Morgunblaðið - 10.02.1974, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 10. FEBRUAR 1974
Sigurður
Björnsson
óperusöngvari.
Sleitulaus
samkeppni
hvar í hlutverkastiganum
sem söngvarinn stendur
sannfæríngu, sem kunnugir
vissu, að átti rót að rekja til
einlægrar trúar hans sjálfs.
Með árunum hefur rödd hans
stækkað og virðist nú jafnvíg á
Mozart og Wagner, megi dæma
eftir þeím hlutverkum, sem hann
hefur haft í Austurriki og Þýzka-
landi að undanförnu, svo sem í
Wagneróperunum Rinargulli og
ilollendingnum fljúgandi, Þjóf-
ótta skjónum og Rakaranum frá
Sevilla eftir Rozziní, íTöfraflautu
og Titusi Mozarts og sem Cassio i
Otheilo Verdis. Hér heima höfum
víð aðeins heyrt hann og séð í
hlutverki Eisensteins í Leður-
blöku Strauss, og þó hún sé 1
sjálfu sér ágætt verk á sina vísu,
hefði mátt ætla að leikhús, sem í
mesta lagi sýnir einn söngleik á
ári, reyndi að hjakka ekki alltaf f
fari léttmetis. Skyldu núverandi
ráðamenn Þjóðleikhússins aldrei
líta um öxl til áranna upp úr 1950
og minnast þess, hvað þá virtist
hægt að gera á Islandi — og fá til
þess löngun að halda áfram þvi
starfi, sem þá var hafið?
Blaðamaður Morgunblaðsins
hitti Sigurð Björnsson að máli í
síðustu viku. Hann hafði komið til
að syngja hlutverk Eisensteins á
nokkrum sýningum, en kvefaðist
eins og svo oft áður við komuna
til íslands og varð að sleppa úr
einní sýningu. „Það er að verða
föst regla," sagði hann, ,,að ég
kvefist um leið og ég lit ísland
augum, loftslagsbreytingin er
mér alltaf erfið. Og í þetta sinn
var ég það slæmur, að ég þorði
ekki að hætta á að syngja, ekki
sízt vegna þess, að á þriðjudaginn
verð ég að syngja hlutverk
Cassios í Graz og þar má ekkert út
af bregða.
Sigurður hefur sungið hlutverk
Eisensteins í Leðurblökunni
meifa en sextiu sinnum og mér
fannst hann hlyti að vera orðinn
leiður á hlutverkinu: „Nei, hreint
ekki," sv'araði hann, „Eisenstein
er ljómandi skemmtilegt hlut-
Sem stýrimaðurinn í Hollend-
ingnum fljúgandi eftir Wagner,
myndin er frá hátfðaleikunum í
Bregenz.
EFTIR frumsýninguna á Leður-
biökunni í Þjóðleikhúsinu um
síðustu jól skrifaði einn af gagn-
rýnendum dagblaðanna, að hann
yrði að játa að hafa í eina tíð
efazt um frama Sigurðar Björns-
sonar söngvara, — það var f.vrir
tuttugu áruin, þegar hann hafði
séð Sigurð í hlutverki Indriða í
Pilti og stúlku eftir þá frændur
Jón og Emil Thoroddsen.
Undir þessi orð geta sennilega
fleiri tekið, inegi skilja þau svo,
að gagnrýnand inn hafi ekki
vænzt þess að sjá Sigurð aftur á
fjölum leikhússins sem reyndan
óperusöngvara og ágætan leikara,
þrautþjálfaðan af áralöngu starfi
í uinhverfi, þar sem inenn standa
í sífellu undir mælistiku menn-
ingarhefðar og kunnáttu, en hug-
takið höfðatala afsakar ekkert.
Sigurður Björnsson þótti ekki
sérlega raddmíkill söngvari, þeg-
ar hann ungur maður fór utan til
framhaldsnáms eftir að hafa lokið
einsöngvaraprófi við Tónlistar-
skólann í Reykjavík, fyrstur
manna og sennilega sá eini, sem
það hefur gert. Hann hafði þá
hiýja og fallega rödd, en hún var
lítt þroskuð og takmarkað mótuð
og menn liöfðu stundum við orð,
að engínn yrði hann hetjutenór.
Það varð hann heldur ekki, sem
betur fór, — en rödd hans átti
eftir að vaxa og þroskast og fylla
króka og kima stærri og fleiri
óperuhúsa en Þjóðleikhússins.
Þegar Sigurður hélt lokaprófs-
hljómleika sína í Austurbæjar-
bíói, sýndi hann þegar þá vand-
virkni og smekkvísi, sem átti öðru
fremur eftir að einkenna nám
hans og starf. Með árunum gáfust
tækifæri til að fylgjast með því,
hve alvarlegum tökum hann tók
söngnám sitt. Hann söng hér
heima með nokkurra ára millibili
og honum fór sffellt fram í tækni
og tónþroska. Ljóðasöngur hans
varð smám saman persónulegri og
i meðferð hans á trúarlegum text-
um i flutningi verka Bachs og
Hándels mátti kenna innileik og
í titilhlutverkinu I óperunni Tit-
us eftir Mozart. Frá sýningu f
Graz.
verk, lifandi og fjörugt og gefur
margháttaðaleikmöguleika. Það er
ágætt að syngja í óperettum öðru
hverju. Ég hef að vísu ekki gert
mikið af því, en af þeim má mikið
læra, maður verður að vera miklu
frjálsari og léttari og lærir að tala
á sviðinu í stað þess að syngja
færi annarra en stórsöngvara að
sameina óperu- og ljóðasöng,
þetta er svo gerólikt, ef uppfylla á
fyllstu kröfur á báðum sviðum.
— Þú sagðir að dvölin i Stutt-
gart hefði verið þér sérstaklega
lærdómsrík, en svo fórstu þaðan
eftir nokkur ár?
— Já, til þess lágu sérstakar
ástæður. Ég lærði geysimikið þar,
fékk tækifæri til að vinna með
afburðamönnum, bæði söngv-
urum; hljómsveitarstjóruin og
leikstjórum, en eftir því sem árin
li.ðu sá ég, að ég mundi staðna þar.
Eg söng svo til eingöngu tiltölu-
lega litil hlutverk, eldri og reynd-
ari söngvarar sátu um stóru hlut-
verkin, svo að útilokað var að
komast þar að. Þess vegna réðst
ég til öperunnar í Kassel, sem er
minni borg og þar komst ég i
fyrsta sæti, lærði störu hlutverkin
og fékk reynslu í meðferð fjöl-
breyttra viðfangsefna. Þetta var
sennilega með því skynsamleg-
asta, sem ég hef nokkru sinni
gert, hefði ég haldið áfram i Stutt-
gart, stæði ég þar e.t.v. enn i sömu
sporum. Eftir þjálfun og reynslu í
Kassel opnaðist svo leiðin til Graz
og Vínar og tækifærum til gesta-
söngs fjölgaði.
Það getur verið afar gaman að
syngja sem gestur öðru hverju
eða í stuttan tíma. Stundum get
ég sameinað slikt starf sumar-
leyfi, til dæmis á hátíðaleikunum
í Bregenz, þar sem ég hef sungið i
Alfadrottningunni eftir Purcell
og Hollendingnum fljúgandi eftir
Wagner og mun i sumar syngja í
Carmen eftir Bizet. Sýningarnar,
sem eru á kvöldin, fara fram úti á
stærsta vatnaleiksviði i heimi, úti
á Bodensee — og á daginn er
hægt að láta sér liða vel í sólinni
og vatninu. Því miður ber hátiða-
leikana í sumar ujip á sama tima
,og hátíðahöldin í Reykjavík vegna
þjóðhátiðarinnar og því gat ég
ekki tekið boði um að koma heim
og taka þátt í 15—20 mínútna
dagskrá með einsöngvarakvart-
ettinum, sem átti víst að vera á
Austurvelli. Þó hefði ég kosið að
koma heim, enda þótt hátfðaleik-
arnir í Bregenz séu afar skemmti-
iegir.
— Þú minntist á afstöðu eldri
söngvaranna í Stuttgart. Nú er
alkunna, að meðal söngvara er
gifurleg samkeppni á þessum
slöðum sem annars staðar;
hvernig hefur þér liðið að lifa við
þessa samkeppni?
— Hún er mér ákaflega ógeð-
felld, svo ekki sé meira sagt — og
óhugsandi að taka þátt í henni
Öperuhúsið í Graz.
kennara minna, og gat afskaplega
vel hugsað mér að læra dálítið
meira, koma svo heim, gerast
söngkennari, syngja, þegar færi
gæfist eins og gengur hér . . . Satt
bezt að segja," bætti hann við og
hló, „fannst mér ég bara býsna
góður, þegar, ég fór utan — en sú
blekking var fljót að fara, þvi að
um leið og námið í Múnchen
hófst, varð mér ljóst, hversu lítið
ég kunni. Sú tilfinning hefur
heldur aukizt með árunum, eftir
að námi lauk og við tók starf —
sérstaklega fann ég þetta i Stutt-
gart, eftir að ég réðst til óperunn-
ar þar. Þá blasti fákunnáttan og
reynsluleysið við mér hverja
stund. Námsárin höfðu verið grín
eitt og gaman, þó að nóg væri að
gera, en þarna hófst alvaran, blá-
kaldur veruleikinn blasti við mér,
og um leið og teningnum v'ar kast-
að, var annaðhvort að duga eða
drepast. Ur því varð starfið eins
og snjóbolti, sem byrjar að velta
og hleður utan á sig í leiðinni.
Mér gáfust tækifæri, sem mér
fannst freistandi að nota, opn-
uðust leiðir í ýmsar áttir og
fannst fröðlegt og fýsilegt áð
þreifa mig áfram eftir þeim,
kanna hvað ég gæti og takast á við
erfiðleikana, jafnskjótt og þeir
kæmu í ljós. Því meira, sem ég
lærði, þeim mun ljósara varð mér,
hversu ótalmargt var ólært.
Þanníg er þetta enn i dag, ég er
enn að læra að syngja, fer alltaf
til kennara með vissu millibili.
Þö ég hafi e.t.v. í upphafi stefnt
að ljóðasöng, hélt Sigurður áfram,
þá rann það fljótlega upp fyrir
mér, að ég hefði litla sem enga
von um að geta lifað af konsert-
söng einum — og það er ekki á
eingöngu og það er ágætt tilbreyt-
ing."
Samtalið beindist til fyrri ára,
þegar allt benti tilþess, aðSigurð-
ur yrði frekar ljóðasöngvari en
öperusöngvari, og ég spurði,
hvort hann hefði ef til vill stefnt
aðóperunni frá upphafi eða hvort
líf hans hefði tekið aðra stefnu en
hann hugði á þeim árum.
Hann var fljótur til svars: „Ég
get ekki sagt, að ég hafi stefnt að
óperusöng, siður en svo — ég
vissi, að hér var engin framtíð á
því sviði og ætlaði mér aldrei að
starfa erlendis. Eg fór utan eftir
að hafa stundað nám hér heima
um árabil, m.a. fyrir áeggjan
Scm Tony I West Side Story eftir
Leonard Bernstein, en það hlut-
verk song Sigurður ÍVin.