilöggjafar-
innar, en við þetta hrökk hann
við eins og hann hefði verið
sleginn eldingu og hreytti út
úr sér:
„Tíu daga varðhald".
Eldur brann úr augum hans.
Svo vék hann sér að liðþjálf-
anum og sagði:
„Það byrjar í kvöld“.
Þeir kærðu sig ekki um að
setja menn í svartholið á
morgnana. Við það glataðist
vinnudagur eins manns. Látum
hann heldur strita í sveita síns
andlits allan daginn — setjum
hann svo í svartholið að kvöldi.
Svartholið var á næsta leiti
á vinstri hönd við veginn.
Múrsteinsbygging með tveim
álmum. Annarri álmUnni hafði
verið bætt við þá um haustið.
Hin rúmaði ekki nóg. Atján
klefar voru 1 prísundinni, auk
einmenningsklefanna, sem
voru afgirtir. Allar fangabúð-
imar voru byggðar úr bjálk-
um nema svartholið.
Kuldinn næddi undir skyrtur
mannanna og nú hafði hann
tekið sér þar bólfestu. Öll þessi
dúðun hafði verið til einskis.
ívan leið bölvanlega í bak-
inu. Hann óskaði sér að vera
kominn ofan í rúm á spítalan-
um og steinsofnaður. Hann átti
ekki heitari ósk. Að vera
lagztur undir þykkustu teppin.
Fangarnir stóðu fyrir fram-
an hliðið og hnepptu að sér
frökkunum og gyrtu sig með
kaðli. Vörðurinn fyrir utan
hrópaði:
„Komið þið hingað, komið
þið hingað".
Vörðurinn fyrir aftan hott-
áði á þá:
„Áfram með ykkur, svona
áfram með ykkur."
Fyrsta hlið. Á mörkum fanga
búðasvæðisins. Annað hlið.
Rimlaverk til beggja handa,
við varðmannaskýlið.
„Stanzið", öskraði vörðurinn,
eins og á kindahóp.
„Myndið fimmfalda röð“.
Farið var að lýsa af degi.
Eldkðsturinn, sem leiðsöguvörð
urinn hafði slegið upp bak við
varðmannaskýlið, var að kulna
út. Þeir kveiktu alltaf eld, áður
en fangarnir voru sendir út til
vinnu — til þess að ylja sér
við og líka til þess að sjá betur
til við talninguna.
Einn Varðanna við hliðið
taldi hárri hvatlegri röddu:
„Fyrsta, önnur, þriðja....“
Og fangarnir í fimmföldum
röðum skildust frá hinum og
þrömmuðu áfram, svo að þeir
sæjust í bak og fyrir; fimm höf
uð, fimm bök, tíu fætur.
Ánnar hliðarvörður — eftir-
litsmaður — stóð við næstu
rimla, þegjandi, og gekk úr
skugga um, hvort rétt væri
talið.
Auk þess var undirliðsfor-
ingi, sem horfði á allt.
Þeir voru úr varðmannasveit
fangabúðanna.
Meira verðgildi er í manni
en gulli. Ef vantaði eitt höfuð,
þegar þeir gengu í gegnum
gaddavírsgirðinguna, var'ð
maður að fylla í skarðið með
sínu eigin.
Enn einu sinni var vinnu-
flokkurinn saman kominn.
Og nú var komið að yfirlið-
þjálfa leiðsöguvarðmannanna
að telja:
„Fyrsta . . . önnur . . .
þriðja. . .“
Og nú skildi hver fimmta
fangaroðin sig á fætur annarri
út úr fylkingunni og þramm-
aði áfram.
Hinum megin gaddavírsgirð-
ingarinnar stóð áðstoðarforingi
varðmannanna og kannaði taln
inguna.
Og annar liðsforingi stóð þar
og horfði á.
Þeir voru úr sveit leiðsögu-
varðmannanna.
Enginn þorði að gera
skekkju; sá, sem taldi skakkt,
varð að fylla í skarðið með
sínu eigin höfði.
Hvert sem augum var litið,
voru lei'ðsöguvarðmenn.
Valery Tarsis:
Deild 7
VALERY Tarsis reyndist svo
hættulegur Sovétstjórninni, að
hún sá sér ekki annað fært en
setja hann á geðveikrahæli
til þess að koma í veg fyrir, að
orð hans næðu eyrum fólksins.
Hann slapp þaðan árið 1963 og
nokkru síðar fékk hann fyrir
atbeina vestrænna rithöfunda
að fara úr Iandi. Síðan hefur
hann dvalizt á Vesturlöndum,
kom m. a. til fslands í fyrra.
Hann hefur verið sviptur sín-
um sovézka borgararétti.
Deild 7 var fyrst gefin út í
maí 1965 og kom út hjá Al-
menna bókafélaginu ári síðar.
Þýðingu gerði Siglaugur Bryn-
leifsson.
— Rússland er einkennilegt
land, sagði sá sköllótti undar-
lega þurri röddu. — Afmælis-
veizla einn daginn, jar’ðarför
þann næsta, þetta er saga okk-
ar. Við þjótum áfram og afturá
bak. Við setjum upp sjömílna-
skó á dögum Péturs mikla. St.
Pétursborg mótaði mestu höfð-
ingjamenningu veraldarinnar.
Við eignuðumst ofurmenni,
Dostójevsky, Rozanov. Síðan
skárum við okkur á háls.
Hvað er svo eftir? Kátlegt svið
úr „Litlu Djöflunum" eftir
Solohub. Það er ágæt bók og
einnig „Fallin Lauf“ eftir
Rozanov og „Koma ruddans".
Það eru smádjöflarnir, sem
hafa völdin. Dostójevsky sá
þetta fyrir. Þú manst, að það
finnst enginn verulegur djöfull
I „Brjálæðingunum". Þú
manst játningu Verkhoven-
skys: — Við vorum ekki
sósíalistar, vi’ð vorum falsarar.
Já, lífið í Rússlandi er dapur-
legt, og rússneskar bókmenntir
Framhald af bls. 15
tonn o.s.frv. Andvirði þeirra
sovézku vara, sem áætlunin grein
ir frá og samið hefir verið um
kaup á 1967, nemur ca. kr. 496.0
m. Ekki er þó gert ráð fyrir, að
greiðsla fyrir þessar vörur komi
að fullu inn á viðskiptareikning-
inn á yfirstandandi ári, þar sem
sums staðar er um greiðslufrest að
ræða, eða varan verði afgreidd
eftir næstu áramót. Á hinn bóg-
inn verða á árinu greiðslur innt-
ar af hendi fyrir vörur, sem sam-
ið var um kaup á árið 1966 t.d.
bíla o. fl. Greiðslur inn á viðskipta
reikninginn í ár eru áætlaðar ca.
kr. 483.0 m.
Niðurlagsorð.
Hér að framan hafa í stórum
dráttum verið rakin viðskipti ís-
lands við Sovétríkin frá fyrri
Þeir slógu hálfhring utan um
fylkinguna, sem var á leið til
rafstöðvarinnar. Þeir miðuðu
vélbyssum beint framan í
menn. Þar voru og verðir með
gráa hunda. Einn hundurinn
lét skína í tennurnar eins og
hann væri að hlæja að föng-.
unum. Varðmennirnir voru í
hálfsíðum gæruskinnsúlpum,
nema sex, sem voru í skósíð-
um úlpum. Þær voru til skipt-
anna. Sá, sem átti næst að
standa vakt í varðturnunum
bar þær. Leiðsöguvarðmenn-
irnir endurtöldu enn einu sinni
allt rafstö'ðvarliðið, fimm í
senn, þegar þeir smöluðu sam-
an vinnuflokkunum.
„Frostið er alltaf naprast við
sólarupprás", sagði Buynovsky.
„Sjáðu til, það er kaldasta
stund næturinnar".
Kapteinnirm hafði gaman af
því að skýra út hlutina: Stöðu
tunglsins, hvort það var ný eða
nið — hann gat reiknað það
út fyrir hvern dag ársins.
Kapteinninn var að fjara út
fyrir augunum á þeim. Kinn-
arnar voru orðnar innfallnar.
En hann missti aldrei karl-
mennskuna og kjarkinn.
eru í rennusteininum. Og
hverjir eru höfundarnir? Leið-
inlegur búri, Sholokhov, og
Lebedev-Kumach. Og í staðinn
fyrir St. Pétursborg er komin
vesalings Leningrad. Hvers
vegna? Mikil borg var heitin
eftir mikilmenninu, sem stofn-
aði hana og kvaddi Rússa til
átaka. Af hverju var hún end-
urskírð eftir Lenin? Af því að
Lenin kom henni á kné? Ég
skal segja þér af hverju. Ég
skal segja þér það með orðum
Stolypins, sem hann mælti til
byltingarmannanna. Hann var
ágætur lærisveinn Péturs
mikla. — Það, sem við viljum,
er voldugt Rússland, sagði
hann við þá, en það, sem þið
viljið, er að gera ykkur gild-
andi í þjó'ðfélaginu. — Og
veiztu hvers vegna? — Allir
þessir svonefndu öreigar hafa
engan minnsta áhuga á Rúss-
landi, Evrópu eða hinum sið-
menntaða heimi. Það eina, sem
þeir hafa áhuga á, er að gera
sjálfa sig digra, láta að sér
kveða. Þeir eru hugmynda-
snauðir, en þeir vilja láta bera
á sér og gera það með hávaða.
Það er alltaf hægt að gera
hávaða með því að skella
hur’ðum, einkanlega ef þér
stendur á sama um, hvort þú
liðar húsið í sundur með skell-
um og spörkum og drepur
íbúana um leið. Það er þetta,
sem þeir hafa verið að gera,
þeir hafa drepið milljónir, þá
beztu okkar manna. Krústjoff
verður að öðlast ódauðleiLann.
Hann er mildari en hinir, en
hann er sama dauða höndin.
Slíkt fólk óttast ekkert frekar
en sannleikann. Ef þú hefur
skrifað sannleikann, þá ertu
vissulega brjálæðingur.
heimsstyrjöld til þessa dags.
Vænti ég, að komið hafi í ljós
hin mikla þýðing, sem þessi við-
skipti hafa haft fyrir efnahags-
afkomu og utanríkisverzlun Is-
lands á undanförnum tveimur ára
tugum.
Þjóðir Sovétrikjanna minnast
um þessar mundir hálfrar aldar af
mælis októberbyltingarinnar og
margvíslegra framfara, sem síðan
hafa átt sér stað í Sovétríkjun-
um. Af þessu tilefni er sú ósk
borin hér fram, að viðskipti ís-
lands og Sovétríkjanna megi enn
um ókomin ár eflast og dafna.
Komið hefur 1 ljós, að þessi við-
skipti eru sönnun þess, að þjóðir
með ólíkt stjórnarfar og efnahags-
kerfi geta með góðu móti átt sam-
skipti á sviði viðskipta og menn-
ingarmála, báðum aðilum til gagns
og farsældar.
Andrei Voznesensky:
Parabólísk ballata
ANDREI Voznesensky er í fremstu röð ljóðskálda í Sov-
étríkjunum og þykir ýmsum hann jafnvel þeirra fremst-
ur. Sjálfur telur hann sig aðeins einn ótalmargra læri-
sveina Pasternaks.
Ljóð það er hér fer á eftir, „Parabólísk ballata“, þýddi
brezka skáldið W. H. Auden á enska tungu með aðstoð
rússneskufræðingsins Max Haywards og er íslenzk þýð-
ing þess hér byggð á þýðingu Audens. íslenzku þýðinguna
gerði Sonja Diego Thors.
Eftir parabólu flýgur lífið eins og eldflaug,
oftast í myrkri en öðru hvoru eftir regnboga.
Rauðhærði bóheminn Gauguin, málarinn,
hóf sitt æviskeið sem efnaður verðbréfasali.
En til þess að komast til Louvre frá
Montmartre
lagði hann langa lykkju á leið sína, fór
til Java, Súmatra,
Tahiti, Markgreifafrúareyja.
Af léttúð
hóf hann sig til flugs upp úr vitfirringu
peninganna,
argi kvenna og þvargi, hitasvækju hásala
vísinda og lista
yfirbugaði aðdráttarafl jarðar.
Æðstu prestarnir drukku púrtvínið sitt
og þvöðruðu sem fyrr:
Beinar línur eru styttri, ekki eins brattar
og parabólur.
Það fer betur á því að mála madonnur
og engla.
Hann sentist upp eins og eldflaug með
ógnargný, móðgaði þá
með ofsaroki sem reif stélin af lafa-
frökkunum þeirra.
Og hann fór ekki inn í Louvre um aðaldyrnar
heldur þaut niður um þakið á parabólu.
Misskipt er þori þeirra er finna sannleika
lífs síns:
Ormar skríða upp um holur, áræðnir menn
þeysa um á parabólum.
Ég þekkti eitt sinn stúlku sem bjó í
nágrenninu.
Við gengum í sama skólann, tókum próf
um leið.
En ég hófst á loft með hvelli,
þaut
gegnum velmegandi tvíandlita stjörnur Tíflis.
Forlátið mér þessa fáránlegu parabólu.
Herðakuldi í koldimmum gangi . . .
stífar axlir, uppréttar eins og loftnetsstöng,
sem sendir kallmerki sitt gegnum frostkulda
og niðamyrkur alheimsins, hvað ég heyrði
merkið skýrt,
ótvírætt merki, jarðneskt leiðarljós
handa mér að koma á inn til lendingar.
— Viðskipti íslands og Sovét
Hlæjandi, storkandi lögunum, viðvörunum
þeirra og lagagreinum
þjóta list, ást og saga ofdirfskufullar
eftir parabóluleiðum.
Hann er á förum í kvöld austur til Síberíu.
Kannski
bein lína sé nú samt styttri þegar allt kemur
til alls.