Morgunblaðið - 07.11.1967, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 7. NÓV. 1967
25
m,eð hönduim yfirstjórn hersins.
Nú voru líka fædd fleiri Sovét
— ráð — þau spruttu uipp
hvarvetna í landinu, meira
að segja á vígstöðvunum.
Sovét Péturs'borgar var aeðst,
en það hafði í rauninni eng-
aip hemil á neinu. Hermennirnir
viðurkenndu aðeins ráðin og þau
hefðu ekiki getað breytt neinu
um þ%ð, jafnvel þótt þau hefðu
óskað þess.
Þeirri stefnu að halda kion-
ungE'stjórn í Rússlandi var í
fyrstu haldið leyndri fyrir ráð-
unum. Þegar Nikulás náðist loks
á vald Guchkoivs, var það áform
nýjiu ríkisstjórnarinnar, að
hann skyldi afsala sér völdum
í hiendur 13 ára görnlum syni
sínum, Aiexis, en bróðir hans,
Mikael erkihertogi, skyldi fara
með völd fyrst um sinn. Nikul-
áis hafði reynt að ná aftur frá
Mogilev til Pé'tursborgar, en
lest hans hafði verið ekið í
aðra áftt og nú var hann í
stofuifangelsi í Pskov, 150 mílur
í burtu.
Hann tók þessu með stiMingu,
en kvað erfðarétt keisaradóms-
ins vera heilagan, og því yrði
kórónan að fara beint á hötfuð
Mikaels. Svo varð þó ekki.
Þegar ráðið heyrði um ráðagerð
ina, koonst allt í bál og brand.
Konungsstjórnin yrði að bverfa
úr sögunni.
Að lokum var það erkiher-
•fjogmn, sem tók af skarið. Hann
mundi aldrei, sagði hann, taka
við krúnunni, fyrr en honum
væri boðin hún af réttilega
kjömu löggjafarþingL Þeitta batt
enda á málið. Stjórn Lvovs var
nú hin opinbera ríkisstjórn Rúss
lands. Hún var nefnd Bráða-
birgðastjómin, vegna þess að
það var verkefni hennar að
halda reglu, unz hægt væri að
kjósa löggjafarþing.
Meðan á þessu gekk, dValdist
Lenin í Zúrich og var í fyrstu
mjög svartsýnn. Hann þóttist
viss um, að ekkert hefði í raun
og veru breytzt. Það höfðu verið
verkföll og kröfugöngur áður
og mundiu kannski verða mörg-
um sinnuim enn, áður en birta-
tæki af degi byltingarinnar.
Hann sagði oft, að menn og
konur af hans kynslóð mundu
sennilega ekki lifa að sjá þann
dag rísa. Hann var ekki orð-
inn 47 ára.
Það virtist næstum. eins og
hann vildi, að svo væri. í 14
ár hafði hann eytt allri starfs-
orku sinni í að setja fram skoð-
anir sínar á hinu sanna eðli
bolsévikabyltingar, ráðabrugg,
samsæri, ógnanir og bannfær-
ingar. Hann taldi aðeins þá, sem
voru honum samm.ála í einu og
öllu, hætfa til að starfa fyrir mál
staðinn. Þeir, sem ekki voru
með honuim, voru á móti hon-
um. Öll þessi áir var stöðugt
verið að setja nánustu stuðn-
ingisimenn hans út atf sakrament
inu, eða taka þá aftur í sátt, ef
þeir átu ofan í sig fyrri skoðanir.
HöfuðVerketfni var að halda
bolsévismanum hreinum og ó-
spilltuim, jafnvel þótt svo virt-
ist stundum sem hinn eini hrein
trúaði og óspillti boiséviki væri
Lenin sjáltfur.
Jafn-vel etftir að fréttin um
valdaatfsal keisaranis barstf til
ZúriCh, ritaði hann bréf til eins
af hollustu stuðningsmönnum
sínum, frú Kollontai í Stokk-
hólmi, og sagði að hin svokall-
aða bylting væri ekkert annað
en uppreisn auðvaldssinna. Hon
um þæ'tti langbezt etf Bráða-
birgðastjórnin bannfærði Sósial-
demókrata, því að yrði Marx-
ismi lögl'egur í Rúsislandi, kynnu
bolsévikar og mensévikar að
lenda í slagtogi saman, og það
væri dauðasynd.
Brátt varð þó meira að segja
Lenin fyrir áttirifum af grófúm
ákafa annarra útflaga, sem voru
þess fulivissir, að eittlhvað nýbt
betfði í raun og veru gerzt í
Rúisslandi, og það væri heilög
skylda þeirra að hraða sér heim
og taka völdin. En hvernig?
Meiri umræður, endalausar
rökræður, — sem. leiddu til þess,
að þýzka henstjórnin lagði Len-
in og félöguim hans til hina
frægu járnbrautarlest að ferð-
ast með gegnum Þýzkaland til
að hleypa þeim lausum. í Rúss-
landi og auka enn á vanda
Bráðabirgðastjórnarinnar.
Þjóðv'erjar voru vonsviknir,
vegn'a hinnar augljósu stað-
festfu Bráðabirgðastfjórnarinnar
að halda í heiðri allar skuld-
bindingar við Bandamenn og
hvika í engu um varnir Rúss-
lands. Þetta gilti ekki aðeitns um
Bráðabirgðastjórnina, heldur og
um Sovétið. Og meira að
segja þeir Bolsévikar, sem eítir
voru í Rússlandi, og komu nú
fram úr fylgsnum sínum. eðæ
heim úr útlegð í Síberíu, smit-
uðust af þessum anda. Bæði
Kamenev og Stalin töldu bylt-
inguna hreinasta fyrirtak, og að
allir byltingarsinnar, hversu
mjög sem þeir hefðu verið ósami
mála áður fyrr, yrðu að snúa
bökum saman og verja bylt-
inguna, ekki aðeins gegn aftur-
haldsöflum hekna fyrir, heldur
einnig gegn þýzka keisaranum.
Þeir vildu frið, en „frið með
sæmd“.
Lenin hafði engan á/huga á
sæmd. Hann gerði Þjóðverjum
það ljóst svo að ekki varð um
villzt. Þeir bjuggust ekki við,
að hann næði stjórninni í sínar
bendur, er hann kæmi til Pét-
urSborgar, en þeim þótti harla
ólíklegt annað en að hann rnundi
margfalda ringulreiðina og
þannig veikja baráttuvilja
Rússa.
Hann stráði um sig stetfnu-
yfirlýsingunum. Friður yrði
saminn við Þýzkaland hið fyrsta,
en blóðug borgarastyrjöld skyldi
hetfjast heima fyrir. Hann kvað
hina svokölHuðu byltingu ekk-
ert nema samisæri rússneskra
auðvaldssinna og Frakka og
Englendinga um að steypa keis-
aranum af stóli, til þess að
hindra hann í því að gera sér-
stakan friðarsamning við Þýzkia
land. Verkalýðurinn yrði aftur
að slá skjaldlborg um Sovétið
og reka af höndum sér Bráða-
birgðastjórnina, og reyndar ekki
aðeins Bráðabirgðastjómina,
heldur alla aðra fflokka bylting-
armanna, umlfram allt mensé-
vika (sem sjálfir voru Marx-
istar) .
Þessi afskræming á ástand-
inu, eins og hún birtist í bók Len
inis, „Brétf úr fjarlægð", er lykill
alls þess, sem áttfi etftir að ger-
ast, — ekki aðeins sumarið og
baustið 1917, beldur um ára-
tugaskeið. „Baráttustetfna okk-
ar“, sagði hann í símskeyti til
flokks bolsévika í Noregi. „Bar-
áttustetfna okkar: Öllum van-
treyst: Enginn stuðningur við
nýju stjórnina: Kerensky sér-
staklega grunaður: Vopnun
verkialýð'sins eina tryiggingin:
Samstundis verðí kosið þing
Pétursborgar: Engin samvinna
við aðra flokka".
(Hefðiu allar þessar kröfur
náð til eyrna byltingar-
manna, mundu þær hafa hljóm-
að eins og æðisþras vitfirrings.
í eyrum þeirra, sem ölvazt höfðu
atf viðburðum undantfarinna
daga, sem höfðu afnumið kon-
ungisstjórn; tekið keisarann
höndurn, byrjað að skipúlegigja
verkfallsmenn og liðhlaupa úr
hernum, — þeirra sem nú unnu
að því að treystfa byltingu sína;
að berjsist gegn afturhaldL að
reyna að fæða þjóðina og koma
starfi verksmiðjanna í gang atft-
ur; að koma á reglu í stað
ringulreiðar, og á meðan að
forða Rússlandi frá þvi að verða
innrásarher Þjóðverja að bráð,
— í eyrum allra þessara manna
létu jafnvel þau orð Lenins, sem
náðu til þeirra, eins og pm-
mæli manns, sem væri búinn að
missa alla beiibrigða dómgreind,
unnið stórkosttegan sigur“.
Svona g-ekk allt á jámbrautar
stöðinni. Sovétið hafði skipu-
lagt glæsilegar móttökur, með
lúðrasveitum úr hernum, blóm-
um, heiðursverði og fagnandi
mannfjölda. Á stöðinni stóðu’
brynvarðar bifreiðar með hreyf-
anleguni ljóskösturum. Hin form-
lega móttökuatíhötfn fyrir Len-
in fór fram í biðsal keisarans,
þar sem Chkheidze, gamalí
félagi og gamall óvinur,
menséviki og formaður Fram-
k'væmidanefndar Sovétsins,
hafði orð fýrir byltingar-
mönnum. Chkheidze lauk móili
Sínu með hrífandi áskorun
að halda einingu um að verja
byltinguna gegn áráisum jafnt
að innan sem utan.
Lenin lét sem hann sæi ekki
Ghkheidze né heyrði. Þegar hann
tók til máls, snerd hann baki við
móttökunefndinni. Hann talaði
yfir hötfuð hinna viðurkenndu
birgðastjórnarinnar eða ekki.
En ég er fullviss um, að þegar
þeir totfa ykkur miklu, eru þeir
að blekkja ykkur og alla rúss-
nesku þjóðina“.
„Fólkið þarfnast friðar, fólkið
þarfnast brauðs, fólkið þarfnast
lands. Og þeir látfa ykku-r fá
stríð og hungur, — ekkert brauð.
Og þeir láta landeigenduir sitja
áfram á jörðum sínum. . . . Við
verðum að berjast fyrir algerri
þjóðtfélagsbyltingu, berjast til
enda, þar til öreigarnir hafa
unnið fullkominn sigur. Lengi
lifi alheimsbylting sósíalista!“ Og
hann hélt ræður á hverju götu-
horni úr brynvarinni bifreið-
inni á hægri ökuferð sinni til
hins nýja samastaðar bol'sévika
flokksins, glæsilegs stórhýsis
hinnar frægu ballett da n.sm ey j -
ar, Kshesinskayu, sem eitt sinn
var áistmær keisarans. Nú kom
enn kröftugri ræða atf svölum
hússins, og þá heyrðust í fyrsta
Lenín ávarpar sveitir úr Rauða hernum í mai 1919.
auk þe&s sem hann fýlgdist
ekkert með afcburðunum.
Og hvernig átti hann að geta
vitað, hvað hafði gerzt? Hvernig;
gat hann þekkt eðli sprengingar
innar miklu, sem hafði að engu
allar hjartfólgnar kenningar?
V'erkalýðurinn og hermennirnir
úr sveitfa'héruðunum hötfðú ris-
ið upp og varpað af sér hlekkj-
unum, og nú ætfluðu þeir að
móta nýttf ríki með aðstoð at-
vinnubyltingarmanna úr öllum
flokkum,'sem allt í einu höfðu
tekið uipp samvinnu. Vladimir
Ilyioh, sem ekki hafði stigið
fæti á rússneska grund í 10 ár,
mundi brátt fá að sjá hið nýja
ástand mieð eigin auguim og
hjálpa til við að leiða þá til
fullnaðarsigurs.
Þeir höfðu rangt fyrir sér.
Það voru þeir, eins og Lenin
áitti erftir að segja þeimi, sem
höfðu misst alla heilbrigða dóm-
greind. Það hótfst þegar í lest-
inni„ sem flutti Lenin inn á
Finnlandsstöðina í Pétursborg.
Kaimenev, ásamt Stalin, stfeig
hrærður og fuiJlur eftirvænting-
ar upp í lestina á járnbrautar-
stöðinni og bjóst við hrósyrðum
og hamingjuóskum. „Hvern
fjandann sjálfan þykist þið vera
að gera?“ sagði Lenin þá. „Þið
gangið í fóstbræðralag með
menséviku'm og sósíalistum og
gangið svo um eins o.g þið hafið
byltfingarforingija og ávarpaði
fjöldann:
„Kæru félagar, hermenn, sjó-
m'enn, verikamenn. Það er mikil
hamingja að geta heilsað ykkur
í nafni hinnar sigursælu, rúss-
nesku byltingar, að heiiisa ykk-
uir sem framvörðum hins al-
þjóðlega öreigahers. . . 9ú stund
er ek’ki langt undan, er þýzka
þjóðin mun Mýða kalli félagia
okkar, Karls LielbknieOhts, og
grípa til vopna gegn auðvalds-
kúgurum sínum. . . Rússneska
byltingin, sem þið hafið sigrað
í, er uipphatf að nýju tímabili í
mannkynssögunni. Lenigi lifi al-
hetonis'bylting sósíalista".
Rússar höfðu engan áihu'ga á
þýzku þjóðinni, eða nokkurri
annarri þjóð. Þeir höfðoi gert
sína eigin uppreisn, fyrir Rúss-
land fyrir sjálía sig. Þetta hafði
tekizt, og þeir vildu l'áta klappa
sér á kollinn. í stað þess var
þeim nú sagt. að þetta væri
aðeins upphafið.
Fyrir utan járnbrautarstöð-
ina stóð litúi maðurinn í flóð-
lýstri bifreið og tók að segja
þeirn, hvað hann ætti við:
• „Félagar sjómenn", ávarpaði ]
hann heiðursvörðinn, sem stóð :
eins og myndastytftur fyrir fram ]
an stföðina. „Ég heilsa ykkur án i
þess að vita, hvort þið hatfið j
trúað öllucn loforðum Bráða- I
sinn. einhverjar undirtektLr
manntfjöldans.
Sumir hermannanna voru
teknir að ókyrrast. Þessi 61-
kunni maður gerði ekkert annað
en að formæla stríðimu, stríðm.u
þeirra, sem þeir höfðu barizt í:
sem þeir voru enn að ber.jast í,
sem félagar þeirra höfðu fallið
í, sem hélt aftur af innrásarher
Þjóðverja. En á hinn bóginn var
hann að lofa brauði og segja
þeim að taka jarðirnar. . . .
Og svona hélt þetta áfram.
Nóttina eftir lét hann árás sína
dynja á lokuðum fundi heiztu
foringja flokks sins og var ó-
myrkur í máli. Það átti enga
miále'fnasamninga að gera vi5
aðra flokka. Margir þeirra veltu
fyrir sér, hvernig minnihluta-
flokkur þeirra (me'| im.afjöld-
inn náði ekki 80 þúsundum)
_átti að sigra í algeru stríði við
al'la aðra flokka.
Næsta dag ávarpaði Lenin
þing allra sovéta Rússlands, sem
vair nýkomíð saman í Péturs-
borg. Þar lýsti hann gkorinort
yfir stefnu sinni, svo að allir
mættu heyra. Það átti að steypa
Bráðabirgðastjórnínni af stóli
og setja í hennar stað á stofn
öreigalýðveldL veita sovétunum
öll völd, uppræta auðvaldið og
ríkið að eignast allt. Þá átti að
Framihald á bls. 26
Kvennaherfylkið var fjölmenn hersveit stæðilegra kvenna, sem studdu bráðabirgðastjórnina, sem tók við af keisarastjórninni. Er á leið árið 1917 týndu þær tölunni
óðfluga og í nóvember voru þær aðeins 130. Þær tóku þátt i vörn Vetrarhallarinnar gegn bolsévikum og féllu flestar í þeirri viðureign.