Morgunblaðið - 10.02.1974, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 10. FEBRUAR 1974
25
Elns og mép sýnist
Efflr Gisia J. ásibdrsson
Kossar
og kádil-
jákar
SJÓNVARPIÐ var á dögunum
með fréttamynd af Brezhnev þar
sem hann var að leggja upp í
Kúbuför sína, sjálfsagt frá
Moskvuflugvelli og að sjálfsögðu
með fríðu föruneyti. Ég hjó samt
ekki, hinn ótrúlega endingargóði
utanríkisráðherra Sovétrfkjanna
sem maður man meira að segja frá
Krúsjefftímabilinu þegar hann og
Krúsjeff sátu hlið við hlið á þingi
Sameinuðu þjóðanna og létu hnef-
ana dynja á borðum sínum til þess
að mótmæla einhverri svívirðu
sem nú er löngu fallin i gleymsku.
Það var vist við sama tækifæri
sem hinn síkáti og sihressi Krús-
jeff var allt í einu kominn úr öðr-
um skónum og byrjaður að lumbra
á borðinu með honum!
Það hefur lengi verið siður er-
lendra fréttamanna austur í
Moskvu að reyna að átta sig á
pólitísku stöðunni hjá Rússanum
utan á þinghöllina
eftir því að hann kyssti ekki nema
einn þeirra fyrirmanna sem voru
staddir á flugvellinum, að
minnstakosti ekki í ásýn sjónvarps
vélanna. Það var hann Andrei okk
með því að fylgjast vandlega með
því hvar valdamennirnir eru látnir
standa á heiðurspallinum þann 1.
maí, þegar þeir koma fram á
Kremlmúra, samstæðir undir loð-
. . . Og fyrir vestan yrði Halldór E. sjálfsagt
að vera ein lúka.
veianna. PaO varhann Andreiokk- Kremlmura, samstæðir undir loð-
ar Gromyko ef mér missýndist húfunum og í einfaldri röð, og
taka kveðju verkalýðsins þar sem
hann sígur yfir Rauða torgið með
veifur og fána eða magnþrungin
eggjunarorð á skrautlegum spjöld-
um, en hermenn gráir fyrir járnum
og með atómvopn í pússi sinu
þramma innan um öreigana. Það
er trú fráttamannanna að þeir sem
þá standi næstir þeim valdamesta
á pallinum (sem mundi þá vera
Brezhnev i dag) þeir séu í mestum
metum í svipinn, en hinir sem
standa fjærst honum séu aftur á
móti orðnir valtir í sessi. Þessu
skeikaði næstum ekki á meðan
Stalin lifði, svo mikið er víst,
nema þá var venjan sú að hornrek-
urnar á pallinum miðað við Stóra
bróður i miðju gátu venjulega far-
ið að huga að líkklæðum sínum.
Brezhnev kyssti semsagt aðeins
einn þarna á flugvellinum að best
varð séð þó af nægu væri að taka,
og það svona hvarflaði að manni
hvort svipuð regla giiti ef til vill
um þetta kossafargan hjá Rússan-
um eins og um uppstillingarað-
ferðina þann 1. mai, þ.e. að þeir
sem fengju kossinn væru í náðinni
en hinir mættu að minnstakosti
fara að spjara sig .Þó þarf það ekki
að vera. Það er eitt af einkennum
stjórnmálanna austur þar að leið-
togarnir eru sífellt að faðmast og
kyssast. Ef við hefðum sama hátt
á hér hjá okkur þá kæmi Ólafur Jó
varla i þingsalinn án þess að rjúka
upp um hálsinn á Magnúsi
Kjartanssyni og nafni hans,
Magnús Torfi, væri öllum stund-
um að prila upp i fangið á Halldóri
fjármálaráðherra.
Liklega mundi þetta alls ekki
orka vel á íslendinginn. Aftur á
móti eru Rússakossarnir alveg
hættir að sýnast ankannak ^ir.
Maður er orðinn svo vanur þv» <ið
sjá kassalagaðan mann i skósíðum
frakka vera að vanga annan
kassalagaðan mann sem er lika i
skósiðum frakka. Krúsjeff kyssti
eins og sönn kempa eins og hans
var von og visa. Hann marði kall-
ana upp að brjóstinu á sér eins og
björn og Ijómaði eins og góðglöð
appelsina. Á hinn bóginn trúði ég
aldrei á kossana Stalins, þó að
það sé kannski nógu auðvelt að
segja það núna eftir að maðurinn
er dauður og grafinn og meira að
segja tvígrafinn, því að þeir fjar-
lægðu hann úr grafhýsi Lenins og
grófu hann aftur utangarðs ef svo
mætti segja. Stalin var stundum
að kyssa börn til þess að sýna
hvað hann væri mikill öðlingur.
Það eru til minnisstæðar kvik-
myndir af þessum augnablikum í
lifi einræðisherrans: hinn skáeygi
lævíslegi harðstjóri á kafi í brosum
hrekklausra barna. Síðan hvarf
hann aftur inn í skuggana bak við
múrinn þar sem hann hélt sig
tíðast; og enginn tók myndir af
andlitum þeirra barna sem hann
lokaði inni í fangabúðum sínum.
Annars getur það verið dálitið
iu virtasta myndablaði Danmerkur, Se og Hör.
hafi misnotað aðstöðu sína, og þá
ekki sizt í opinberum fjölmiðlum,
með þeim afleiðingum, að ekki
ríkir lengur trúnaðartraust milli
þessara fjöimiðla og almennings i
Danmörku. Ritstjórinn bendir á,
hvernig vinstri menn hafa notað
opinbera fjölmiðla samkvæmt
gömlu formúlunni, að til-
gangurinn helgi meðalið. Hann
fullyrðir, að I dönskum fjölmiðl-
um hafi blaðamenn gert sig seka
um að gefa sér ákveðnar forsend-
ur, sem þeir kalla ..sannleika'’ og
reyna svo að sníða jafnvel fréttir
eftir því, hvernig þær koma bezt
heim og saman við þennan „sann-
leika ". Hann segir, að þetta sé
spor aftur á bak í danskri blaða-
mennsku og varar við þeim einok-
unartilburðum, sem í þessu
birtast. Hann segir, að mjög hafi
þetta verið áberandi í danska út-
varpinu og aðferðir þessar hafi
orðið árangursríkar fyrir vinstri
menn til mótunar almennings-
álits, marxismi hafi verið boðaður
í æ ríkara mæli og unnið hafi
verið jafnt og þétt á öllum víg-
stöðvum, bæði í menningarefnum
og ekki sízt uppfræðslu barna og
unglinga. Bókstaflega hafi verið
reynt að heilaþvo fólkið i landinu
í opinberum fjölmiðlum þess. En
að því hafi loks rekið, að mörinum
hafi þótt nóg tun. Nú sé svo kom-
ið, að hinir útvöldu, eins og hann
tekur til orða, finni rækilega fyrir
mótstöðu og andúð. Enginn vafi
er á þvf, að I sfðustu kosningum i
Danmörku má sjá merki um eins
konar menningarbyltingu þess
þögla meirihluta, sem hefur
fengið nóg af „uppeldinu" og
hefur nú slegið í borðið á eftir
minnilegan hátt. Því miður hefur
allt þetta brölt nnstri manna haft
t för með sér upplausn í Dan-
mörku og geta ísíendingar
nokkuð af því lært.
Borgaralegt
viðnám
I þessu Reykjavíkurbréfi verð-
ur hvorki minnzt á varnarmálin
né efnaliagsmál, svo mjög sem um
þau hefur verið rætt og ritað und-
anfarið. En umræðan um upp-
lausnina í Danmörku leiðír hug-
ann að öðrum mikilvægum þátt-
um i menningU okkar og þjóðlífi,
Kirkjunni og .-Vlþingi. Flestir Is-
lendingar eru áreiðanlega sam-
mála um menningarlegt og trúar-
legt mikilvægi kirkjunnar hér á
landi, enda verður arfur og boð-
skapur hennar varla greindur frá
þjóðlegum þáttum sögu okkar þau
1000 ár, sem hún hefur starfað í
landinu. Eitt af því, sem valdið
hefur þeim sterku viðbrögðum í
Danmörku, sem birtust með á-
þreifanlegum hætti I úrslitum síð-
ustu þingkosninga þar, er alls
kvns dekur fulltrúa borgaralegr-
;u' arfleifðar við lausung, klám og
ódyggðir hvers konar. Enda hafa
borgaraleg öfl ekki sýnt þá festu
og þann styrk, sem af þeim hefur
verið krafizt. Þetta hefur nú
hefnt sín grimmilega i Dan-
mörku. Sýndarflokkur Glistrups
stendur með pálmann í hörtdun-
um, aðrir eru ýmist áttaviIltir eða
vita ekki sitt rjúkandi ráð, hvern-
ig við skult bregðast. Ekki er sízt
athyglisverður sigur Kristilega
fktkksins þar í landi og sýnir
svart á hvítu, að menn eru orðnir
hundléiðir á dekri borgaraflokka
við alls kyns dægurflugur og
vinstri villur sem birzt hafa í ým-
iss konar inynd. Af öllu þessu
ættu íslendingar að draga lær-
dóm og láta sér reynslu bræðra-
þjóðanna á Norðurlöndum sér að
kenningu verða. Hér þarf að
stinga við fæti, og er það ekki sízt
skylda íslenzku kirkjunnar að
vera þar i fyrirrúmi, vísa veginn
og gera ákveðnar kröfur til
þeirra, sem þykjast vera fulltrúar
hennar og málpípur, um ábyrga
varðstöðu á þeim umrótathnum,
sem yfir ganga.
Varaþingmaður kommúnista í
Norðurlandskjördæmi eystra hélt
nýlega ræðu á Alþingi Islendinga.
Orðbragðið var með þeim hætti,
að engu var líkara en reynt væri
að breyta Alþingi i búllu af verstu
tegund. Að vísu hrukku margir
við, hvorki af skinhelgi né
hræsni, heldur vegna þess, að
tvær eru þær stofnanir í landinu,
sem meira er krafizt af en öðrum.
Alþingi íslendinga og kristin
kirkja. En þetta dæmi sýnir eitt
út af fyrir sig nauðsyn þess að
vera vel á verði, láta sér ekki á
sama Standa um hvers kyns til-
burði tii þess að koma íslenzku
þjóðlífi niður á plan. sem engum
sæmir nema vandölum.
Þegar minnzt er á kirkju Ís-
lands er ástæða til að benda á
bréf rússneska Nóbelsskáldsins
Solzhenitsyn til Pimens kirkju-
föður, sem birt er í siðustu Eim-
reið, nýútkominni. Þar segir Nó-
belsskáldið m.a.: „Með hvaða rök-
um er unnt að sannfæra sjálfan
sig um það, að kerfisbundin eyði-
legging líkama-og sálar kirkjunn-
ar, undir stjórn guðleysingja. sé
bezta leiðin til að varðveita kirkj-
una. Varðveita hana eftir hvern?
Varla fyrir Krist. Varðveita hana
— hvernig? Með lygi? Þegar lygin
hefur lokið hlutverki sínu, hvaða
hendur eiga þá að bera fram
brauð og vín við heilaga kvöld-
máltíð?"
Þessi orð er ástæða til að ihuga
mi á þessum upplausnartimum,
sem yfir ganga. Tímum yfirborðs.
sléggjudóma og vígorða. yfir-
drepsskapar og daðurs við hvers
kyns ómemtingu. á timum ásatrú-
ar og orðbragðs á Alþingi íslend-
inga, sem engutn er sæmandi
nenta fulltrúum þeirra afla á Is-
landi, sem Solzhenitsyn berst við
upp á lif og dauða i heunalandi
sin u.